Suriye Gündemi: 18-24 Şubat 2019

Uluslararası Gündemde Suriye
Trump’ın Suriye’nin kuzeyinde oluşturulması planlanan güvenli bölgede Almanya, İngiltere ve Fransa ordusunun görev yapması girişimi üç ülke tarafından reddedildi. Amerikan ordusunun Suriye’den çekilme tarihi yaklaşırken, oluşacak boşluğun Avrupalı ülkeler tarafından doldurulması planı gündemdeydi ancak üç ülkenin ABD’li yetkililere verdiği ‘Eğer siz çekilirseniz, biz de Suriye’de kalmayız.’ mesajı bu planın rafa kalktığının göstergesi oldu. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian yaptığı açıklamada ABD’nin bölgede hem İran’ı engellemek hem de Suriye’den çekilmek istemesinin oldukça ‘gizemli’ olduğunu söyledi ve plana mesafeli yaklaştı. İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ise İngiliz ordusunun ABD’lilerin yerini alması gibi bir ihtimalin bulunmadığını söyleyerek planı kabul etmediklerini açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump, IŞİD'e bağlı Avrupa kökenli militanların yargılanması için Avrupa ülkelerine çağrıda bulundu. Trump sosyal medya üzerinden yayınladığı mesajlarda, “İngiltere, Fransa, Almanya ve diğer Avrupalı müttefiklerden Suriye'de yakaladığımız 800 IŞİD militanını teslim alarak yargılamasını istiyoruz. IŞİD çökmek üzere. Aksi ihtimal güzel değil çünkü onları bırakmak durumunda kalacağız." ifadelerini kullandı. IŞİD militanlarının kontrolsüz bir şekilde Avrupa'ya yayılmasını istemediklerini belirten Trump, başkalarının da bu hususta üstlerine düşeni yapmaları gerektiğini dile getirdi. Başkan Trump ayrıca 'yüzde yüz galip' olduktan sonra Suriye'den çekileceklerini belirtti. Bu açıklamaya Avrupalı devletlerden karşı açıklamalar gecikmedi. Almanya, bunun yerine getirilmesinin son derece zor olacağını, Suriye’deki mevcut durumda bunu kontrol etmenin mümkün olmayacağını açıkladı. Fransa ise yaptığı açıklamada şimdilik Trump’ın çağrısına karşılık vermeyeceğini ancak militanları “duruma göre” geri alacağını söyledi. Genel olarak Avrupalı devletlerin bu çağrı karşısında harekete geçmek istemediklerini ve yabancı militanların serbest bırakılmasının kimsenin yararına olmayacağını vurguladıkları görüldü.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ABD’li diplomatlarla ve orduyla temaslarının olduğunu ve Suriye’de istenmeyen olayların gerçekleşme riskinin azaltılması için iki ülke arasında düzenli olarak çalışan bir kanalın olduğunu söyledi. Bakana göre ABD’nin Suriye’de meşru hükümetin rızası olmasa da askeri bir varlığa sahip olması istenmeyen durumların yaşanmasına sebep olabilir ve bunun engellenebilmesi için böyle bir diyaloğa ihtiyaç var. Lavrov, çekilmenin ne zaman tamamlanacağının belli olmadığını, hatta bazılarının bu kararın uygulanacağından bile şüphe duyduğunu belirtti ancak kurulan bu diyaloğun oldukça faydalı olacağına işaret etti.

ABD’nin Suriye’den çıktıktan sonra bölgede yaklaşık 200 asker bırakma kararı Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü tarafından değerlendirildi. ABD yetkililerinin Suriye'den çekilme konusundaki açıklamalarına duyulan güvensizlik vurgulandı. ABD’li yetkililerin bölgedeki stratejileri konusunda hala gerçek bir vizyona sahip olmadıklarını ve uygulamaya çalıştıkları stratejilerin kesin zaman, kalite, hedefler ve misyon açısından net olmadıkları konusunda eleştiriler geldi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan mülteci krizi konusunda Türkiye'nin tek başına hareket edemeyeceğini belirtti. Türkiye'nin kendi imkanlarıyla sığınmacılar için şu an itibariyle 37 milyar doları aşan harcama yaptığını belirten Erdoğan, "Suriye kaynaklı göç probleminin tek çözüm yolu, mültecilerin bizim sınırlarımız içinde tutulması olarak görülemez. Yeni bir göç dalgası yaşanması halinde artık biz bunu tek başımıza göğüsleyemeyeceğiz." dedi. Cumhurbaşkanı ayrıca Suriyeli mültecilerin geri dönüşleri için en pratik çözümün güvenli bölge formülü olduğunu da yineledi.

