Körfez Gündemi: 1-7 Nisan 2019

Suudi Arabistan
Açıklanan verilere göre Suudi Arabistan’ın petrol şirketi ARAMCO’nun geçen yıl elde ettiği gelir 111,1 milyar dolar olarak kaydedildi. Elde edilen bu gelir, ARAMCO’yu dünyada kar oranı en yüksek şirket haline getirdi. ARAMCO’yu Apple, Royal Dutch Shell ve Exxon Mobil firmaları takip ediyor. Elde edilen kar miktarının petrol fiyatlarına sıkı sıkıya bağlılığı karın istikrarı konusunda şüphelere sebep oluyor. Petrol fiyatlarının düşük olduğu 2016 yılında ARAMCO sadece 13,3 milyar dolar gelir etmişti. ARAMCO bu verileri, borç senedi satışı sonucunda 15 milyar dolar elde edeceği bugünlerde açıkladı. Borç senedi hamlesi, ARAMCO ve Suudi Arabistan’ın sermaye oluşturma konusunda petrole olan bağımlılıklarının azaltılması çabalarının bir ürünü olarak görülmektedir. Söz konusu sermaye, ARAMCO’nun 69 milyar dolarlık petro kimya şirketi satın alım işlemlerinin finansmanı için kullanılacak. Ekonomik kaynakların çeşitlendirilmek istendiği Suudi Arabistan, kamu fonu üzerinden Uber ve Tesla gibi teknoloji şirketlerine yatırım yapıyor. SABIC hisselerinin bir kısmının alınması konusu da sermaye oluşturmanın bir diğer yolu olarak görülüyor.

Uydu verileri ile desteklenen bir izlemede, Suudi Arabistan’ın ülkenin ilk nükleer santralinin inşaatının bitmeye yakın olduğu gözlemlendi. Nükleer teknolojinin kullanımı konusunda uluslararası sözleşmelere dahil olmayan Suudi Arabistan’ın bu hamlesi uluslararası alanda dikkat çekmektedir. Google Earth tarafından paylaşılan verilerde görüldüğü üzere, Riyad’da bulunan araştırma tesislerinin inşaatının gelişme gösterdiği bildirildi. UAEA yetkilileri, araştırma tesislerinin nükleer santral olarak kullanılmaya başlanacağı konusunda hemfikir. Suudi Arabistan yetkilileri ise, tesislerin uluslararası sözleşmelere aykırı olmadığı ve denetimlere açık olduğu yönünde açıklamalarda bulundular.

Birleşik Arap Emirlikleri
10 ay önce açıklanan anlaşma ile Denizbank AŞ’nin Dubai’nin en büyük ve BAE’nin en büyük ikinci bankasına satılması sürecinde sona geliniyor. Anlaşma ile Dubai 2,75 milyar dolar karşılığında Rus Sberbank’tan Denizbank AŞ’yi satın alma yoluna gitmişti. Son gelişmelere bakıldığında, kur farklılıkları dolayısıyla Dubai’nin bu anlaşmadan 700 milyon dolar kara geçebileceği belirtiliyor.

First Abu Dhabi Bank, Abu Dhabi İslam Bankası ile birleştiği iddialarını reddetti. Yetkililer herhangi bir birleşme faaliyetinde bulunmak için İslam Bankası ile bir girişim içerisinde olmadıklarını belirtti.

Katar
Körfez krizi sebebiyle gergin olan Katar-BAE ilişkileri daha da gerilmeye devam ediyor. Libya’nın doğusunda hakimiyeti bulunan General Halife Hafter, hafta içinde Trablus’u zapt etmeye yönelik bir harekâta başladı. Bunun üzerine ABD, İngiltere, İtalya, Fransa ve BAE, Libya’daki bu gelişmeyi eleştirir nitelikte bir açıklamada bulundular. Katar yetkilileri ise, BAE’nin sahada Halife Hafter’e verdiği destek ortadayken böyle bir açıklamaya dahil olmasının gerçeği yansıtmadığını belirtti.

Kuveyt
IMF verilerine göre, Kuveyt ekonomisi artan petrol fiyatları sayesinde tekrar büyüme yönünde işaretler vermeye başladı. Fakat genel mali bütçenin iyileşme göstermesine rağmen, finansman ihtiyacı halen yüksek bir seviyede. IMF yetkililerine göre söz konusu büyümenin artarak devam etmesi ve genel mali durumun gelişme göstermesi bekleniyor. Petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar ve doğal kaynakların tüketilmesi, Kuveyt’in petrole bağımlılığını azaltabilmesi için yapısal reformların yapılmasını, kamu harcamalarının artırılmasını ve daha fazla özel sektör istihdamının yaratılmasını gerekli hale getiriyor.

Bahreyn’de bütçe dengesinin sağlanması ve mali reformların gerçekleştirilebilmesi için taahhüt edilen 10 milyar dolarlık ekonomik yardımın Kuveyt’i ilgilendiren kısmı için resmi anlaşma sağlandı.

Yemen
ABD’nin Yemen savaşındaki rolünü bitirecek olan yasa tasarısı Kongre’den geçti. Tasarının yasalaşması için Donald Trump tarafından onaylanması gerekiyor. Savaş Yetkileri Yasasına dayanan bu tasarı beklenmedik bir şekilde Kongre’nin onayını aldı. Fakat, Trump’ın tasarıyı reddedeceği düşünülüyor. Yasalaşmasa dahi bu tasarı, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin ABD’nin Suudi Arabistan’a verdiği desteği azaltması gerektiğini düşündüğünü göstermektedir.

Uzun süredir Yemen’de BAE’nin, Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyona dahil olduğu halde, Yemen merkezi otoritesinin taleplerini yerine getirmekten kaçındığı, suçluları teslim etmediği ve koalisyon dışında hareket ettiği konusunda eleştiriler yapılmaktaydı. Bu bağlamda, BAE’nin politik ve askeri nüfuzunun bulunduğu Aden’de, BAE güçlerine karşı protesto düzenlendi.

Bahreyn
Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz hafta içinde Bahreyn’i ziyaret etti. Kral Selman’ın ziyareti Bahreyn ve Kuveyt arasında ekonomik yardım konulu anlaşmanın resmi hale gelmesinden sonra gerçekleşti. Geçen yıl Bahreyn’in bütçesini dengelemesi ve diğer finansal göstergeleri dengeli hale getirebilmesi için Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt tarafından 10 milyar dolarlık yardım paketi taahhüt edilmişti. 2018 yılının sonunda Bahreyn bu yardım paketine dahil olan ödemelerin bir kısmını teslim aldı