Körfez Gündemi: 21-27 Ekim 2019

Körfez Bölgesi Genel
Hafta içinde ABD Savunma Bakanı Mark Esper, Riyad’a bir ziyaret gerçekleştirdi. Burada, Suriye’den çekilen askerlerin Irak’ta bulunabilme durumlarına dair sorulara cevap veren Esper, askerlerin nihai varış noktasının ABD olması gerektiğini, Irak’ın sadece askerler için bir geçiş noktası olduğunu ve askerlerin Irak’ta sonsuza dek kalmayacaklarını belirtti. Suriye’den Irak’a kaydırılan Amerikan askerleri, DEAŞ ile mücadele kapsamında bir süredir Irak’ta bulunan 5000 kişilik gruba katılmışlardı.

Geçtiğimiz aylarda Katar’ın OPEC’ten ayrılması ve önümüzdeki yıldan itibaren de Ekvador’un üyelikten ayrılacağını açıklaması üzerine OPEC’in beklenen petrol fiyatlarını oluşturamadığı ve dolayısıyla petrol piyasasında etkisinin azaldığı ifade edilmektedir. Son dönemdeki gelişmelerin ardından, OPEC’in küresel piyasaların sadece %29’luk bir kısmını kontrol edebileceği belirtildi. ABD’nin ise tek başına %13’lük bir kesimi kontrol ettiği bilinmektedir.

Suudi Arabistan
Hafta içinde Suudi Arabistan’da önemli bir gelişme yaşandı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Ibrahim bin Abdülaziz el-Assaf, 10 aydır devam ettirdiği görevinden alındı ve yerine Prens Faysal bin Farhan getirildi. Aralık 2018’de de Adil el-Cübeyr, Kaşıkçı cinayeti sebebiyle dışişleri bakanlığı görevinden alınmış ve yerine el-Assaf getirilmişti. Eski işadamı, Muhammed bin Selman’ın danışmanı ve Suudi Arabistan’ın Almanya Büyükelçisi olan Prens Faysal bin Farhan’ın aynı zamanda Suud ailesinden olması da dikkat çekici bir gelişme olarak kaydedildi. Yine bu hafta içerisinde, Suudi Arabistan da, ulaştırma bakanı da değiştirildi. Nabil bin Muhammed Al-Amoudi de görevinden alınarak, yerine Saleh bin Nasser bin Ali Al-Jasser yeni bakan olarak atandı.

Suudi Arabistan’ın iki televizyon kanalının Irak’taki yayınları durduruldu. Al-Arabiya ve Al-Hadath kanalları, Irak içerisinde yayın yapamayacak. Söz konusu kanalların ruhsatsız olması sebebiyle, Irak güvenlik birimlerinden gelen talep üzerine bu karara varıldığı belirtildi. Kanalların Irak’taki protestoları yayınlamalarının da kararda etkili olduğu bildirildi.

14 Eylül’de Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi Aramco’nun Bıkayk ve Hurays’taki tesislerine yapılan saldırıların yankıları halen devam ediyor. Rusya milli petrol şirketi Rosneft’in yönetim kurulu başkanı Igor Seçin, saldırıların arkasında Suriye’den kaçan milislerin olabileceğini belirtti. Seçin ayrıca saldırıların meydana getirdiği güvensizlikler ve kesintiler sebebiyle, Suudi Arabistan’ın İran, Venezuella, Libya, Irak ve Nijerya gibi hassas ülkeler kategorisine girebileceğini belirtti.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, farklılıkları müzakere etmek için Riyad’a gitmeye hazır olduğunu ifade etti. “Tektaraflılık ve Uluslararası Hukuk” konulu bir panelde Yemen’de Husilerin yürüttüğü al-Masirah kanalının sorularına yanıt veren Cevad Zarif aynı zamanda İran’ın Yemen’de de halkı desteklediğini, ayrıca, Yemen’deki gelişmeler incelenirken İran’ın Pakistan Başbakanı İmran Han ile sürekli temas halinde olduğunu belirtti.

