Körfez Gündemi: 2-8 Aralık 2019

Körfez Bölgesi Genel - OPEC
OPEC üyeleri 5-6 Aralık tarihinde Avusturya başkenti Viyana’da bir araya geldi. OPEC toplantısı öncesinde petrol fiyatları yukarı yönde hareketlenmişti. Petrol fiyatları, küresel ticaret savaşlarının lokomotifi olan ABD ve Çin arasındaki görüşmelerin olumsuz bir havada geçeceği düşüncesiyle, düşme potansiyeli de göstermektedir. OPEC toplantısı öncesinde beklenti, OPEC ve OPEC+ üyelerinin petrol üretimini kısıtlamaları idi. Yeni göreve gelen Suudi Arabistan Enerji Bakanı, konu ile ilgili olarak OPEC dışındaki petrol üreticilerinin de görüşlerinin alınması gerektiğini söyledi.

OPEC üyeleri prensipte petrol üretimlerini 500 bin varil daha kısma kararı aldılar. Bunun üzerine, 10 üyeli OPEC dışı petrol üreticisi ülkenin OPEC ile birlikte düzenleyeceği bir toplantı daha yapıldı. 2012 yılından sonra petrol üretimine hız veren ABD, 12 milyon varillik üretime ulaşmış durumda. Batı Teksas petrolünün istikrarı ve ABD’nin küresel piyasalara arz ettiği petrolü 2020 yılı içerisinde artırma planları OPEC’in kararlarını gün geçtikçe daha önemsiz kılıyor.

Günlük 10.3 milyon varillik bir petrol üretimi olan Suudi Arabistan, OPEC ülkelerinin toplam üretiminin üçte birinden fazlasını yapmaktadır. OPEC’in günlük üretimi 29.7 milyon varil seviyesindedir. Riyad hükümeti yapacağı167 bin varil kesintiye ek olarak, üretimi gönüllü olarak 400 bin varil daha azaltacağını açıkladı. 2020’nin ilk üç ayında OPEC ve OPEC dışı ülkeler günlük 2,1 milyon varil kesinti yapmış olacak. Rusya günlük 70 bin varil daha azaltacak. 31 Mart 2020 tarihine kadar üzerinde anlaşılan kesinti miktarı 1,2 milyon varil iken, şimdi 2,1 milyon varil oldu. Suudi Arabistan toplantıda Nijerya, Irak ve Rusya gibi daha önceki kesintilere uymayan aktörleri zorladı.           6 ayda bir değil 3 ayda bir toplantı yapılması kararı Suudi Arabistan istekleri üzerine alındı. OPEC’in kararının ardından petrol fiyatları kısa bir tırmanış yaşadı ve Brent petrolün fiyatı 60 dolar seviyelerinden 65 dolara kadar yükseldi.

Körfez Bölgesi Genel - KİK
Körfez İşbirliği Konseyi 40. Zirvesini Riyad’da gerçekleştirdi. Zirveye Katar, BAE ve Umman liderler düzeyinde katılım göstermedi. Kısa süren Zirve, geçen yıl olduğu gibi Körfez krizinin çözülmesi girişimlerinin beklentisi ile gerçekleştirildi. Yine geçen yıl olduğu gibi, Suudi Arabistan Kralı Selman, Katar Emiri Temim bin Hamed el-Sani’yi zirveye davet etse de, Katar Emiri zirveye Başbakan Abdullah bin Nasır bin Halifa el-Sani’yi gönderdi. Yine de, Katar’ın temsil seviyesi geçen seneye göre daha yüksekti. Zirvede Körfez ülkeleri arasındaki siyasi ve askeri işbirliğinin artırılması, İran’ın bölgesel politikalarının dizginlenmesi için ortaklığın devam ettirilmesi ve enerji geçiş güzergahlarının güvenliğini sağlanması konuları üzerinde duruldu. Ayrıca, uzun süredir gerçekleştirilmeye çalışılan parasal birlik gayesine atıf yapılarak, 2025 yılında parasal birliğe ulaşma konusundaki vaatler de yenilendi.

