ABD'nin Irak' tan Çekilmesi
Demirhan Özdemir, ORSAM Asistanı, TOBB-ETÜ
2003 senesinden beri süren bir savaş. Namı değer Bush doktrinin eseri.2003 ten günümüze kadar olan bu süreçte Irak devletinin yapısının yönetilişinin nasıl değiştiğini daha doğrusu değişimin nasıl gerçekleştirildiği anlatmak öyle çok kolayda değil. Irak devletinin içindeki sorunlarında varlığı ve bu sorunların şiddette dayalı eylemlerle bastırılması, Amerika Birleşik Devleti tarafından hep uyarılmasına rağmen bir türlü uyarıları dikkate almayınca, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletinin Ortadoğu da ki çıkarlarına karşı hareket etmeye başlayınca, Amerika Birleşik devleti ve İngiltere'nin başını çektiği ve birçok Kuzey Atlantik paktı ülkelerinin de desteklediği, 20 Mart 2003 de başlayan bir savaş. Aslında savaşın başlangıcından günümüze kadar anlaşılan ön önemli konu, savaşı başlatmanın ve savaşı kazanmanın Amerika Birleşik Devletleri için zaten kolay olacağı biliniyordu; amma ve lakin çıkmanın bu kadar zor olacağını savaşın başında ne Amerika Birleşik Devleti yetkilileri nede başka otoriterler düşünmemişlerdir. Bölgedeki 3 tane ana grubun Kürtler,Şiiler ve Sünnilerin iktidarda olma isteği Amerika Birleşik Devletinin savası bitirdikten sonra kurulacak yapıyı hangisine nasıl ve ne teshirle bırakacağı muammaydı. Tabide Amerika birleşik devletleri oraya demokrasiyi inşa edecekti ve tabide Irak’a özgü bir demokrasi inşa etmeye çalıştı ve federatif bir devlet haline aldı. Kürtlere federatif özerklik verilince Kürtler bir nevi susturuldu. Zaten savaş başlamadan önce Amerika Birleşik devleti ajanları Kürtler ile işbirliğindeydi ve bazı direniş komutanları ile irtibata geçtiler. Savaşın kuzey bölgesindeki yapılanması Kürt peşmergelerin örgütlendirilmesiyle Amerika Birleşik Devletine yardım ettiler. Irak devletinin % 60 Şiilerden oluşmakta. Demokrasi siteminde böyle çok gelişmemiş ülkelerde özellikle Ortadoğu da insanlar partilerin siyasi düşüncesinden çok o partilerin hangi mezhepleri temsil ettiğine bakmalarından dolayı bir daha Sünni bir liderin ortaya çıkması çok ama çok zor gözüküyor. Sünniler ve Şiiler arasındaki mezhepsel sorunların çözülmesi çok ama çok zorda gözüküyor en azından Iraklılık bilincinin gelişmesi gerekiyor. Amerika Birleşik Devletinde 2009’dan beri yaşanan küresel kriz inanılmaz derece etkilemiştir hem ekonomik açıdan hem de siyasal açıdan. Ekonomik açıdan inanılmaz derecede cari açık vermesi işsizliğin artması köklü bankaların batması bir yana kendi oluşturdukları ekonomik sistemin dahi sorgulanmaya başlamıştı aynı ekonomik sistemleri empoze ettiği ülkelerde ve kendi ülkelerinde. Bu kötü ekonomik durumda insanlar savaşın bitmesi gerektiğini Amerika Birleşik Devletinin artık ekonomik sebeplerden dolayı Iraktan çıkması gerektiğini vurgulamaya ve söylemeye başladılar. Siyasi açıdan ise artık Cumhuriyetçilerin ekonomik sistem için proaktif bir politika yapmaması ve bunları görememesi Cumhuriyetçiler için tekrar başa gelmenin nerdeyse imkansız olduğu gözükmüştü. Ayrıca Bush yönetiminin Irak politikasının istediği gibi sonuçlanmaması sonucu ve bir türlü ıraktan çıkamaması ve de çıksa bile orada siyasi bir kaosun olacağın bilinci, Amerika birleşik devletinin orda kalmasını zorunlu tutuyordu ve de ekonomik açıdan bir kat daha bindiriyordu. Demokratların siyasi bir liderle başa gelmesi çok kötü politikalar izleyen Cumhuriyetçileri seçim günü büyük hezimete uğratmıştı. Herkes yeni Amerika Birleşik Devleti bekliyordu ve belki de yeni Amerika Birleşik Devleti hükümetinin de ekonomik krizi hafifletmek için savaştan çıkması gerektiğini biliyordu. Belki de ilk icraatlarında biriside bu oldu. Yaptığı açıklama şuydu:" 2012 ırakta bulunmayacağız." Amerika Birleşik Devleti Iraktan çıktıktan sonra şöyle bir problemle karşılaşabilir .