Irak Parlamento Seçimlerine İlişkin Basra Dinamikleri
Irak yeni bir seçim sürecine girmiştir. 12 Mayıs 2018’de yapılacak parlamento seçimlerinde alınacak sonuçlar Irak’ın geleceğinde önemli bir rol oynayacaktır. Irak Parlamentosu’ndaki sandalye sayısı 329’dur. Bu sayının 9’u azınlıklar için kota sandalyesi olarak ayrılmıştır. Geri kalan 320 sandalye için Irak’ta büyük bir mücadele yaşanmaktadır. Bu yapı içerisinde Irak Parlamentosu’nda 71 milletvekili ile temsil edilen Bağdat ve 34 milletvekili ile temsil edilen Musul ile birlikte seçim sistematiğini etkileyen şehirlerden biri de 25 milletvekili ile temsil edilen Basra’dır.
Basra, Bağdat ve Musul’dan sonra Irak’ın en büyük üçüncü şehri olmakla birlikte, özellikle Irak ekonomisindeki yeri ve siyasi ağırlığı Basra’yı Irak siyasetinde farklı bir konuma yerleştirmektedir. Bu anlamıyla Basra’da önümüzdeki seçimlerde adaylar, listeler, ittifaklar ve özellikle de ana listeler arasında güçlü bir rekabetin yaşanması beklenmektedir. Çünkü Basra’daki tüm ana seçim listeleri, seçmenlerin oyunu toplayacak ve kazanacak adaylara sahiptir. Zira mevcut veya eski bakanlar, milletvekilleri, dini şahsiyetler, aşiret liderleri veya silahlı grup liderleri Basra’dan milletvekili adayı olmuştur. Bu noktada Basra’da ön plana çıkan siyasi parti ve seçim ittifaklarını incelemek yerinde olacaktır.
El-Fetih Listesi: Irak genelinde seçimlere katılmak üzere Bedir Örgütü lideri Hadi El-Amiri tarafından kurulmuştur. Bu liste bazı aşiret liderleri, dini Şii partiler ve silahlı Şii grupların siyasi kanatlarından oluşmaktadır. Basra’da bu listeye bağlı olan partiler ve siyasi oluşumlar arasında, Bedir Örgütü, El-Muntasirun Kitlesi, Seyid Şuhada Tugayları’nın siyasi kanadı, Irak İslam Yüksek Konseyi, Birlik ve Adalet Topluluğu, El-Sadıkun Hareketi, Asaib Ehlül Hak Örgütü’nün siyasi kanadı, Bağımsız Halk Topluluğu, Irak’ta İslami Hareket, Yeniden Yapılanma için Uzmanlar Partisi, İslami El-Taliaa Partisi, Bina ve Cihat Hareketi, Ataa ve Sıdık Hareketi, Kefe Serha Lil Tahrir Topluluğu ve 15 Şaban Hareketi yer almaktadır. Bu liste özellikle Şii silahlı grupların gücünü kullanarak Basra'daki güvenlik yapısı üzerinden etki oluşturmak suretiyle iyi bir oy oranını elde edebilir.
Fetih Listesi içerisinde aşağıdaki isimler ön plana çıkmaktadır:
- Hasan Kazım El-Raşid - Bedir Örgütü/ Mevcut İletişim Bakanı ve eski milletvekili
- Falih Hasan Casim Mutlak – El - Muntasirun Kitlesi Milletvekili ve Seyyid Şuhada Tugayı Siyasi Büro Başkan Yardımcısı.
- Amir Hüseyin Casim El-Faiz - Birlik ve Adalet Topluluğu Milletvekili ve Basra’daki Şii Şeyh Tarikatı Siyasi Temsilcisi
- Uday Avvat - El-Sadıkun Kitlesi ve Asaib Ehlül Hak Örgütü Siyasi Büro Üyesi
- Fırat El-Şarıı – Irak İslam Yüksek Konseyi Milletvekili ve din adamı
El-Nasır Listesi: Irak genelinde seçimlere katılmak üzere Irak Başbakanı Haydar El-Abadi tarafından kurulmuştur. Listede eski bakan ve milletvekillerinin yanı sıra, teknokrat ve bağımsız politikacılar da dikkat çekmektedir. Nasr Listesi’nin Basra’da popüler olduğu bilinmekte ve iyi bir oy oranına ulaşması beklenmektedir. Listede ön plana çıkan adaylar aşağıdaki gibidir.
