2020 Irak Değerlendirmesi: Dış Politika ve 2021’den Beklentiler

6 Mayıs 2020’de hükûmeti kurmasının ardından Irak’ta 2005 sonrası dönemin beşinci başbakanı olan Mustafa Kazımi, meclise sunduğu hükûmet programında “egemenlik, denge ve iş birliği” ilkeleri baz alınarak Irak dış politikasının üç temel üzerine inşa edileceğini belirtmiştir. Bu minvalde Başbakan Kazımi görevdeki ilk sekiz ayında sırasıyla İran, ABD, Ürdün, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık ve Türkiye’ye diplomatik ziyaretler gerçekleştirmiş ve 2020 yılındaki son ziyaretini ise Kral Abdullah ile görüşmek üzere tekrar Ürdün’e yapmıştır. Nitekim aynı süreçte Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Maliye Bakanı Ali Allavi, Petrol Bakanı İhsan Abdül Cabbar ve Haşdi Şaabi Heyeti Başkanı Falih Feyyad gibi bakan ve yüksek profilli isimler de yoğun bir diplomasi trafiği izlemiş ve yukarıda bahsedilen ülkelere ek olarak Suudi Arabistan, Kuveyt, Mısır, Bahreyn, Lübnan, Suriye, Rusya, Hollanda ve Belçika’ya çeşitli seviyelerde ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Özellikle etkileri devam edan küresel koronavirüs salgını da göz önünde bulundurulduğunda, Başbakan Kazımi ve bakanlarının sekiz ay gibi kısa bir zaman zarfında 15 ayrı ülkeye ziyaret düzenlemesi Irak hükûmetinin aktif bir dış politika ve diplomasi trafiği izlediğine işaret etmektedir.

Nitekim yeni hükûmetin kurulmasından sonraki süreçte Bağdat, birçok dışişleri bakanı için Ortadoğu’da uğrak noktalardan biri olmuştur. Sekiz aylık dönemde Kuveyt, Ürdün, Suudi Arabistan, Finlandiya, Fransa ve Yunanistan Dışişleri Bakanları diplomatik temaslarda bulunmak üzere bizzat Bağdat’ı ziyaret etmiş, özellikle Mısır Başbakanı Mustafa Madbuli ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Irak ziyareti dikkat çekmiştir. Aynı dönemde Irak diplomasisi devletlerarası ilişkilerin yanı sıra devlet üstü bölgesel ve küresel aktörlerle iletişime de ayrı bir önem atfetmiştir. Bu doğrultuda Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin; Belçika temasları kapsamında NATO Genel Sekreteri Jans Stoltenberg ve Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvelik Politikaları Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Josep Borell ile görüşmüş, Kahire ziyareti kapsamında ise Arap Ligi Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt ile heyetler arası temaslarda bulunmuştur. Ayrıca Manama Diyaloğu konferansı kapsamında Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Dr. Nayif el-Hacraf ile bir araya gelen Fuad Hüseyin, yine ayni zirvede Umman, Bahreyn, Suudi Arabistan ve Güney Kore Dışişleri Bakanları ile ikili görüşmelerde bulunmuştur.  

IŞİD’le mücadelenin devam etmesi, koronavirüs salgını, dibe vuran Brent petrol fiyatları ve mali kriz gibi Irak ve bölgedeki konjonktürü etkileyen durumlar gerek Başbakan Kazımi’nin gerekse kabinedeki bakanların yurt dışı temaslarında gündem maddeleri olarak öne çıkmıştır. Başbakan Kazımi Avrupalı meslektaşlarıyla gerçekleştirdiği görüşmelerde Uluslararası Koalisyon’un parçası olan Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık’ın IŞİD’e karşı mücadelede Irak’a verdiği desteğe övgülerde bulunmuş, aynı zamanda bu ülkelerdeki şirketleri Irak’a yatırım yapmaya teşvik etmiştir. Nitekim Kazımi, Avrupa ziyaretinde yeni hükûmetin hazırladığı ekonomik reform planındaki detayları da Avrupalı yatırımcılarla ve kamuoyuyla paylaşmıştır. Benzer bir şekilde, IŞİD’le mücadelede yaptıkları katkılar nedeniyle İran ve ABD temaslarında bu ülkelere teşekkür eden Başbakan Kazımi, bu ülkelerle ekonomi alanında daha sıkı iş birliği yapmak istediğini belirtmiştir. Özellikle Mısır, Ürdün, Kuveyt ve Suudi Arabistan gibi Arap dünyasının önemli aktörleriyle petrol ve enerji alanında gerçekleştirilen diyalog faaliyetleri, Irak’ın dış politikada benimsediği denge faktörünün Arap dünyası lehine bozulup bozulmadığı tartışmasını da beraberinde getirmiştir. Her şeye rağmen, bilhassa IŞİD’le mücadelenin henüz nihai bir sonuca ermemesi sebebiyle güvenlik meseleleri Iraklı siyasilerin dış aktörlerle olan temaslarında öncelikli yerini korumaktadır. Ancak Kazımi hükûmetinin bu temaslarında petrol ve enerji alanları başta olmak üzere Irak’a yabancı yatırımı teşvik edecek yoğun bir ekonomi diplomasisi uygulaması da dikkat çekmiştir.