%65 Şii olan bir Irak devleti acaba İran devletine yaklaşabilir mi? .İran devletinin en büyük amacı bu olacaktır. Irak devletine mezhepsel yakınlığından dolayı ve mezheplerin bu kadar ön plana çıktığı bir bölgede bunu kullanmak isteyecektir. Tabi ki bir varsayımda ortaya atabiliriz. Eğer yakın zamanlarda İran’a bir operasyon yapılacaksa neden Amerika Birleşik Devleti Irak tan çıkmak istesin ki? Eğer bir askeri operasyon olacaksa İran’ın sınır komşusu olan ırak tan çok rahat bir şekilde İran topraklarına giriş yapabilir. Amerika’nın hem Iraktan çıkması hem de bu ekonomik krizin olmasından dolayı Ortadoğu da şimdilik bir savaşın gözükmediği gerçeğini görebiliriz. Son olarak El Kaide terör örgütünden de bahsetmeliyiz. El kaide terör örgütü Irak'ta ki sayısını oldukça arttırdı. Afganistan’dan sonra Irak ta da sonra savaş ortamını değerlendirerek sayısı arttırdı Amerikalı yetkililerin bulunduğu yerlere ve bölgeler intihar saldırıları gerçekleştiriyorlar. Aslında el kaidenin Irakta etkili olması , Amerika Birleşik Devleti’nin de kafasını yoruyordur. Aslında en büyük çekincelerinden biride Amerika birleşik Devleti Irak'tan çıktıktan sonra ikinci bir Afganistan mı yaratacak; çünkü intihar eylemleri yapan bir şeriat yanlısı terör örgüt, Sünni azınlık, Kürler ve çoğunluk olan Şiiler. Bu kadar karışık ve heterojen bir bölgede bu kadar çok topluluğun iktidar olmayı istemesi Amerika Birleşik Devletin işini çıktıktan sonra daha da zorlayacaktır. Bölgede düzeni sağlamak hiç kolay olmayacaktır.
2003 senesinden beri süren bir savaş. Namı değer Bush doktrinin eseri.2003 ten günümüze kadar olan bu süreçte Irak devletinin yapısının yönetilişinin nasıl değiştiğini daha doğrusu değişimin nasıl gerçekleştirildiği anlatmak öyle çok kolayda değil. Irak devletinin içindeki sorunlarında varlığı ve bu sorunların şiddette dayalı eylemlerle bastırılması, Amerika Birleşik Devleti tarafından hep uyarılmasına rağmen bir türlü uyarıları dikkate almayınca, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletinin Ortadoğu da ki çıkarlarına karşı hareket etmeye başlayınca, Amerika Birleşik devleti ve İngiltere'nin başını çektiği ve birçok Kuzey Atlantik paktı ülkelerinin de desteklediği, 20 Mart 2003 de başlayan bir savaş. Aslında savaşın başlangıcından günümüze kadar anlaşılan ön önemli konu, savaşı başlatmanın ve savaşı kazanmanın Amerika Birleşik Devletleri için zaten kolay olacağı biliniyordu; amma ve lakin çıkmanın bu kadar zor olacağını savaşın başında ne Amerika Birleşik Devleti yetkilileri nede başka otoriterler düşünmemişlerdir. Bölgedeki 3 tane ana grubun Kürtler,Şiiler ve Sünnilerin iktidarda olma isteği Amerika Birleşik Devletinin savası bitirdikten sonra kurulacak yapıyı hangisine nasıl ve ne teshirle bırakacağı muammaydı. Tabide Amerika birleşik devletleri oraya demokrasiyi inşa edecekti ve tabide Irak’a özgü bir demokrasi inşa etmeye çalıştı ve federatif bir devlet haline aldı. Kürtlere federatif özerklik verilince Kürtler bir nevi susturuldu. Zaten savaş başlamadan önce Amerika Birleşik devleti ajanları Kürtler ile işbirliğindeydi ve bazı direniş komutanları ile irtibata geçtiler. Savaşın kuzey bölgesindeki yapılanması Kürt peşmergelerin örgütlendirilmesiyle Amerika Birleşik