Körfez Gündemi: 11-17 Kasım 2019

Birleşik Arap Emirlikleri
BAE Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Karkaş, Riyad Anlaşması’nın imzalanmasının ardından “Husilerin de Yemen’in geleceğinde bir rolü olacağını” belirtti. Karkaş’ın yorumları, Husilerin Mevlit Kandili’ni toplu şekilde kutladıkları bir gösteriden sonra geldi. Gösteri de Husi lideri Abdülmelik el-Husi topluluğa görüntülü bir şekilde bağlanarak bir konuşma yapmıştı. Karkaş, İran ile ikili ilişkilerde “savaş ve kusurlu bir anlaşma arasında tercih yapmamalıyız, kolektif diplomasinin halen İran konusunda işe yarayabileceği düşünülmelidir”, açıklamasında bulundu.

Karkaş, İran’ın da küresel güçler ve Körfez ülkeleri ile yeni bir anlaşmanın imzalanması adına müzakerelere başlaması gerektiğini, gerginliklerin artmasının kimseye fayda sağlamadığını belirtti. İran, Fordow adlı nükleer tesislerinde uranyum zenginleştirmesine tekrardan başlamıştı. ABD’nin yeni BAE Büyükelçisi John Rakolta, İran sorununun siyasi çözümü konusunda ABD ve BAE’nin bir arada çalıştığını söyledi.

BAE ve Mısır, 20 milyar dolar değerinde ortak yatırım platformu oluşturacaklarını açıkladılar. Açıklama, Mısır Devlet Başkanı El-Sisi’nin BAE ziyareti sırasında yapıldı. Yatırım platformu BAEli Abu Dhabi Development Holding şirketi ve Mısır devlet fonu (sovereign wealth fund) tarafından idare edilecek. Mısır, 2013 yılından beridir BAE ve Suudi yatırımları ile ekonomik performansını iyileştirmeye çalışıyor. BAE ve Suudi Arabistan yanında Kuveyt’in de Sisi’ye ekonomik anlamda destek verdiği biliniyor. Mısır aynı zamanda IMF ile de görüşmeler yürütüyor. IMF daha önceki programlarda Mısır’a özel sektörün desteklenmesi gerektiğini bildirmişti.

BAE, Suudi Arabistan’ın Yemen sınırında Necran bölgesinde bir askerinin öldüğünü açıkladı. 12 askerin de yaralandığı saldırı, Yemen’de üst düzey politikacılara düzenlenen suikastların arttığına işaret etmektedir.

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan Savunma Bakanı Yardımcısı Prens Halit bin Selman, Umman lideri Sultan Kabus ile bir görüşme gerçekleştirdi. Umman'ın Yemen'in doğusundaki Mahra bölgesindeki nüfuzu Suudi Arabistan-BAE ikilisi ile arasının bir süre bozulmasına da yol açmıştı. Mahra bölgesi sakinlerinin -her ne kadar savaştan uzak kalsalar da- Suud-BAE varlığından memnun olmadıkları dile getirilmişti.

Suudi milli petrol şirketi Aramco’nun özelleştirilmesinde sona gelinirken, OPEC ve OPEC+ üyeleri petrol üretimini kısma konusunu görüştüler. Viyana’da 2018 Aralık ayında üzerinde anlaşılan günlük 1.2 milyon varil kesintiyi içeren anlaşmanın süresi Mart 2020’de dolacak. 5-6 Aralık 2019 tarihinde ise OPEC ve OPEC+ üyeleri bir toplantı daha gerçekleştirecek. Suudi Arabistan’ın toplantılarda anlaşma yükümlülüklerinin gerisinde kalan Irak ve Nijerya gibi ülkelere baskı yapması bekleniyor.

Suudi Arabistan emniyet kurumlarının feminizm, homoseksüellik ve ateizmi aşırıcılık olarak niteleyen videolar paylaşmasına gelen tepkiler sonrasında, kurumlar bu paylaşımların bir hata olduğunu kabul etti.

Suudi Arabistan’da Kral Abdullah Parkı’ndaki bir gösteri sırasında, gösteriyi gerçekleştirenlerin arasından üç kişi bıçaklandı. Suçlunun 33 yaşında Yemenli bir vatandaş olduğu söylendi.

Yemen
Yemen Dışişleri Bakanlığı üç aylık aradan sonra çalışmalarına tekrar Aden’de devam edeceğini duyurdu. Riyad Anlaşması’nın hükümleri uyarınca devlet kurumlarının Aden’e taşınması gerekiyordu.

