Irak’ta Partiler Yasası

Cumhuriyetin ilanından (1958) bu yana Irak’ta partilerin durumunu düzenleyen bir yasa çıkmamıştır. Bunun nedeni 1968 yılına kadar zaten yasal hiçbir partinin mevcut olmamasıdır. 1968 yılından sonra da ülkede siyasi arenada yasal olarak sadece Baas partisi bulunmaktaydı. Yine de Baas rejimi göstermelik olarak, 1991 yılında bir “Siyasi Partiler Yasası” çıkarmıştır. Tabi ki rejim Baas partisi dışında hiçbir siyasi güce parti kurma fırsatını tanımamıştır. 2003 yılında Irak, ABD ve müttefik güçler tarafından işgal edildikten sonra, 2004 yılında işgal gücü yönetimi “Partiler, Siyasi Teşekküller ve Siyasi Heyetler Kanunu” adı altında bir yasa çıkarmıştır. Ancak bugüne kadar olan süreçte hiçbir parti, teşkilat veya örgüt bu yasaya göre kurulmamış ve bu yasaya göre faaliyetlerini çerçevelendirmemiştir.

Son altı ay içerisinde ülkenin her yanından reform talepleri yükselmesi ve bu bağlamda hemen hemen Irak’ın her şehir ve kasabasında bu amaçla kalabalık miting ve yürüyüşlerin düzenlenmesi, hem halkın hem de Şii dini merciin reform ve köklü değişiklikler taleplerinin yükselmesine bağlı olarak, parlamentoda yıllardan beri askıda kalan ve siyasi tarafların üzerinde bir türlü anlaşamadığı partiler kanunu yasa taslağı, nihayet parlamentonun 27 Ağustos 2015 tarihli oturumunda üç saat içinde ve oy birliğiyle onaylanmıştır. Yasa Cumhurbaşkanının onayından ve resmi gazetede yayınlanmasından 60 gün sonra yürürlüğe girecektir.

Partiler Yasası siyasi arenada neler getirmektedir

-Yasaya göre her Iraklı (kadın ya da erkek) bir parti ya da siyasi örgüt kurabilir.
-Şovenizm ilkeleri, terör, tekfir (başka kesimleri kafir addetme) ya da mezhep, ırk ve etnik bağnazlık esaslarına dayalı parti kurulamaz.
-Partilerin lider kadroları demokratik mekanizmalara dayalı olarak seçilir.
-Partinin hedef ve ilkeleri anayasaya aykırı olmamalı, parti askeri veya yarı askeri şekillerle kurulmamalı ve herhangi bir silahlı kuvvetlerle ilişkisi olmamalıdır. 
-Partinin örgütsel ve mali yönlerden Iraklı olmayan herhangi bir tarafla bağlantısı olmamalıdır.
-Parti kurmak için en az yedi kişinin imzasıyla yasaya göre kurulacak olan Bağımsız Seçim Komisyonu’na bağlı “Partiler ve Siyasi Örgütler Daire Başkanlığı”na talep sunulması gerekir. Taleple birlikte kurulacak partinin iç tüzüğü ve siyasi programı sunulmasının yanı sıra, değişik vilayetlerden 2000 üye ismini içeren bir liste sunulmalıdır. Yasaya göre üyeler arasında belirli oranda kadınların bulunması gerekir.  Ancak, yasanın “Etnik Oluşumlar” diye tanımladığı ve bunlara yasada (Azınlık) adı verildiği kesimi temsil edecek partilerin 500 üye ismi sunmaları yeterli olacaktır.
-Parti kurmak için müracaatta bulunan kurucu heyetin “Kayıt Harcı” adı altında 25 milyon Irak dinarı  (yaklaşık 22000 ABD doları) harç ödemesi gerekir.
-Parti İşleri Daire Başkanlığı, sunulan talep hakkında 15 gün içinde olumlu ya da olumsuz kararını verir. Bu süre içinde böyle bir karar verilmezse, talep kabul edilmiş addedilir. Talebin reddedilmesi halinde, bu karara karşı 15 gün içinde ilgili mahkemeye müracaat edilerek itirazda bulunulabilir. Mahkemenin bu bağlamdaki kararına Federal Mahkeme nezdinde itiraz edilebilir.
-Parti, talebin onaylanmasıyla kurulmuş addedilir ve tüzel kişilik kazanmış olur.
-Partiler seçimlere ve siyasi hayata katılabilir, toplantılar ve barışçıl mitingler düzenleyebilir ve kendi adına gazete, dergi çıkarabilir ve web sitesi kurabilir. 
-Yasaya göre bir partinin iptal edilmesi ancak mahkeme kararıyla ve belirli durumlarda mümkün olabilir. Mahkemenin bu husustaki kararına Yüksek Federal Mahkeme önünde itiraz edilebilir.
-Devlet partilere mali yardım sunar. Bütçede bu amaçla tahsis edilen meblağın % 20’si eşit olarak partiler arasında dağıtılır. Kalan