- Amir Hasan El-Huzaii - Dava Partisi Üyesi, eski Ulusal Uzlaşma Bakanı ve milletvekili.
- Cebbar Ali El-Luaybi - Mevcut Petrol Bakanı
- Es-at Abdülemir El-İdani - Mevcut Basra Valisi
- Cebbar Abdülhalik El-İbadi – Milletvekili ve aşiret lideri
- Abdüllatif El-Sadun - Aşiret lideri.
El-Sairun Listesi: Bu liste El-Sadr Hareketi lideri Muktada El-Sadr tarafından desteklenmektedir. Sadr Hareketi’ne bağlı El-İstikame Partisi ile Adil Devlet Partisi, El-Cumhuri Topluluğu ve Komünist Parti gibi siyasi ve sosyal hareketler arasında yapılan ittifak neticesinde ortaya çıkmıştır. Bu listedeki birçok aday ilk defa seçim arenasına girmektedir. Buna rağmen Sadr Hareketi’nin Basra’daki gücü, seçimlere ilk kez katılan adayların şansını yükseltmektedir. Basra’da El-İstikame Partisi’nin en önemli adayı olarak Rami Cebbar El-Sukayni ön plana çıkmaktadır.
Kanun Devleti Koalisyonu: Irak eski Başbakanı Nuri El-Maliki’nin liderliğini yaptığı Kanun Devleti Koalisyonu, Umune Beledüne Topluluğu, Dava Partisi ve El-Beşair El-Şebabiye Hareketi gibi bazı yeni oluşan siyasi topluluklar arasında yapılan ittifak neticesinde şekillenmiştir. Nuri El-Maliki’nin Basra’da popülerliği düşüktür. Ancak Maliki’nin Basra’da gösterdiği adayların popülerliği listeyi güçlü kılmaktadır. Listede aşağıdaki adaylar ön plana çıkmaktadır.
- Halaf Abdülsamet - Dava Partisi Milletvekili ve Basra Valisi
- Kazım Fincan El-Hamami, Ulaştırma Bakanı
- Abdülselam Abdülmuhsin El-Maliki, Milletvekili ve aşiret lideri
El-Hikme Koalisyonu: Ammar El-Hekim’in liderliğindeki listenin Basra’daki gücünün zayıf olduğu bilinmektedir. Ammar El-Hekim’in Irak İslam Yüksek Konseyi Başkanlığı’nı bıraktıktan sonra kurduğu El-Hikme Hareketi’nin öncülüğünde oluşturulan koalisyon yeni bir oluşum olması nedeniyle Basra’da taban oluşturamamıştır. Ancak Ammar El-Hekim’in Basra’da en fazla seçim propagandası yapan lider olduğu konuşulmaktadır. Bu nedenle söz konusu listenin Basra’da sürpriz yapabilme ihtimali bulunmaktadır. Listede aşağıdaki adaylar ön plana çıkmaktadır.
- Cevat Kazım El-Bezzuni – Irak İslam Yüksek Konseyi eski milletvekili
- Ali Şeddat Faris El-Curani - Basra Vilayet Meclisi Petrol ve Doğalgaz Komisyonu Başkanı.
- Hasan Hallatti - Milletvekili
Bu liste ve koalisyonların dışında Irak genelinde seçimlere katılan diğer bazı listelerle birlikte, yerel olarak oluşturulan listeler de Basra’da seçim yarışına katılmaktadır. Söz konusu ittifak ve listeler aşağıdaki gibidir.