Devletine yardım ettiler. Irak devletinin % 60 Şiilerden oluşmakta. Demokrasi siteminde böyle çok gelişmemiş ülkelerde özellikle Ortadoğu da insanlar partilerin siyasi düşüncesinden çok o partilerin hangi mezhepleri temsil ettiğine bakmalarından dolayı bir daha Sünni bir liderin ortaya çıkması çok ama çok zor gözüküyor. Sünniler ve Şiiler arasındaki mezhepsel sorunların çözülmesi çok ama çok zorda gözüküyor en azından Iraklılık bilincinin gelişmesi gerekiyor. Amerika Birleşik Devletinde 2009’dan beri yaşanan küresel kriz inanılmaz derece etkilemiştir hem ekonomik açıdan hem de siyasal açıdan. Ekonomik açıdan inanılmaz derecede cari açık vermesi işsizliğin artması köklü bankaların batması bir yana kendi oluşturdukları ekonomik sistemin dahi sorgulanmaya başlamıştı aynı ekonomik sistemleri empoze ettiği ülkelerde ve kendi ülkelerinde. Bu kötü ekonomik durumda insanlar savaşın bitmesi gerektiğini Amerika Birleşik Devletinin artık ekonomik sebeplerden dolayı Iraktan çıkması gerektiğini vurgulamaya ve söylemeye başladılar. Siyasi açıdan ise artık Cumhuriyetçilerin ekonomik sistem için proaktif bir politika yapmaması ve bunları görememesi Cumhuriyetçiler için tekrar başa gelmenin nerdeyse imkansız olduğu gözükmüştü. Ayrıca Bush yönetiminin Irak politikasının istediği gibi sonuçlanmaması sonucu ve bir türlü ıraktan çıkamaması ve de çıksa bile orada siyasi bir kaosun olacağın bilinci, Amerika birleşik devletinin orda kalmasını zorunlu tutuyordu ve de ekonomik açıdan bir kat daha bindiriyordu. Demokratların siyasi bir liderle başa gelmesi çok kötü politikalar izleyen Cumhuriyetçileri seçim günü büyük hezimete uğratmıştı. Herkes yeni Amerika Birleşik Devleti bekliyordu ve belki de yeni Amerika Birleşik Devleti hükümetinin de ekonomik krizi hafifletmek için savaştan çıkması gerektiğini biliyordu. Belki de ilk icraatlarında biriside bu oldu. Yaptığı açıklama şuydu:" 2012 ırakta bulunmayacağız." Amerika Birleşik Devleti Iraktan çıktıktan sonra şöyle bir problemle karşılaşabilir .%65 Şii olan bir Irak devleti acaba İran devletine yaklaşabilir mi? .İran devletinin en büyük amacı bu olacaktır. Irak devletine mezhepsel yakınlığından dolayı ve mezheplerin bu kadar ön plana çıktığı bir bölgede bunu kullanmak isteyecektir. Tabi ki bir varsayımda ortaya atabiliriz. Eğer yakın zamanlarda İran’a bir operasyon yapılacaksa neden Amerika Birleşik Devleti Irak tan çıkmak istesin ki? Eğer bir askeri operasyon olacaksa İran’ın sınır komşusu olan ırak tan çok rahat bir şekilde İran topraklarına giriş yapabilir. Amerika’nın hem Iraktan çıkması hem de bu ekonomik krizin olmasından dolayı Ortadoğu da şimdilik bir savaşın gözükmediği gerçeğini görebiliriz. Son olarak El Kaide terör örgütünden de bahsetmeliyiz. El kaide terör örgütü Irak'ta ki sayısını oldukça arttırdı. Afganistan’dan sonra Irak ta da sonra savaş ortamını değerlendirerek sayısı arttırdı Amerikalı yetkililerin bulunduğu yerlere ve bölgeler intihar saldırıları gerçekleştiriyorlar. Aslında el kaidenin Irakta etkili olması , Amerika Birleşik Devleti’nin de kafasını yoruyordur. Aslında en büyük çekincelerinden biride Amerika birleşik Devleti Irak'tan çıktıktan sonra ikinci bir Afganistan mı yaratacak; çünkü intihar eylemleri yapan bir şeriat yanlısı terör örgüt, Sünni azınlık, Kürler ve çoğunluk olan Şiiler. Bu kadar karışık ve heterojen bir bölgede bu kadar çok topluluğun iktidar olmayı istemesi Amerika Birleşik Devletin işini çıktıktan sonra daha da zorlayacaktır. Bölgede düzeni sağlamak hiç kolay olmayacaktır.