Yemen
Yemen’de, Husi karşıtı blok üyeleri -Güney Geçiş Konseyi ve Yemen Hükümeti- arasındaki dolay görüşmeler Suudi Arabistan arabuluculuğunda bir süredir devam etmekteydi. Görüşmeler sonrasında, Suud liderliğindeki koalisyonun Aden’deki güçlerinin kontrolünü Suudi Arabistan devraldı. Ağustos ayında Güney Geçiş Konseyi, Aden’i Yemen Hükümeti’nden teslim almış, ve BAE ile Suudi Arabistan’ın desteklediği güçler arasında çatışmalar yaşanmıştı. Cidde müzakereleri sırasında, Yemen Hükümeti’nin Aden’deki kurumlarının tekrar kısa sürede işler hale gelmesi ve Suudi Arabistan’ın tarafların KİK girişimine ve Ulusal Diyalog Konferansı’na bağlılığının denetleyicisi olması kararlaştırıldı.

BM Yemen’de merkezi hükümet ve Husilerin, Hudeyde bölgesindeki ateşkesin devamını gözlemlemek için dört gözlem noktası oluşturma kararı alındığını açıkladı.

Cidde müzakerelerinin sonunda Suudi Arabistan arabulucuğulunda Yemen Hükümeti ve Güney Geçiş Konseyi arasında bir takım konular üzerinde anlaşıldığı belirtilmektedir. Yeni kurulacak hükümette, güney vilayetlerdeki ayrılıkçıların siyasal temsilcilerinin de olacağı, fakat ayrılıkçıların silahlı güçlerinin hükümetin askeri güçleri altında toplanacağı belirtildi. Müzakerelerin sonucunun yakın zamanda Yemen Cumhurbaşkanı ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından açıklanabileceği belirtildi. Müzakereler sonucunda yeni kabinede 12 bakanın güneyli temsilcilerden, 12 bakanın da kuzeyli temsilcilerden seçileceği ve 30 gün sonunda hükümetin kurulacağı iddia edilmektedir. Müzakerelere göre, 1 Ağustosta Aden, Abyan ve Şebve’ye giren bütün askeri kuvvetlerin 15 gün içerisinde koalisyonun belirlediği şekilde bu bölgeleri terketmesi gerekiyor. Burada açığa çıkan askeri güçlerin hepsi Savunma Bakanlığı’nın emrine girmesi bekleniyor.

Birleşik Arap Emirlikleri
İranlı bir parlamentere göre son aylardaki İran- BAE yakınlaşmasının bir gereği olarak, daha önce BAE tarafından dondurulan 700 milyon dolar tutarındaki İran’a ait fonlar tekrar kullanılabilir hale getirildi. Suudi Arabistan ve ABD’nin gereken kritik zamanlarda BAE’nin güvenliğini sağlayamayacağını belirten İranlı parlamenter, son dönemde BAE ve İran arasında döviz konusundaki ticari ilişkilerin de özellikle Dubai kanalı ile geliştiğini belirtti.

Geçtiğimiz hafta içerisinde BAE’nin Aden’den çekilmesinin ardından Suudi Arabistan Aden’in kontrolünü tekrar ele geçirmişti. Suudi Arabistan tarafından da, BAE’nin söz konusu müzakerelerdeki destekleyici rolü övüldü.

Bahreyn
6. Uluslararası Denizyolları Tatbikatı ABD’nin 5. Filosunun yanında 50 ülke temsilcisinin de katılımıyla Bahreyn’in başkenti Manama da başladı. Mayıs ve Haziran aylarındaki saldırılar sonrasında Körfez’in güvenliği ciddi derecede tehlikeye düşmüştü. Bu sebepten, söz konusu tatbikat askeri mobilizasyonu göstermesi açısından kritik bir öneme sahip.

21-22 Ekim tarihlerinde Bahreyn’de, ABD ve Polonya işbirliği ile Denizyolları ve Havayolları Güvenliğine dair bir toplantı düzenlendi. Gemilerin yasal olmayan yükleri taşıması, kitle imha silahlarını taşıması ve diğer yasak maddelerin taşınmasının engellenmesi üzerine görüş alışverişinde bulunuldu.

Kuveyt
Kuveyt, 2035 vizyonu kapsamında ülkesine Avrupalı yatırımcıları çekmeye çalışmaktadır. Bu kapsamda, Kuveyt’in İsviçre ile ekonomik ve ticari ilişkilerini geliştirmeye çalıştığı kaydedildi.

Umman
Macaristan, Umman’ın başkenti Muskat’ta bir büyükelçilik açtı.

Katar
19 Ekim’de Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdulrahman el-Sani, İstanbul’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edildi. 24 Ekim’de ise, Katar-Türkiye Yüksek Stratejik Komitesi Doha’da bir toplantı düzenledi.