Körfez Gündemi: 2-8 Mart 2020

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan’da Kraliyet ailesinin dört üst düzey ismi Muhammed bin Selman’ın emri üzerine tutuklandı. Tutuklanan isimler arasında Kral Selman bin Abdülaziz’in kardeşi Prens Ahmed bin Abdülaziz el-Suud ve oğlu Nayef bin Ahmed bin Abdülaziz, önceki veliaht prens Muhammed bin Nayif ve kardeşi Prens Navaf bin Nayif yer aldı. Ahmed bin Abdülaziz ve Muhammed bin Nayif’in vatana ihanet ile suçlandığı bilgisine ulaşıldı. Prens Nayif bin Ahmed, Kara Kuvvetleri İstihbarat ve Güvenlik Birimi’nin başkanı idi. Yerel kaynaklara göre tutuklamayı kraliyet muhafızları gerçekleştirdi. Ahmed bin Abdülaziz 2018 yılında Londra’daki konutunun önündeki protestocular önünde Yemen’deki savaştan ötürü Kral Selman ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın sorumlu olduğu eleştirisinde bulunmuş ve daha sonra tekrar Riyad’a yerleşmişti.

Suudi Arabistan’da dört prensin tutuklanması sonrasında bir takım iddialar ortaya atıldı. Söz konusu iddialardan en önemlisi Muhammed bin Selman’ın tutuklamaları yapma gerekçesi ile ilgiliydi. Birçok kaynak tarafından Suudi Kralı Selman bin Abdülaziz’in vefatına yönelik haberler paylaşıldı. Tutuklamaların da Muhammed bin Selman’ın görevi sorunsuz teslim alması için yapıldığı iddia edildi. Fakat, pazar günü Suudi Arabistan resmi haber ajansından yapılan açıklamalarda, Kral Selman’ın günlük kraliyet işlerini yaparken fotoğrafları paylaşıldı. Kral Selman fotoğraflarda, bir takım belgeler okurken ve Ukrayna ve Uruguay’a yeni atanan Suudi büyükelçilerin yemin töreninde görüntülendi.

Tutuklamalar ile ilgili yapılan açıklamalarda, prenslerin “olumsuz davranışlarının birikiminden” ve “kraliyet ailesi içerisinde disiplinin sağlanması gerektiğinden” tutuklama eylemlerinin gerçekleştirildiği belirtildi. Dört prensin tutuklanması ile başlayan operasyon dalgaları, en az 20 tutuklama ile daha devam etti. 2017 yılına kadar veliaht prens olarak görev yapan Muhammed bin Nayif ev hapsinde tutulmaktaydı ve seyahat yasağı bulunmaktaydı. Bu olaylar sonrasında Muhammed bin Selman başkanlığında yolsuzlukla mücadele komisyonu kurulmuş ve komisyona mal varlığını dondurma, gözaltına alma ve kişilerin yurtdışı seyahatlerine yasak koyma yetkileri verilmişti.

Muhammed bin Nayif’in 2017 yılından beridir seyahat yasağı vardı. Ahmed bin Abdülaziz’in seyahat yasağı bulunmamaktaydı. İçişleri Bakanı Abdülaziz bin Suud bin Nayif ve babası Suud bin Nayif de mahkemeye ifade vermeye çağrıldıktan sonra serbest bırakıldılar. İçişleri Bakanı Abdülaziz bin Suud’un babası da Doğu Bölgesi’nin valisi ve aynı zamanda Muhammed bin Nayif’in en büyük ağabeyidir. Muhammed bin Nayif ve Navaf bin Nayif tutuklandıklarında özel bir çöl kampındalardı. Görüntüler ve gelişmeler Muhammed bin Selman’ın emriyle gerçekleştirilen tutuklamaları onaylamaktadır.

Koronavirüs’ün dünyada yayılım göstermesi ile birlikte petrole olan talebin düştüğü belirtilmektedir. Bu ortamda Suudi Arabistan’ın günlük petrol üretiminde kesintiye gitme planları Rusya tarafından kabul edilmedi. Bunun üzerine, Suudi Arabistan’ın Asya’da Avrupa’da ve ABD’de daha fazla petrol satabilmek adına günlük 12 milyon varil düzeyine kadar üretimini artırabileceği belirtildi. Gelişmeler dahilinde Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi Aramco’nun hisseleri halka arz edildiği Aralık 2019 tarihinden bu yana ilk defa %9 oranında değer kaybetti. Aramco hisseleri 29,95 riyalden alıcı buldu. Hisselerin güncel fiyatına göre Aramco’nun piyasa değeri de 1.6 trilyon dolara geriledi. Aralık ayındaki fiyatlandırma 32 riyal seviyesindeydi. Brent petrol ise %9,4 oranında değer kaybetti ve ilk önce 45 dolara ardından 30 doların altına kadar indi. Nisan ayında Suudi Arabistan’ın günlük petrol üretimini, güncel rakam 9.7 milyon varilden 10 ila 11 milyon varile çıkarması; OPEC yetkililerinin ise 18 Mart tarihinde bir görüşme gerçekleştirerek petrol piyasasını görüşmesi beklenmektedir.

Suudi Arabistan’da bir kabine değişikliği yaşandı. Ekonomi ve Planlama Bakanı olan Muhammed bin Mezid et-Tuveyciri görevden alındı ve yerine eski Maliye Bakanı Muhammed bin Abdullah el-Cud’an getirildi. Muhammed bin Mezid ise Kraliyet Mahkemesine danışman olarak atandı.

