Tunus’ta Yeni Hükümet: Nida-Nahda İttifakı

Tunus’ta Ekim 2014 parlamento seçimlerinden beri sessiz sedasız yürütülen hükümet kurma çabaları El-Habib es-Sıyd başbakanlığında kurulan birlik hükümetinin meclisten güvenoyu almasıyla birlikte sona erdi. 5 Şubat 2015’de gerçekleşen oylamada 217’i milletvekilinin 166’sı hükümet için evet oyu kullandı.
 
El-Baci Kaid es-Sibsi 5 Ocak 2015’te Nida Tunus Partisi’nden es-Sıyd’i hükümet kurmakla yetkilendirmiş ve koalisyon hükümeti için görüşmeler hız kazanmıştı. Es-Sıyd Nida Tunus partisini temsil etse de es-Sibsi’nin diğer partiler ile yaptığı istişareler sonucunda başbakan olarak görevlendirilmesine karar verilmişti. Bu nedenle Tunus’ta yeni kurulacak hükümetin bir ulusal uzlaşı hükümeti olacağı yönünde beklentiler ortaya çıkmıştı. Fakat hükümet kurma süreci, başbakan konusunda mutabakata varılmasında olduğu kadar hızlı ve kolay gerçekleşememiştir.
 
Nida Tunus’tan Teknokratlar Kartı
 
85 sandalye kazanarak seçimin galibi olan Nida Tunus’un, hükümet kurmak için yeter sayı olan 109 vekilin desteğini alması gerekmekteydi. Ocak ayı boyunca Nida Tunus’tan gelen açıklamalar, es-Sıyd’ın Nahda dışındaki diğer partilerle bir koalisyon kuracağına işaret etmekteydi. Bu beklentiler ışığında 23 Ocak 2015 tarihinde es-Sıyd ilk kabinesini duyurdu. Es-Sıyd’ın açıkladığı ilk kabinede Nida Tunus ile meclisteki 16 milletvekili ile üçüncü büyük parti olan Özgür Yurtsever Birliği yer almaktaydı.  Ancak açıklanan kabine, ekseriyetle teknokratlardan, yani sivil toplum örgütleri aktivistlerinden, uzmanlardan, meclis dışı kadın ve gençlerden oluşmaktaydı. Es-Sıyd ilk kabinede partilere verilen bakanlık sayısını az tutarak “teknokrat hükümet” söylemi üzerinden meclisteki diğer partilerden ve bağımsız milletvekillerinden güvenoyu almak niyetindeydi. Ancak Nida Tunus’un ulusal uzlaşı hükümeti kurmak yerine, meclis içindeki diğer önemli partileri kabine dışında bırakması bir süredir destek için görüşülen Afek Tunus ve Halk Cephesi gibi koalisyon içinde yer alma beklentisinde olan bu partilerde kızgınlık yarattı. Bu nedenle de kabinede yer almayan Nahda Partisi, Afek Tunus ve Halk Cephesi kabineye güvenoyu vermeyeceklerini açıkladılar. Es-Sıyd’ın stratejisi, iktidarı paylaşmak yerine meclisteki diğer partileri teknokrat adaylar aracılığıyla ikna etme üzerine kurulmuştu, ancak hem partilerden hem de sivil toplum örgütlerinden gelen tepkiler bu stratejiyi boşa çıkardı.
 
26 Ocak’ta ise hükümet kurma çalışmalarına yeni bir boyut eklendi. 2013 yazında kurucu mecliste yer alan partiler arasında sivil toplum örgütlerinin müzakere ettiği yol haritası gereği kurulan teknokrat hükümet istifa etti. Teknokrat hükümetin başbakanı Mehdi Cuma’nın istifa mektubunu kabul eden Sibsi ise Cuma’dan yeni hükümet kuruluncaya kadar ülke yönetimine devam etmesini istedi. Cuma hükümetinin istifası, es-Sıyd’ın hükümet kurma sürecinde fazla vaktinin kalmadığını göstermekteydi. Başbakan es-Sıyd tarafından 23 Ocak'ta önerilen kabinenin ne meclisteki partileri ne de sivil toplum örgütlerini tatmin etmemesi ve güvenoyu alamayacağının ortaya çıkması üzerine Cuma hükümetinin istifa ettiği gün, yani 26 Ocak’ta parlamento kararı ile güvenoyu oylamasının ertelenmesine karar verildi. Böylece yeni kabine için Nida Tunus meclisteki diğer parti ve hareketler ile istişare görüşmelerine başladı.
 
