Körfez Gündemi: 12-18 Kasım 2018

Körfez Ülkeleri Genel
Suudi petrol şirketi Aramco ve Abu Dabi merkezli petrol şirketi Adnoc arasında çerçeve anlaşma imzalandı. Anlaşma, doğalgaz ve sıvılaştırılmış doğalgaz kaynakları konusunda işbirliği olanaklarının yoğunlaştırılması üzerine imzalandı. İki şirket daha önce de ortak projelerde bulunmuşlardı. Adnoc şirketinin sıvılaştırılmış doğalgaz kaynakları ile ilgilenen kısmı Adnoc LNG’nin, 40 yıllık üretim kapasitesi ve %2’lik bir pazar payı bulunmaktadır.

Yemen
Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun Yemen’in Hudeyde Limanı’nı Husilerden teslim alma çabası sürmektedir. Bölgeye yönelik hava saldırılarına Pazartesi günü 12 saatlik bir ara verilmişti fakat Salı günü hava saldırıları tekrar başladı. Hava saldırıları, İngiliz Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt’ın Yemen konusunu görüşmek üzere Suudi Arabistan’a ziyareti ile aynı günde gerçekleşti.  Koalisyon sözcüsü, Hudeyde’de bir ateşkesin sağlanamadığını ve operasyonun devam ettiğini bildirdi. Eylül ayında BM tarafından düzenlenen barış görüşmelerinden, Husilerin katılamaması sebebiyle, sonuç alınamamıştı. Cumartesi günü ise ABD, Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun uçaklarına yakıt ikmali yapmayı durdurduğunu belirtmişti. Bugüne kadar 10,000’den fazla sivilin ölümüne ve 2 milyondan fazla kişinin yerinden edilmesine sebep olan savaş için uluslararası tepkiler giderek artıyor.

15 Kasım Perşembe itibariyle Suudi Arabistan-BAE liderliğindeki koalisyon Hudeyde saldırılarını durdurdu ve  bu ülkeler BM liderliğindeki barış görüşmelerine desteklerini açıkladılar.

Suudi Arabistan
Donald Trump, emekli general John Abizaid’i Suudi Arabistan Büyükelçisi adayı olarak gösterdi. John Abizaid daha önce ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı’nda görev yapmıştı. Abizaid’in göreve başlayabilmesi için ABD Senatosu tarafından onaylanması gerekiyor. Donald Trump Ocak 2017’de göreve başladığından beri ABD’nin Suudi Arabistan’da bir büyükelçisi bulunmuyor.

Suudi Arabistan Başsavcısı, Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesi davasında 5 şüpheliye ölüm cezası verilmesini planlıyor. Başsavcı yaptığı açıklamada, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın olayla ilgili herhangi bir bilgisinin bulunmadığını belirtti. Bu gelişmenin ardından, ABD Hazine Bakanlığı ise olayla ilgisi olduğu düşünülen 17 Suudi vatandaşına yaptırımlar uygulama kararı aldı.

Suudi Arabistan Enerji Bakanı Khalid el-Falih, piyasayı dengede tutabilmek için OPEC üyelerinin petrol üretimini Ekim ayına göre günlük 1 milyon varil daha azaltma ihtiyacı konusunda hemfikir olduklarını bildirdi. Bakan ayrıca, ABD’nin İran yaptırımlarının beklenenden daha az petrolü piyasadan kaldırdığını belirtti. Enerji Bakanı ayrıca, Suudi Arabistan’ın OPEC’i dışlamak gibi bir amacı olmadığını da ekledi.

Bu gelişme ile paralel olarak Suudi Arabistan aralık ayında petrol üretimin 500 bin varil azaltacağını duyurdu. OPEC içerisindeki kesinti ile ilgili resmi karar ise Aralık ayında Viyana’da düzenlenecek olan toplantıda verilecek. Bugünlerde Brent tipi ham petrol 66 dolar seviyesinde seyrediyor.

Birleşik Arap Emirlikleri
Hafta içinde Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid, Müslüman Kardeşler’in Yemen’deki uzantısı olan Islah Partisi’nin liderleri ile bir araya geldi. Her ne kadar BAE dış politikasında Müslüman Kardeşler terörist bir yapılanma olarak değerlendirilse de, Yemen’deki Islah Partisi’de, aynı BAE gibi, İran-destekli Husilere karşı savaştığı için, iki aktör bir görüşme gerçekleştirdi. Yapılan görüşme, Riyad’da Muhammed bin Selman tarafından başlatılan bir sürecin parçası olarak da değerlendiriliyor. Yemen’de sahada çatışma ortamı henüz dinmiş değilken, aktörler bir taraftan da siyasi çözüm olanaklarını ve müttefiklik ilişkilerini değerlendiriyor. Islah Partisi liderleri görüşmede özellikle, Katar-karşıtı açıklamalarda da bulundu.