Suudi Arabistan’da Koronavirüs önlemleri artarak devam etmektedir. Suudi Arabistan önlem olarak Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Bahreyn ile kara sınırlarını kapattı. Söz konusu ülkeler ile kara yolu ile ticari kamyonlar haricinde geçişler askıya alındı. Bunun yanında, Riyad’daki Kral Halid Uluslararası Havaalanı, Cidde’deki Kral Abdulaziz Uluslararası Havaalanı ve Dammam’daki Kral Fahd Uluslararası Havaalanı’na girişler geçici olarak kapatıldı. Ülkede Katif bölgesinde 11 kişide Koronavirüs tespit edilmesi sonrasında bölgeye giriş-çıkışlar askıya alındı. Bölgedeki tüm devlet kurumlarında ve özel kurumlarda çalışmalar askıya alındı. Suudi Arabistan’da diğer Körfez ülkelerine göre daha az sayıda vaka görülse de krallık, önlemleri artırmış durumdadır.

Birleşik Arap Emirlikleri
Dubai Emiri Muhammed bin Raşid el-Maktum’un eşi Prenses Haya geçen yıl iki çocuğu ile birlikte Dubai’yi terk etmiş ve İngiltere’ye gelmişti. İngiltere’de Prenses Haya’nın çocuklarının velayeti için açtığı dava sonucunda, İngiliz Yüksek Mahkemesi Muhammed bin Raşid el-Maktum’u, kızları Şeyha Şemsa ve Şeyha Latife’yi geçmişte zorla Dubai’ye götürmek ve eski eşi Prenses Haya’yı tehdit etmek ile suçladı. Dava sırasında davanın gizli kalmasını talep eden Muhammed bin Raşit el-Maktum’un talebi reddedilmişti. Prenses Haya, Dubai Emiri ile 2004 yılında evlenmişti.

BAE yetkilileri koronavirüs tehdidi sebebiyle vatandaşlarını ve ülkede yaşayan kimseleri seyahat etmekten kaçınmaya davet etti. Ayrıca BAE Sağlık Bakanlığı, ülkeye giren kimselerin medikal anlamda kontrol edileceğini belirtti. BAE’nin havayolu şirketleri Emirates ve Etihad ise çalışanlarını izin almaları konusunda teşvik etti. Havayolu şirketleri BAE’nin GSYİH’ine yıllık 19.3 milyar dolar katkı yapmakta. Dünyada toplamda yaklaşık 110 bin kişiye bulaşan koronavirüs, BAE’de 45 kişide görüldü.

Katar
Son dönemde Türkiye ve Katar askeri işbirliği gelişmektedir. Türkiye’nin Katar’da Tarık bin Ziyad ve Halit bin Velit kışlalarında askeri varlığı bulunmaktadır. Artan işbirliğinin göstergelerinden biri de iki ülkenin düzenlediği ortak tatbikatlardır. Bu tatbikatların sonuncusu “Yenilmez Nöbetçi” tatbikatı, Katar’da düzenlendi. Tatbikata Türk Birleşik Müşterek Kuvvet Komutanlığı’ndan iki Komando Kolu, Özel Kuvvetler Komutanlığı’ndan bir Özel Kuvvet Timi ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’ndan bir SAT personeli katıldı. Tatbikat 8 Mart ile 27 Mart tarihleri arasında sürecektir.

Koronavirüs sebebiyle Katar’da eğitime ara verilirken, ayrıca 14 ülkeden gelecek yolcuların da ülkeye girişleri geçici olarak askıya alındı. Tayland, Srilanka, Suriye, Çin, Bangladeş, Hindistan, Mısır, Irak, İran, Lübnan, Pakistan, Filipinler, Güney Kore ve Nepal’den kalkacak uçaklardaki yolcular geçici bir süreliğine Katar’a seyahat gerçekleştiremeyecekler. Katar ayrıca kendi vatandaşlarına da söz konusu ülkelere gidilmemesi konusunda seyahat uyarısında bulundu.

Yemen
Sana’nın kuzeyindeki el-Cevf vilayetinin Husiler tarafından teslim alınmasının yankıları sürmektedir. Hükümete bağlı güçlerin halen el-Cevf bölgesinin çevresinde Husiler ile çatışmaları devam etmektedir. Hükümete bağlı güçlerin Husiler karşısındaki en büyük kozu bölgedeki kabile gruplarının ve yerel grupların da Husilere karşı mücadele etmesidir. El-Cevf vilayetinin Husilere kaybedilmesinden sonra Yemen’de yetkililer askeri dengelerin tamamen değişebileceğine dair yorumlar yapmıştı.

Kuveyt
Körfez gündemini işgal eden en önemli gelişmelerden olan Koronavirüs, Kuveyt’te 60’tan fazla kişide görüldü. Kuveyt Merkez Bankası, söz konusu gelişmeler üzerine koronavirüs ile mücadele adı altında 32 milyon dolarlık fon ayırdı. Banka yetkilileri bu fonun ayrılmasının bankanın ulusal görevi olduğunu aktardı.

Bahreyn
Bahreyn’de koronavirüs karşısında teyakkuz durumu devam etmektedir. Ülkede koronavirüs vakası 100’dan fazla kişide görüldü. Şu ana kadar 14 kişinin tamamen iyileştiği koronavirüs sebebiyle Bahreyn, Ortadoğu’da İran’dan sonra en fazla vakanın görüldüğü ülke konumundadır