Irak Gündemi: 24 Haziran-7 Temmuz 2019

Siyaset
Irak’ta Abdülmehdi hükümetinin kurulmasının üzerinden yaklaşık sekiz ay geçmesine rağmen İçişleri, Savunma, Adalet ve Eğitim Bakanlarının atanamaması kabinenin tamamlanmasını engellemiştir. 24 Haziran tarihli Irak Parlamentosu oturumunda Savunma Bakanlığına E. General Najah Hasan Ali el-Şammani, İçişleri Bakanlığına Yasin Taha Hasan Yasiri ve Adalet Bakanlığına Faruk Othman Muhammed Shawani atanmıştır. Diğer yandan Eğitim Bakanlığı için aday gösterilen Sefana Hamdani güvenoyu alamamıştır. Kabinenin tamamlanması yönelik Mukteda Sadr tarafından yapılan çağrının ardından toplanan parlamento atanması gerçekleşmeyen dört bakanlığın üçü için güvenoyu vermiştir. Bakanların atanması Başbakan Abdülmehdi üzerindeki kabineyi tamamlama baskısının azalmasına neden olacaktır. Ancak son kalan bakanlığa atama yapılmaması hükümetin tamamlanma süresini geciktirmektedir. Bu nedenle partiler arasındaki pazarlığın artması uzun vadede Başbakan Abdülmehdi’nin zayıflamasına yol açabilir.

Ulusal Hikmet Akımı Lideri Ammar el-Hekim, partisinin hükümetten desteğini çektiğini ve muhalefet safına katıldığını açıklamıştır. El-Hekim, hükümeti destekleyen Islah ve Bina Bloku’nun başkanlığından da ayrıldığını açıkladı. El-Hekim sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada “Reform ve İmar Koalisyonu Yönetim Kurulu’ndaki kardeşlerin bize duydukları büyük güveni değerli buluyoruz. Geçtiğimiz dönem boyunca başkanlığı bize verdiler. Emaneti ve üstlendiğimiz sorumluluğu en güzel şekilde yerine getirmiş olduğumuzu umuyoruz. Reform ve İmar Koalisyonu Yönetim Kurulu’ndan içtüzüğü uyarınca yeni bir başkan seçmesini talep ediyor; koalisyona, cömert güçlerine ve yeni başkanına başarılar temenni ediyoruz” dedi. 2018 Irak Parlamentosu seçimlerinden sonra genel öngörü ulusal birlik hükümetlerinin ömrünü tamamladığı ve çoğunluk hükümetinin kurulacağı yönünde oluşmuştur. Ancak parlamentoda en büyük blokun kim olduğu belirlenmeden iki muhtemel en büyük blokun başbakan adayı üzerinde anlaşmıştır. Bu durum başbakanın arkasındaki en büyük destekçisinin muğlaklaşmasına neden olmuştur. Hükümet içerisinde temsil edilmeyen partiler olmasına rağmen her iki büyük blokunda başbakanı desteklemesi ulusal birlik hükümetinin kurulacağı yönünde bir görüntüye neden olmasına rağmen Ammar el-Hekim’in hükümetten desteğini çekmesi yeni bir hükümet tarzının oluşacağına yönelik beklentileri arttırmıştır. Diğer yandan Irak genelinde protestoların artması başka partilerin de hükümetten desteğini çekmesine neden olabilir.

