İran-Irak Arasında Al-Wand Nehri Sorunu

Dr. Tuğba Evrim MADEN, ORSAM Su Araştırmaları Programı Danış Aksaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Son iki haftadır Irak basınında İran’dan Irak’a akan Al Wand nehri suları ile ilgili olarak haberler yer almaktadır.  Al Wand nehri sularının kesilmesi nedeniyle İran’a karşı yapılan protesto süreci, 8 Temmuz tarihinde Irak’lı çiftçilerin İran-Irak uluslararası yolu kapama eylemleri ile başlamış, İran dönüş yapan petrol ve gaz tankerlerin geçişinin engellenmesi ile devam etmiştir.
 
Irak sınırları içerisinde Dicle nehrine katılan Diyala nehrinin bir kolu olan Al-Wand nehri Hanakin ve Diyala bölgesi için önemli bir su kaynağıdır. Doğu Irak’ta yer alan Al-Wand nehri İran’ın Dolahu Dağlarından doğmaktadır, Diyala nehrinin önemli kollarından biridir. Diyala nehri üzerinde Derbendi han barajı yer almaktadır ve Dicle nehrine 5,74 milyar metreküp katkı sağlamaktadır.
 
Hanekin şehrinin ortasından geçerek şehri ikiye bölen Al-Wand nehri, bölge tarımının gelişmesinde ve güçlü kırsal yapının kurulmasından önemli rol oynamıştır. İçme ve tarım amacıyla kullanılan nehir, kuruması nedeniyle meyve üretiminin yoğun olduğu Diyala vilayetinde büyük zarara sebep olmuştur. Bölgede, 2007-2009 yılları arasında üç yıl süren kurak dönemde binlerce dönüm tarım arazisinin zarara uğramıştır. O dönemde Ekim 2009’da İran, Al-Wand nehri sularından daha fazla su bırakacağını belirtmişti.(1)
 
Temmuz 2011’de Irak, İran’ı nehir sularını kesmekle suçlamaktadır. Irak’lı bürokrat Yusuf Ahmed de kuruyan nehrin, tarım sektörünü büyük zarara uğratmış olduğunu dile getirmektedir. (2)
 
Dönem dönem İran’ın nehir sularını derive etmesi nedeniyle ortaya çıkan bu gerilimin daha da tırmanması 25 Temmuz 2011 tarihli gazetelerde, İranlı yetkililerin, Al-Wand nehrinden daha fazla su bırakacağı sözünü vermesi üzerine şimdilik son bulmuştur.(3)
 
1. http://www.niqash.org/content.php?contentT
ypeID=28&id=2560⟪=0
 
2.http://www.worldtribune.com/worldtribune/WTARC
/2011/me_iraq0905_07_20.asp
 
3.http://www.aknews.com/en/aknews/4/253425/