Resmi yetkililerin açıklamalarına göre Husiler ve Suudi Arabistan arasında Umman’da görüşmeler gerçekleştiriliyor. Video konferans yoluyla yapılan görüşmeler, Husi temsilcisi Cemal Amir tarafından doğrulandı. Husiler ve Suudi Arabistan’ın, Avrupalı temsilciler aracılığıyla da müzakereleri yürüttüğü iddia edildi. Müzakerelerle ilk adımda ulaşılması planlanan hedeflerin başında, Sanaa havalimanının açılması ve bir tampon bölge oluşturulması geliyor.

Katar
2017 yılından beri Katar üzerinde devam eden Suudi Arabistan, BAE, Mısır ve Bahreyn ambargosunun son günlerde tarafların karşılıklı açıklamaları sebebiyle aşılmaya başlanabileceği gözlemlenmektedir. Katar Savunma Bakanı Halit bin Muhammed el-Attiyah, Katar’ın komşu ülkeler ile koşulsuz diyaloğa hazır olduğunu belirtti. Suudi Arabistan yetkilileri de Katar’ın Körfez krizini sonlandırmak adına olumlu adımlar attığını bildirdi. Katar’ın olumlu adımlarından en önemlisinin terörizm-karşıtlığını finanse edilmesi ile ilgili bir düzenlemenin kabul edilmesidir.

2017 yılından beri süren Katar ambargosunun hafifletileceği ve krizin çözüleceği söylentilerinin yaygınlaştığı bir ortamda, Suudi Arabistan, BAE ve Bahreyn, Doha’da bu ay düzenlenecek olan Arap Körfezi Kupası’na katılacaklarını açıkladılar. Ambargocu ülkelerin bu kararı, Körfez krizinin gerginliğini azaltacak bir karar olarak yorumlandı. 2017 yılındaki Arap Körfezi Kupası Katar ambargosu sebebiyle Kuveyt’te düzenlenmişti. Kupada maçlar 24 Kasım- 9 Aralık tarihleri arasında, Doha’daki Khalifa Uluslararası Stadyumunda oynanacak. 2017 yılında BAE’yi penaltılarla yenen Umman, kupayı müzesine götürmüştü.

Bu hafta Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdulrahman el-Sani Körfez krizinin çözümüne ilişkin görüşmeler gerçekleştirmek üzere Washington’da idi. Katar Dışişleri Bakanı Körfez krizinin çözülmesi için koşulsuz diyaloğa hazır olduklarını dile getirdi. Ayrıca, Kuveyt’in arabuluculuk girişimlerinin devam ettiğini belirten bakan, Kuveyt’in bu meyanda son zamanlarda hem Katar hem de Suudi yetkilileri ile görüşmeler gerçekleştirdiğini belirtti.

Kuveyt
İçişleri ve Çalışma Bakanları’na yönelik gensoru önergesi verilmesi sonrası, Kuveyt hükümeti istifa etti. Kuveyt Emiri el-Sabah’ın yeniden hükümeti kurma çalışmalarına başlanması talimatını vermesi bekleniyor.

Kuveyt’in 2020 yılı itibariyle Çin’e günde 600 bin varilden fazla petrol satmayı planladığı açıklandı. Resmi kaynaklar Kuveyt’in Çin’e olan güncel petrol ihracatının seviyesi hakkında bilgi vermedi. Fakat Kuveyt’in Ekim ayında günlük 2.65 milyon varil petrol ürettiği bilinmektedir.  

Qatar Petroleum, Mısır’da Mostorod rafinerisinde Egyptian Refining Company’nin açıldığını duyurdu. Katar’ın QP şirketi Arab Refining Company’nin %38.1 hissesine sahip. Proje aracılığıyla Mısır’ın ithal petrol bağımlılığının azaltılması ve yerel istihdamın artırılması hedeflenmektedir. Proje ayrıca QP’nin bir Arap ve Afrika ülkesindeki en büyük yatırımını oluşturmaktadır.

Umman
Umman Enerji Bakanı Muhammed bin Hamad el-Rumi, OPEC ve OPEC+ ülkelerinin üretim kesintisi kararlarını devam ettirmelerine rağmen yeni üretim kesintilerine gitmelerinin düşük bir ihtimal olduğunu belirtti. Bakan, Umman’ın şu anki petrol fiyatlarından memnun olduğunu da belirtti.  Suudi Arabistan’ın Ekim ayındaki petrol üretimi 10.3 milyon varile kadar yükseldi. Suudi Arabistan ürettiği petrolün 9.89 milyon varilini ihraç etti. OPEC Genel Sekreteri Muhammed Barkindo petrol sektöründe yatırımların beklenenden az olduğunu, piyasanın genel durumunun 2014-2016 yılından bu yana gelişme kaydettiğini belirtti