Güvenlik
Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi, Haşdi Şaabi ile ilgili kararname yayınladı. Kararnamede, Haşdi Şaabi gruplarının resmi tugay ve alay isimlerinin kullanılması; gruplara ait büroların kapatılması; isteyen grupların siyasi partileşebileceği; Haşdi Şaabi gruplarınca kurulan kontrol noktalarının katılması gerektiği açıklandı.  Ayrıca kararnamede, Irak yasalarına vurgu yapılarak Haşdi Şaabi’nin Başbakan tarafından atanan kişi tarafından kontrol edileceği hatırlatılmıştır. Başbakan Abdülmehdi, söz konusu kararnamenin uygulanması için ise 31 Temmuz’a kadar süre verildiğini belirtmiştir. Kararnamede Haşdi Şaabi gruplarının siyasi partileşmesine izin verilmesi ile mevcut ofislerin siyasi parti tabelaları altında faaliyet göstermesine olanak sağlamaktadır. Diğer yandan, sivil ofislere dönüşecek yerler için Haşdi Şaabi üyelerinin silahlı koruma sağlayabilmesine izin verilmektedir. Kararname milis güçleri tarafından uygulanmaya başlamasına rağmen Haşdi Şaabi içerisinden eleştiriler gelmiştir. Bedir Örgütü’nün Parlamento’daki Grup Başkanı Hasan el-Kaabi, kararname için “iyi bir şey değil” diyerek tepki göstermiş ve Haşdi Şaabi’yi sadece Ayetullah Sistani’nin lağvedebileceğini söylemiştir. Diğer taraftan ise Sadr tarafından Şii dini mekanların korunması için kurulan Saraya el-Selam’ın lağvedileceği Sadr tarafından açıklanmış ve milis grubundan yapılan açıklamayla onaylanmıştır. Sadr’ın Saraya el-Selam’ın lağvedilmesi doğrultusunda yaptığı açıklama Başbakan Abdülmehdi’yi verdiği desteği göstermektedir. Diğer yandan, Haşdi Şaabi gruplarına ait büroların kapatılması, büroların siyasi kanatlara geçişi ile gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Zira, gruplara ait silahlı güçlerin, grup aidiyetlerini gösterir şekilde kalmalarına izin verilmektedir. Haşdi Şaabi gruplarının kontrolünde bulunan askeri tesislerin ise kontrolünün gruplarda kalması beklenmektedir. Gruplar, askeri tesisleri ellerinde tutmak için grup ismini belirtir simgeler yerine grubun resmi tugay veya alay ismini kullanacaktır.

Irak’ın Kerkük vilayetinde Ramazan Bayramı’nda gerçekleşen patlamaların ardından iki farklı yerde patlama meydana geldi. Otobüs ve otoparka yerleştirilen patlayıcıların infilak etmesi sonucunda iki kişi hayatını kaybederken en az 26 kişi yaralandı. Patlamalardan ilki Köprübaşı mevkiinde ikinci ise Hazra mahallesinde meydana geldi. Ramazan Bayramı’nda meydana gelen eşzamanlı patlamaların etkisi sürerken faillerin yakalanamamıştır. Birbiriyle çelişen açıklamaların yapılması ise Kerküklüler nezdinde güvenlik güçlerinin eleştirilmesine neden olmaktadır.

Selahaddin vilayetinde terör örgütü IŞİD üyelerinin düzenlediği saldırıda bir polis hayatını kaybetti, üç polis yaralandı. Selahaddin Ortak Operasyonlar Komutanlığı’nda görevli Yüzbaşı Said Muhammed, terör örgütü üyelerinin gece saatlerinde Beled ilçesi yakınlarında devriye görevini icra eden polislere saldırdığını açıkladı. Terör örgütü IŞİD’in hakimiyetinde şehirler kalmamasına rağmen terör örgütü kırsal bölgelerde ve şehirlerdeki hücreleri ile eylemlerini sürdürmektedir. Diğer yandan Selehaddin, Kerkük ve Diyala vilayetlerinin birleştiği bölgede kalan coğrafi şartlar, terör örgütü üyelerinin saklanabileceği bir ortam sunmaktadır.