Nahda’lı Yeni Hükümet
 
Bu şartlar altında 2 Şubat’ta Başbakan es-Sıyd yeni bir kabine daha açıkladı. Yeni kabinede maliye ve dışişleri bakanlıkları gibi önemli pozisyonlar Nida Tunus tarafından kontrol edilmektedir ancak bu sefer Özgür Yurtsever Birliği’nin yanı sıra Nahda Partisi ve Afek Tunus da kabine yer almaktadır. Yeni önerilen hükümette Afek Tunus, Kalkınma, Yatırım ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı (Yasin İbrahim), Kadın, Aile ve Çocuk Bakanlığı (Samira Merai) ve İletişim Teknolojileri Bakanlığını (Numan Fehri) alırken, Nahda Partisi ise İstihdam Bakanlığı (Zied Laadhari), Maliye’den sorumlu devlet bakanlığı (Boutheina Ben Yaghlane), Yatırımlar ve Uluslararası İşbirliğinden sorumlu devlet bakanlığı (Lamia Zribi), Sağlık kurumlarından sorumlu devlet bakanlığını (Necmeddin Hamrouni) almıştır.
 
Adalet Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı gibi ana bakanlıklar ise bağımsız isimlere verilmiştir. 2011 yılında Sibsi tarafından kurulan geçici hükümette devlet bakanı olarak görev yapan hukuk profesörü Muhammed Salih Bin İsa Adalet Bakanı olmuştur. Hukuk profesörü ve Tunus Anayasa Hukuku Derneği başkanı Ferhat Horcani ise Savunma Bakanı olmuştur. 25 yıl boyunca yargıda görev yapan Nejem Gharsalli ise İçişleri Bakanı olmuştur. Gharsalli, 2011’e kadar Kasserin’de Birinci Sulh Mahkemesi başkanı olarak görev yapmış, 2011’de ise Sibsi tarafından Mehdiye valisi olarak atanmıştır.
 
Böylece Nida Tunus uzun süren görüşmelerin ardından parti üyelerinin itirazlarına rağmen Nahda Partisi’ni de içeren bir koalisyon hükümeti kurmuş ve güvenoyunu alarak göreve başlamıştır. 15 Ocak’ta parti yönetim kurulu başkanlarından Mondher Belhadj Ali, katıldığı bir programda 89 Nida Tunus vekilinin 70’inin Nahda ile koalisyon kurulmasına karşı olduklarını açıklamıştı. Ancak Nahda ile ittifak kurulmasının ardından yaptığı bir söyleşide Belhadj Ali, Tunus’ta ana konunun Nida-Nahda ayrılığı olmadığını, Nahda ile mükemmel ilişkiler tesis edebileceklerini, Tunus’ta asıl düşmanın yoksulluk, cehalet ve az gelişmişlik olduğunu ifade etmiştir. Partinin yumuşayan tavrına rağmen Nida Tunus partisinden ikisi yönetim kurulu üyesi olmak üzere - Abdülaziz Kotti ve Khemais Ksila -sekiz kişi güvenoyu oylamasına katılmamıştır. Oylamaya katılmayan bu üyeler Es-Sıyd’ın bu kararını basına verdikleri demeçlerde kınamış ve eleştirmiştir. Benzer bir durum Nahda-CPR ve Ettakatol ittifakı kurulduğunda da yaşanmış, CPR ve Ettakatol partilerinin bazı üyeleri bu süreçte istifa etmişlerdi. Ancak buna rağmen bu üç parti iki koalisyon hükümeti kurarak ülkedeki geçiş sürecini yönetebilmeyi başarmıştı. O nedenle Nida Tunus ve koalisyon içinde yer alan Afek Tunus ile Özgür Yurtsever Birliği’nde de benzer bir durum söz konusu olabilir. Ancak önümüzdeki dönemde özellikle ekonomide ve güvenlikte yapısal reformlar uygulayacağı beklenilen hükümetin geleceğini garanti altına alması için hükümet ortağı olarak Nahda Partisi’ne ihtiyacı bulunmakta. Bu ihtiyaç Nida Tunus’un çok farklı siyasal duruşlara sahip isimleri bir araya getiren bir çatı parti olmasının doğal sonucu.
 
Yeni hükümet önümüzdeki dönemde doğrudan yabancı yatırımları yeniden ülkeye çekmek için bazı ekonomik reformlar yapacaktır. Nida Tunus’tan gelen açıklamalar da ekonomi politikalarına öncelik verileceğini teyit eder nitelikte. Kariyerine 1986 yılında Planlama Bakanlığında başlayan ve bankacılıkta da deneyimli olan yeni Maliye Bakanı Slim Chaker’ın Tunus ekonomisinde liberal politikalara öncelik vereceğini tahmin etmek mümkün. Bu politikalar ise Halk Cephesi başta olmak üzere devletin ekonomide daha fazla rol almasını talep eden sol partilerce hoş karşılanmayacaktır. Hâlihazırda bu etken Es-Sıyd’ın koalisyon hükümetinde Halk Cephesi yerine Nahda Partisi’ne yer vermesinde belirleyici bir rol oynamıştır. Benzer şekilde Es-Sıyd’ın Nida Tunus içinde yer alan solcu vekillerin muhalefetini de dikkate aldığı düşünülebilir. Kendini Nahda karşıtlığında tanımlayan Nida Tunus’un ekonomide istediği politikaları uygulayabilmesi için Nahda Partisi’ne ihtiyacı olması, 2013 sonrası kültür savaşları ve siyasi krizler ile kutuplaşan Tunus’ta siyasi kampların yumuşamasına vesile olabilir.