Körfez krizinin çözülmesi amacıyla sınırlı arabuluculuk girişimlerini yürüten Kuveyt Emiri Şeyh Sabah el-Ahmet el-Sabah, “gelecek zirvelerin geçmiş zirvelerden daha iyi olacağı” temennisinde bulundu ve  Körfez krizinin çözümüne dair olumlu açıklmalarda bulundu. Katar tarafından da krizin çözümüne ilişkin olumlu adımların geldiği gözlemlenmişti. Katar emirinin “diyaloğa hazır olduklarını” belirtmesinin ardından, dışişleri bakanının Suudi Arabistan’a bir ziyaret gerçekleştirdiği iddia edilmiş ve yine dışişleri bakanı Roma’da bir konuşmasında krize yönelik çabalarda “ilerleme” kaydedildiğini belirtmişti. Doha’da düzenlenen Körfez Uluslararası Kupası sonrası futbol diplomasisi ile de sosyo-kültürel bağlar tekrardan canlanmaya başlamıştı.

Suudi Arabistan
ARAMCO’nun özelleştirilmesi sürecinin hızla devam ettiği Suudi Arabistan’da, firmanın daha önceden 1.7 trilyon olarak belirlenen değeri, 1,88 trilyon dolara kadar yükseldi. Muhammed bin Selman’ın 2 trilyon dolar değer belirlediği ARAMCO şirketi, ilk piyasa değerlendirmelerine göre beklenenden düşük seviyede kalmıştı. Hisselerin Suudi borsasında işleme alınmasından sonra, ülkedeki zengin aileler ve devlet fonları ARAMCO hisselerine yatırım yapılması konusunda teşvik ediliyor.

Aralık ayının ilk haftasında, ABD’nin Florida eyaletindeki Pensacola donanma üssünde eğitim alan Suudi Arabistan vatandaşı bir asker, 3 kişiyi öldüren ve 8 kişinin yaralanmasına sebep olan bir saldırı düzenledi. Pentagon, ABD’deki Suudi Arabistan askerlerinin uçuş eğitimlerini durdurduğunu açıkladı. ABD’de 850 Suudi askeri personelin bulunduğunu belirtiliyor. BM, Eylül ayında Suudi Arabistan’ın Bıkayk ve Hırays beldelerindeki petrol işleme tesislerinde meydana gelen saldırılarda kullanılan silahların İran yapımı olduğu iddiasının doğrulanamadığını duyurdu. Ayrıca Guterres, Husilerin elinde bu tür SİHA’ların bulunmadığını belirtti.

İmzalanan bir kararnameye göre, Suudi Arabistan bilim insanlarına vatandaşlık verilebileceğini açıkladı. Fen bilimleri konularında uzman kişilerin belirli bir süreci takip ederek vatandaşlık hakkı kazanabileceği düzenlemesi, Vizyon 2030 kapsamında ele alınıyor. Bunun yanında Suudi Arabistan Enerji Bakanı, petrol piyasaları ile ilgili olarak yaptığı açıklamada kendilerine güvenilmesi gerektiğini ifade etti. Suudi Arabistan’da, Kral Selman’ın üvey ağabeyi Prens Muteb in Abdülaziz 88 yaşında hayatını kaybetti. Ölüm nedenine ilişkin detaylı bir bilgi verilmedi.

Kuveyt
Kuveyt’in Aramco’ya 1 milyar dolar civarında yatırım yapabileceği iddia edildi. Aramco’dan hisse satın almanın ülkenin stratejik anlamda çıkarlarının korunması ile ilgili olduğu belirtildi. Kuveyt’in ardından BAE’nin de Aramco’ya 1.5 milyar dolar yatırım yapacağı bildirilmektedir. Kuveyt’te Körfez Savunma ve Havacılık Fuarı düzenlendi. Türk savunma sanayii şirketleri fuarda yer aldı. Kuveyt’in Türkiye’den zırhlı araçlar, deniz platformları ve güvenlik yazılımları satın alması bekleniyor.