Ekonomi
Irak Tarım Bakanlığı’nın yumurta ithalatını yasaklamasının ardından yumurta fiyatları iki katına çıktı. Fiyatlardaki artışın ve çözüm önerilerinin görüşülmesi için Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Tarım ve Su Kaynakları Bakanlığı’ndan bir heyetin Bağdat’ı ziyaret edeceği açıklandı. Bağdat hükümeti yerli üreticiyi korumak için aldığı karar kısa vadede Iraklı tüketiciyi olumsuz olarak etkilemektedir. Ancak bu süreç içerisinde doğru yatırımların yapılması ile ithalat ihtiyacı karşılanabilecektir. Bu durumun önüne geçilebilmesi için ithalat yasağı uygulanmadan yerli üretici ve yatırımcının sübvanse edilmesine yönelik uygulamalara geçilmesi gerekmektedir. Bu adımlar atılmadan önce uygulanacak ithalat yasakları, üreticinin rekabet gücü kazanmasını engellemektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Irak’ın Türkiye’den ithal ettiği yumurta ve kanatlı kısıtlamaları hakkında konuştu. Bakan Pekcan, “"Bu pazarda sorun olduğu anda sektör krize giriyor. Bunu çeşitlendirmekten başka çaremiz yok. Iraklı Bakanla temastayız. Her ülkenin de yerli üreticisini destekleme stratejileri var. Önlemlerin geçici olduğunu söylüyorlar ancak bizim üreticilerimizin o geçici önlemi bekleyecek tahammülü yok. Dondurma, meyve suyu ile başladı, arkasından makarna, şehriye ile devam etti. Onun için Iraklı Bakan ile yazıştık. 60 günde de o devreye girecek ama bizim en büyük ihracatımız yumurta ve kanatlı ette. 306 milyon dolar yumurta, 324 milyon dolar da kanatlı et ihracatımız var. Sadece bu ikisi toplamda 625 milyon doları geçiyor" dedi. Diğer yandan, Bakan Pekcan, Türk ürünlerinin İran üzerinden Irak pazarına ulaşmaya başladığı ve bu durumun da ürünlerdeki kaliteyi düşürdüğünü söyledi. Ayrıca, Irak Ticaret Bakanı’nın yumurta ve kanatlı kısıtlamalarının geçici olduğunu ve kısıtlamanın kaldırılması için takvimin açıklanmasının beklendiği açıklandı. Yumurta ve kanatlı ithalatına yönelik getirilen kısıtlamaların ardından Irak Ticaret Bakanlığı 60 gün sonra devreye girecek yeni kısıtlamaların bir yıl süreceğini açıkladı. Yeni kısıtlamalar, arasında sofralık tuz, şehriye ve makarnayı kapsamaktadır. Irak, yeterli miktarda yerli ürün olduğunu dile getirerek kısıtlamaları açıklamaktadır. Ancak ülkeye girişine yasak getirilen ürünlerdeki fiyat artışları, yerli ürünün talebi karşılayacak düzeyde olmadığını göstermektedir. Yumurtaya getirilen kısıtlamalardan sonra yumurta fiyatları, bölgelere göre değişmekle birlikte iki veya üç katına çıkmıştır. Irak’ta yeterli üretim sağlanamadığı için fiyatların arttığı söylenebilir. Iraklı üreticinin, Türkiye’den veya diğer ülkelerden ithal edilen ürünler ile rekabet edebilmesi için üreticinin desteklenmesi gerekmektedir. Üreticinin sübvanse edilmesi kullanılabilecek araçlardan bir tanesidir. Üretici desteği olmadan getirilecek her türlü kısıtlama uzun vadede Iraklı üreticinin zayıflamasına ve rekabet gücünü kaybetmesine neden olacaktır.

Sosyal Hayat
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Babil tarihi sit alanını Dünya Miras Listesi’ne aldı. Irak merkezi hükümeti, söz konusu kararı memnuniyetle karşıladığını açıkladı. Daha önce Dünya Miras Listesi’nde bulunan tarihi sit alanı, tarihi dokunun bozulması nedeniyle listeden kaldırılmıştı. Tarihi dokunun bozulmasını engellemek için Irak Merkez Bankası alana bir milyar dinar yatırım yapılacağını açıkladı.