Türkiye İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Türkiye'de mülteci olarak kalan ve evlerine geri dönen Suriyelilerin sayısını açıkladı. Soylu, Türkiye'de uluslararası koruma statüsüyle 3 milyon 644 bin 342 Suriyeli bulunduğunu duyurdu. Ülkesine geri dönenlerle ilgili de konuşan İçişleri Bakanı ayrıca, "Zeytin Dalı ve Fırat Kalkanı operasyonlarının sağladığı huzur ve barış ortamının etkisiyle geri dönen Suriyeli sayısı 311 bin 968 kişi." dedi.

Almanya'nın başkenti Berlin merkezli Küresel Kamu Politikası Enstitüsü tarafından "Saklanacak Hiçbir Yer Yok: Suriye'de Kimyasal Silah Kullanımının Mantığı" başlıklı bir rapor yayınlandı ve Suriye’deki kimyasal saldırıların yüzde 98’inin Rejim tarafından yapıldığı açıklandı. Suriye iç savaşı sürecinde en az 336 kimyasal saldırı düzenlendiği, bu saldırıların da altısının IŞİD tarafından gerçekleştirildiği ortaya koyuldu.

Fırat’ın Doğusu
ABD Dışişleri Bakanlığı Basın Sözcüsü Robert Palladino, ABD birliklerinin bölgeden çekilmesinden sonra Suriye’nin kuzeyinde oluşturulacak güvenli bölge konusunda Türkiye ile görüşmelerin aktif olarak devam ettiğini belirterek bunun ABD birliklerinin bölgeden çekilmesinin ve Suriye’nin kuzey doğusunda istikrarın sağlanmasının bir parçası olduğunu belirtti.

Fırat’ın doğusunda henüz IŞİD’in yenilgisi ilan edilmemişken; SDG, ABD’nin çekilmesi durumunda bölgede bulunan diğer aktörler ile pazarlık yapma hazırlıklarına başladı. SDG tarafından yayınlanan bildiride, Suriye’nin kuzeyinin özerkliğinin tanınması için Suriye’ye çağrıda bulundu. ABD liderliğindeki IŞİD Karşıtı Koalisyon’un Komutanı Paul LaCamera, “YPG’nin Suriye ile işbirliği yapması halinde, ABD’nin artık desteğe devam etmeyeceğini” ifade etti. Grubun IŞİD ile mücadeledeki başarılarını öven LaCamera, ABD’nin müttefiki olmaya devam ettikleri sürece, YPG savaşçılarını hem eğitmeye hem de onları desteklemeye devam edeceklerini vurguladı. Paul LaCamera’ya yanıt veren Salih Müslim, SDG ile Esad hükümeti arasında askeri bir anlaşmanın ‘çok çok uzak’ bir ihtimal olduğunu söyleyerek Suriye’nin bütününü kapsayan siyasal bir çözüm olmadan rejimle herhangi bir anlaşmanın söz konusu olamayacağına” dikkat çekti. Bununla birlikte, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, ABD’nin çekilmesi sonrasında, Türkiye’nin bölgede bir operasyon yürütmesi halinde Suriye ordusu dışında kimsenin kendilerini korumayacağı konusunda YPG savaşçılarına uyarıda bulundu. Ayrıca, Suriye rejimi Türkiye tarafından yürütülecek olası bir operasyonu önleme umuduyla Suriye rejimine işbirliği için yol haritası sunan YPG’ye verilecek bir özerklik statüsünün Suriye’nin bölünmesine bir zemin hazırlayacağını ve rejimin bu statüyü vermeye hazır olmadığını belirtti. Bununla birlikte, Münih Güvenlik Konferansı’nda konuşan ABD Suriye Özel Temsilcisi Jeffrey, ABD’nin Suriye’den çekilme sonrasında Suriye’nin kuzeyinin rejim tarafından kontrol edilmesini istemediğini ve Washington’ın Suriye’nin kuzeyine yönelik olarak benimsediği amaçların değişmediğini ifade etti.

