2020 Değerlendirmesi ve 2021 Beklentileri: IKBY
2020 yılı, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) önceki senelerde başlamış ve devam eden sorunlara yenilerinin eklendiği bir yıl olmuştur. Ayrıca 2017 yılında IKBY tarafından tek taraflı olarak düzenlenen bağımsızlık referandumunun ardından ilişkilerin 2018 yılında normalleşme seyrine girdiği Bağdat ile federal ve federe yönetim arasındaki sorunlar hakkında görüşmeler devam etmiştir. Ancak Irak’taki gösteriler nedeniyle Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’nin 29 Kasım 2019 tarihinde Irak Parlamentosuna sunduğu istifa 1 Aralık 2019 tarihinde kabul edilmiştir. İstifanın ardından Mustafa el-Kazımi’nin 6 Mayıs 2020 tarihinde güvenoyu olarak göreve başlamasına kadar geçen yaklaşık yedi aylık süre içerisinde Irak’ta tam yetkili bir başbakan ve kabinenin olmayışı yönetimler arasındaki görüşmelerin somut bir çıktıyla sonuçlanmasını engellemiştir.
Kazımi’nin hükûmeti kurarak başbakanlık görevine başlamasıyla sona eren Irak hükûmet krizi, Kürt siyasi partileri arasında ayrışmaya ve merkez siyasette yer alan Kürt siyasi partilerin farklı pozisyonlar belirlemesine neden olmuştur. Ayrıca Irak’taki bakanlıkların da içerisinde yer aldığı pozisyonlara ilişkin 2005 yılında kurulan yeni sistem ile ortaya çıkmış kota pozisyonları hakkında tartışmalar yaşanmıştır. Hatta 2005 yılından itibaren Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) üyelerinin (Celal Talabani ve Fuad Masum) aday gösterildiği Irak Cumhurbaşkanlığı için eski IKBY Başkanı Mesut Barzani’nin Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) Genel Sekreteri Fuad Hüseyin’i aday göstermesi partiler arasında daha sonra ortaya çıkacak ayrışmanın işaret fişeği olmuştur. Bu noktada başta KDP ve KYB olmak üzere Kürt siyasi partileri arasında yaşanan ayrışmanın merkez siyasette yer alan birleşik bir Kürt cephesinin bozulmasına neden olduğu söylenebilir. Ancak Kürt siyasi partileri arasında merkez siyasette yaşanan ayrışmanın sadece Bağdat’taki pozisyonların paylaşılması tartışmalarından kaynaklanmadığı ayrıca IKBY’de yaşanan mali krizin etkilerinin merkezdeki siyaseti etkilediği yorumunda bulunulabilir.
Hem düşen petrol fiyatları ve Bağdat-Erbil arasındaki bütçe anlaşmazlığı nedeniyle mali krizin devam etmesi hem de gösteri gibi sosyal hareketlerin ortaya çıkması IKBY’de 2021 yılında yaşanabilecek gelişmelere ışık tutacak niteliktedir. Bölge ile ilgili öngörülerin sahadaki gerçekliğe uygun olması amacıyla Bağdat-Erbil ilişkilerinin geldiği nokta, Sincar Anlaşması’nın ardından KDP ve terör örgütü PKK arasında artan çatışmalar, mali krizin IKBY üzerinde oluşturduğu baskı, Duhok ile Süleymaniye vilayetlerinde yaşanan gösteriler ve Süleymaniye merkezli bölge oluşturulması girişimi ile Türkiye ve IKBY arasındaki ikili ilişkilerin incelenmesi gerekecektir.