El-Vataniye Listesi: Liste Irak genelinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı İyad Allavi liderliğindedir. Liste Basra’da İyad Allavi’nin başkanlığını yaptığı El-Vifak El-Vatani Partisi ile El-Hıyar El-Arabi, El-Medeni Lil İslah Topluluğu, Nahhat El-Cil, El-Vahde El-Vataniye gibi bazı yeni ve küçük partiler arasında bir ittifakla kurulmuştur. İyad Allavi’nin gücü ve popülaritesi dışında Basra’da bir ağırlığı olduğunu söylemek yanlış olacaktır.
İrade Listesi: Liste Irak genelinde Şii milletvekilli Hanan El-Fetlavi liderliğinde kurulmuştur. Liste Basra’da bazı bağımsız teknokratlar, toplum liderleri ve bazı iş adamları tarafından kurulmuştur.
Temeddum Listesi: Liste Irak genelinde milletvekili Faik El-Şeyh Ali liderliğindedir. Liste bazı bağımsız teknokratlar ve toplum liderleri tarafından Basra’da kurulmuştur.
Kefaat Lit Tahrir Listesi: Liste Irak genelinde milletvekili Heytem El-Cuburi liderliğindedir. Liste Basra’da bazı bağımsız teknokratlar ve toplum liderleri adayları tarafından kurulmuştur.
Rical El-Irak (Irak Adamları) Topluluğu Listesi: Liste Rical El-Irak Topluluğu Partisi’ne bağlıdır. Parti, bir sivil organizasyon olarak Basra’da bazı toplum liderleri ve bağımsız teknokrat adayları tarafından Abdülemir El-Meyyahi başkanlığında kurulmuştur. Liste oy elde etmek için temel olarak adayların sosyal ilişkilerine ve aşiret bağlılıklarına güvenmektedir.
Demokratik Ulusal Liste: Liste Basra’da iki yeni parti olan Demokratik Sosyal Akım ve El-Ulusal Girişim partilerinden oluşmaktadır. Bu liste temel olarak seçmenlerin dini partilere duydukları hoşnutsuzlukları kullanarak yeni akım olan sivil hareketlere olan destek üzerinden hareket etmektedir.
Beyark El-Hayr Listesi: Liste Irak genelinde eski Savunma Bakanı Halit El-Ubeydi liderliğindedir. Liste Basra’da bazı bağımsız teknokrat adaylar ve toplum liderleri tarafından kurulmuştur. Ancak listenin Basra’da önemli bir etkisi yoktur.
İslami Taar Allah Partisi Listesi: Liste Saar Allah adlı milis grubun lideri Yusuf Senavi El-Musevi liderliğindedir. Musevi liderliğindeki milis grubun Basra’da önemli bir asker varlığı bulunmaktadır. Örgütün bu askeri ağırlığını siyasi güce dönüştürmeye çalıştığını söylemek mümkündür.
Görüldüğü üzere Basra’da sivil toplum hareketlerinden siyasi partilere, yeni kurulan siyasi hareketlerden milis gruplarına kadar geniş bir yelpazede siyasi sürece katılım yaşanmaktadır. Bu doğrultuda 12 Mayıs 2018 tarihinde yapılması planlanan parlamento seçimlerinde Basra’da önemli bir rekabetin yaşanması beklenmektedir. Irak genelinde etkili olan siyasi güçlerin yanı sıra, yerelde güçlü siyasi gruplar, aşiret liderleri ve hatta milis grupların da Basra’daki siyasi süreçte yer alması, seçim sonrasında Basra’da yatay ve dikey olarak yeni çatışma dinamiklerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Daha açık bir ifadeyle Basra’da etkili olmaya çalışan büyük ölçekli ve Irak genelinde siyaset yapan gruplarla yerel gruplar arasında bir çekişme söz konusu olabileceği gibi, yerel güçler arasında da yeni bir mücadelenin başlaması ihtimal dahilindedir. Bu noktada Basra’daki gelişmelerin Irak’ta genel siyaseti etkileyebilme potansiyeli göz ardı edilmemelidir.
