Irak Gündemi: 11-17 Şubat 2019

Siyaset
Irak, İran’a karşı yeni bir koalisyon kurulması hedefiyle düzenlenen Varşova Konferansı’na katılmadı. Irak Ordusu eski sözcüsü ve askeri danışman Diya Vekil, “ABD Başkanı Trump, Irak’ı birçok açıdan zor durumda bıraktı. Başta Ayn el-Esed Üssü ile ilgili yaptığı açıklama ve daha sonra ABD Savunma Bakanı Vekili Patrick Shanahan’ı Irak’a göndermesi, Bağdat’ı iyice köşeye sıkıştırdı. Shanahan, Irak’a müzakerelerde bulunmak için gelmedi. Bilakis, çok açık bir mesajı iletmek için geldi. O da Washington’ın bölgedeki hedeflerinin korunmasıdır. Shanahan, ABD’nin Irak’taki askeri varlığının süreceğinden emin olmak ve söz konusu varlığa karşı çıkan Iraklı çevreleri dinlemek için Bağdat’ı ziyaret etti. Görünüşe bakılırsa istediğini de aldı. Ziyaretin hedefleri arasında, IŞİD’e karşı mücadelede Irak güvenlik güçleri ile Uluslararası Koalisyon birlikleri arasındaki işbirliğinin devamına vurgu yapmak ve İran’ın izlenmesi bulunuyordu. Bu hedefler, Irak’ı ABD ve İran tarafı için önemli hale getiriyor” dedi. Irak’ın büyük ticari partneri olan İran’a uygulanacak ambargonun Irak’taki enerji ve gıda sektörünü etkilemesi beklenmektedir. ABD ve İran ile yakın ilişkilere sahip olan Irak, iki ülke arasında yaşanan gerilimde pozisyon almak istememektedir. Bu nedenle Irak’ın denge politikasını sürdürmesi beklenmektedir. Ancak bu taraflardan birisinin artan baskısının Irak’ı pozisyon almaya zorlayacağı söylenebilir.

111 üyeli Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Parlamentosu ikinci oturumunu gerçekleştirilecek. İlk oturum 30 Eylül’de yapılan genel seçimlerin ardından 6 Kasım’da yapılmıştı. Üç ana partiden oluşan Parlamentoda, Mesut Barzani liderliğinde Kürdistan Demokrat Parti (KDP) 45, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) 21, Goran Hareketi ise 12 koltuğa sahip. KYB’nin Parlamento Başkanı adayları arasında partinin Politbüro üyeleri Begerd Talabani ve Rewaz Fayeq’in ismi geçiyor. IKBY’deki taraflar arasındaki müzakerelerin sonuç vermesi üzerine IKBY Parlamentosu’nun yeniden çalışmaya başlaması beklenmektedir. Ancak henüz hükümet içinde yer alması beklenen partiler netlik kazanmamıştır. Hükümet pazarlıklarının KDP önderliğinde sürmesine rağmen Kürt partileri arasında Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelere ilişkin yaşanan fikir ayrılıkları diğer müzakereleri de etkilemektedir.

IKBY Parlamentosu Başkan Yardımcılığına Muna Kahveci seçildi. IKBY Parlamentosu Üyesi Azat Küreci, “Parlamento tarihinde ilk kez bir kadın ve Türkmen başkan yardımcılığına atandı. KDP’nin önerdiği iki isim vardı Türkmenlerden biri Müna Kahveci diğeri ise Muhammed İlhanlı. Biz de aramızda ilk dönemin Kahveci ikinci dönemde ise İlhanlı’nın görevi alması konusunda anlaştık.” dedi. IKBY’nin ikinci unsuru olan Türkmenlerin siyasi temsil açısından varlıklarını göstermesi toplumsal barışın sağlanmasına önemli etki edecektir. Buna rağmen Türkmen kotasından diğer Kürt partilerin desteği ile seçilen milletvekillerinin Türkmen toplumunun taleplerini yansıtmadığını Türkmen siyasetçiler açıklamaktadır.