Suriye Demokratik Konseyi eş başkanı İlham Ahmed, Türkiye’nin gerçekleştireceği operasyondan Kürtlerin korunması için alternatif bulmak amacıyla çıktığı Washington, Paris ve Londra turlarında Türkiye-Suriye sınırına yerleştirilecek uluslararası gözlem gücünün kurulması için çağrıda bulundu. Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders Suriye’den çekilmenin ardından, ‘Barış Gücü’ olarak yaklaşık 200 askerin bir süre daha Suriye’de kalacağını duyurdu. Söz konusu askerlerin hangi bölgede ve ne kadar süre ile kalacağına ilişkin bilgi verilmemekle birlikte, Fransa ve İngiltere’nin de katılımıyla 1500 kişilik bir ‘Barış Gücü’nün Suriye’de görev yapacağı belirtildi. Suriye Demokratik Konseyi ise yaptığı açıklama ile kararı memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu.

İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, IŞİD savaşçılarının Irak’a güvenli bir şekilde geçiş yapılması karşılığında, tutuklu bulunan ve rehin olan SDG üyelerinin serbest bırakılmasına ilişkin sunulan önerinin SDG tarafından reddedildiğini; buna karşılık IŞİD’in kalan son savaşçılarının, SDG tarafından talep edilen teslim olunması yönündeki çağrıyı reddettiğini söyledi. SDG Sözcüsü, IŞİD üyelerinin bölgeden ayrılmak isteyen sivilleri önlemeye çalıştığını ve yüzlerce militanın sivillerin arasında saklandıklarını belirtti. Suriye’de IŞİD’in sahip olduğu son alanlarından sivillerin tahliye edilmesiyle YPG savaşçılarının Suriye’nin doğusundaki son kuşatması başladı.

Suriye Rejimi Bölgesi
ABD’nin Suriye’den çekilme kararı alması üzerine açıklama yapan Beşar Esad, bu noktadan sonra Suriye Kürtlerini koruyacak bir gücün kalmadığını ve Kürtlerin sadece rejime güvenebileceklerini belirterek, Suriye’deki tüm bölgelerde rejim hakimiyetinin kurulacağını söyledi.

40 binden fazla Suriyeli sığınmacının yaşadığı Suriye-Ürdün sınırındaki el-Rukban kampına iki tane insani koridor açıldığı Rusya’nın Ulusal Savunma Kontrol Merkezi Başkanı Mikhail Mizintsev tarafından duyuruldu. Mizintsev yaptığı açıklamada buradaki sorunun acil çözülmesi gerektiği için böyle bir adım attıklarını belirrti.

Ocak 2019'da Abu Dabi'yi ziyaret eden Muhammed Hamşo liderliğindeki Esad rejimi destekçisi Suriyeli iş adamları BAE yetkilileri ile yaptıkları toplantılarda un, yakıt ve gıda sevkiyatı başta olmak üzere birçok konuyu görüştüler. Bu görüşme neticesinde Abu Dabi yönetiminin Suriye'ye 2 milyar dolar yardım yapması kararlaştırıldı. BAE'nin Esad rejimine yapacağı bu yardımın asıl maksadının Türkiye ile mücadelesinde rejime destek olmak ve böylece Türkiye'nin bölgedeki etkisini azaltmak olduğu birtakım kaynaklarca ileri sürüldü.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin Bölgesi
Türkiye ve Rusya tarafından İdlib için kararlaştırılan silahtan arındırılmış bölgede bulunan Han Şeyhun kasabası birçok defalar rejim saldırılarına maruz kaldı. Yapılan son saldırı ile birlikte kasabada ölen sivillerin sayısı 14’e yükseldi. Bu son saldırı ağır topçu ateşi ile yapıldı. Böylece Esad rejimi Eylül 2019’daki Soçi Mutabakatını bir kez daha ihlal etmiş oldu.

Rejim tarafından İdlib’in Maret el-Numan şehrine yapılan roketli saldırıda 6 sivil hayatını kaybetti ve birçok kişi de yaralandı. Astana süreci garantör ülkelerinin tüm çabalarına rağmen, Maret el-Numan rejim güçlerinin ısrarla saldırmaya devam ettiği bir bölge oldu.

Terör örgütü YPG’nin kontrolündeki Münbiç’ten yola çıkarak Fırat Kalkanı Harekâtı ile temizlenen Cerablus’a hareket eden bomba yüklü araç, Cerablus’a girmeden önceki ilk kontrol noktasında infilak ettirildi. Bomba yüklü araçla yapılan bu saldırıda 5 Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) mensubu bomba imha uzmanı hayatını kaybetti.