Enerji alanındaki gelişmelere bakıldığında geçen hafta Aramco ile bir anlaşma imzalanmasının ardından, BAE’nin petrol şirketlerinden  Adnoc, Fransız enerji şirketi grubu Total ile bir gaz arama programı başlatma konusunda anlaşmaya vardı.

Bir süredir Afrika Boynuzu’ndaki askeri varlığı ile dikkatleri üzerine çeken BAE’nin Somali’nin yarı-bağımsız bölgelerinden Somaliland’de inşasına devam ettiği askeri üssün büyük bir bölümünün tamamlandığı bildirildi. Söz konusu askeri üssün kıyı şeridini izlemek konusunda önemli olacağı ve üssün inşasının Haziran ayına kadar tamamlanmasının beklendiği vurgulanıyor.

Katar
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Katar Savunma Bakanı Khalid bin Muhammed Al-Atiyye Washington’da ikili ilişkileri görüştü. Görüşmenin, Ortadoğu bölgesinde İran nüfuzunu geri çevirmeye ve İran’ın bölgedeki hareket alanını kısıtlamak için kurulması planlanan Stratejik Ortadoğu İttifakı (Middle East Strategic Alliance) da gündeme geldi. Ayrıca, ABD’nin Katar’da bulunan Al-Udeyde üssünün genişletilmesi çabalarına da yer verildi.

İtalya’da düzenlenen Uluslararası Libya Konferansına katılan Türkiye ve Katar’a, Libya Ulusal Ordusu komutanı Halife Hafter’den tepki geldi. Türkiye, daha sonra Libya Konferansını terketmişti.

Bahreyn
Hafta içerisinde ABD’nin Bahreyn’e 300 milyon dolarlık silah satışını durdurmak için Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul, ABD Senatosuna bir tasarı sundu. Fakat senato tasarıyı 77’ye 21 oy çokluğu ile reddetti. Bahreyn’in, Yemen’de Husilerle savaşan Suud liderliğindeki koalisyona dahil olduğu için artık ABD silahlarından mahrum kalması gerektiğini söyleyen Rand Paul’un çabaları senatodan geri döndü. Geçen hafta da ABD Savunma Bakanlığı’nın açıklamasında  artık Yemen savaşına müdahil olan uçaklara ABD tarafından havada yakıt ikmali sağlanmayacağı bildirilmişti.

Bahreyn’e ziyarette bulunan Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry, Bahreyn Başbakanı ile birlikte Körfez Krizi’ne dair açıklamalarda bulundu.  Ülkelerinin halen Katar’a sunulan 13 talebin arkasında olduklarını bildiren yetkililer, Kuveyt’in arabuluculuk çabalarını da takdir ettiklerinin altını çizdi. Haziran 2017’de Suudi Arabistan ve BAE’nin yanında, Mısır ve Bahreyn’de Katar ile diplomatik ilişkilerini kesmişti.

Bahreyn, İngiltere Savunma Bakanlığı ile ortak çalışan Marshall Aerospace and Defence Group şirketinden 2 adet C-130J tipi uçak satın aldı.

Kuveyt
Kuveytli üst düzey yetkililer tarafından Suudi Enerji Bakanı’nın OPEC üyelerinin petrol üretiminde kısıtlamaya gitme konusunda hemfikir oldukları iddiası desteklendi. Abu Dabi’de büyük petrol ihracı yapan ülkelerin katıldığı bir toplantıda konunun masada olduğunu belirten Kuveytli yetkililer, öngörülen kısıtlamanın ne kadar olduğunu belirtmedi.

Umman
MÜSİAD ( Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği) Umman’da temsilcilik açtı. Türkiye-Umman ticari ilişkilerinin geliştirilmesi gerektiğinin altını çizen yetkililer, MÜSİAD olarak iki ülkenin ticaret hacminin en az iki katı artırılmasına odaklanıldığını belirttiler.

Rusya ile birlikte OPEC üyesi olmayan Umman, OPEC üye ülkelerinin petrol üretiminde kesintiye gidilmesi düşüncelerini desteklediklerini söyledi.