Güvenlik
Ninova eski Milletvekili Abdurrahman el-Luveyzi yaptığı açıklamada, “Vilayetteki yolsuzluk Irak'taki tüm iller ve bakanlıklarda olduğu gibi varlığını sürdürüyor. Ayrıca bu yılın sonunda yapılacak seçim hazırlıkları için taraflar arasındaki rekabet devam ediyor.” ifadelerini kullandı. Ninova eski Valisi Esil el-Nuveyfi, “Musul halkının çoğunluğu IŞİD’i desteklemekle suçlanmaktan korkuyor ve kendilerini geri çekiyor. Musul’un şu anda ihtiyacı olan şey, valilik üzerinden baskıların azaltılması, üst düzey soruşturmalar yapılması, geçici bir yönetimin görevlendirilmesi ve bu geçici yönetim kapsamında il meclisi için hızla seçime gidilmesidir.” diye konuştu. Bu durumların gerçekleşmemesi durumunda Musul’un, terör örgütleri de dahil olmak üzere tüm taraflarca ihlal edilen bir bölge olacağı konusunda uyarıda bulundu. 2014 yılında terör örgütü IŞİD’in kontrolüne giren Musul, kurtarılmasına rağmen birçok kamu hizmeti sağlıklı olarak sunulamamıştır. Evleri zarar gören Musullular şehre dönememiştir. Bu zararlar neticesinde şehrin tarihsel dokusu zarar görmüştür. Zarar gören evler için tazminat tutarı belirlenmesine rağmen Musullulara henüz ödeme yapılmamıştır. Bu nedenle şehirdeki hayat, 2014 öncesine dönememiştir. Yaşandığı iddia edilen yolsuzlukların yanı sıra 2019 bütçesinde yeniden imar için gerekli miktarın ayrılmaması şehirdeki yaşamın 2014 öncesine dönmesini engellemektedir.

Irak İnsan Hakları Yüksek Komisyonu, ABD’nin hava saldırılarında Irak ve Suriye’de 11 bin 8 yüz sivilin hayatını kaybettiğini, yaklaşık 8 bin sivilin ise saldırılarda yaralandığı açıklandı.  Avustralya hükümetinin Irak’taki hava saldırıları sonucunda yaşanan sivil kayıplarda payının olabileceğini açıklaması üzerine hava saldırıları tartışmaya başlanmıştır. Terör örgütü IŞİD gibi hava desteğine sahip olmayan aktörlere karşı düzenlenen hava saldırıları etkili olmaktadır. Bu nedenle ABD öncülüğünde IŞİD’e karşı kurulan uluslararası koalisyon yaygın olarak hava unsurlarını kullanmıştır.

Ekonomi
Irak Petrol Bakanlığı, OPEC ile varılan üretimin kısıtlanması anlaşması doğrultusunda Basra’daki Mecnun Sahasındaki üretimi günlük 220 bin varilden 104 bin varile düşürdüğünü açıkladı. Söz konusu anlaşmada Irak, yaşadığı terör olayları nedeniyle, muafiyet talep etmesine rağmen OPEC ülkeleri tarafından destek görmemiştir. Buna rağmen Irak’ın anlaşmayı uygulaması 2003 sonrası Irak dış politikasının temel dinamiği olan uluslararası meşruiyetini sağlama amacına hizmet etmektedir.

Sosyal Hayat
Irak Öğretmenler Sendikası, eğitimdeki sorunların çözümü, okullardaki altyapı sorunu ve öğretmen maaşlarının iyileştirilmesi gibi taleplerle ülke genelinde başlattığı iki günlük grevin yetkililer tarafından dikkate alınmaması halinde bu grevlerin sayılarının artacağı uyarısında bulundu. Irak Öğretmenler Sendikası Başkanı Abbas Kazım el-Sudani, “En öncelikli talebimiz eğitim sektöründe reformların yapılmasıdır. Bu kapsamda taleplerimiz arasında, eğitim müfredatının yenilenmesi, yıkılmış okul binalarında altyapı çalışmalarının başlatılması, öğretmenlere diğer devlet görevlilerinin sahip olduğu hakların tanınması ve memurlara lojman imkânının sağlanması bulunuyor.” dedi. Vasıt Valisi Muhammed Cemil el-Miyahi, geçen cuumartesi, grev çağrısına cevap olarak şehirdeki okullarda iki gün resmî tatil ilan ettiğini açıkladı. Miyahi, açıklamasında, Vasıt Eğitim Müdürlüğü’ne eğitim kadrolarına iki gün tatil izni verilmesi ve okullarda iki günlüğüne resmî tatil ilan edilmesi talimatı verdiğini belirtti. Miyahi, talimatın gerekçesini ise, ‘eğitim kadrolarının meşru haklarını talep edenler için alan açmak’ şeklinde ifade etti.