Körfez Gündemi: 27 Mayıs-2 Haziran 2019

Körfez Ülkeleri Genel
30 Mayıs’ta Mekke’de Arap Ülkeleri Zirvesi gerçekleştirildi. Zirve sonrası yayınlanan bildirinin içeriğine Irak karşı çıkıyor. Mekke’deki İİT toplantısına İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif katılmadı.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, BAE ve Norveç bandıralı petrol tankerlerine deniz mayınları ile yapılan saldırının  ve Suudi Arabistan petrol pompa istasyonlarına yapılan saldırıların arkasında İran’ın olduğunu iddia etti. İran ile yaşanan gerginlikler bağlamında, ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan bölgeye 900 asker daha gönderileceğini, Patriot füze savunma sisteminde görevli 600 askerin de görev sürelerinin uzatılacağını söyledi.

Mike Pence petrol pompa istasyonlarına yapılan saldırıyı İran’ın petrol fiyatlarını artırma girişimi olduğunu söylemişti. İran yönetimi petrol pompa istasyonlarına yapılan saldırılarla ilgili suçlamaları reddederken Husi milisler saldırıları üstlenmişti. John Bolton’da saldırıyı İran’ın yaptığını “kanıtlar” belgelerin BM Güvenlik Konseyi’ne sunulacağını belirtti.

ABD Dışişleri Bakanlığı İran Özel Temsilcisi Brian Hook ABD’ye ait askeri unsurların konumlarının değiştirilmesinin İran’ı caydırdığını açıkladı. Daha önce bölgeye uçak gemisi, bombardıman uçakları ve takviye Patriot füzeleri gönderen ABD 900 asker daha gönderdi, Patriot bataryalarında görevli 600 askerin görev süresini de uzattı.

Suudi Arabistan
Mayıs ayı sonunda Mekke’de İslam İşbirliği Teşkilatı, Körfez İşbirliği Konseyi ve Arap Birliği zirveleri gerçekleştirildi. Arap Ülkeleri zirvesine 21 ülkeden temsilci katıldı. İran ile ABD arasında yaşanan gerilim zirvelerin ana gündem maddesini oluşturdu. İran’a bölgeyi savaşa sürüklememe, terör örgütlerini desteklememe, uluslararası deniz ulaşımını tehdit etmeme çağrısı yapıldı.

31 Mayıs tarihinde, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Katar ile yaşanan uyuşmazlığın çözümünün Katar’ın “doğru yola” (right path) girmesi ile mümkün olabileceğini söyledi. Mayıs ayı sonundaki zirvelere Katar’ın Başbakan seviyesinde temsil edilmesi, Doha’nın Riyad ile görüşmek için hazır olduğu şeklinde yorumlansa da, Katar’dan konuya dair resmi bir açıklama gelmedi.

Suudi Arabistan Merkez Bankası, ülkenin “ekonomik durumunun” 2019 yılında daha iyiye gitmesinin beklendiğini fakat küresel ekonomik durgunluğun risklerinin devam ettiğini belirtti. 2018 yılında enerji fiyatı reformu ve katma değer vergisi uygulamasının başlatılmasıyla enflasyon % 2.5 seviyesine yükselmişti. GSYİH içindeki bütçe açığı 2017 yılında gördüğü yüzde 9.3 seviyesinden yüzde 4.6 seviyesine geriledi. Kamu geliri yüzde 30 oranında artarken, harcamalar yüzde 11 oranında arttı (harcamaların değerinin 1 trilyon Suudi riyali olduğu belirtildi).

Birleşik Arap Emirlikleri
BAE ve ABD arasında 2019 başında imzalanan savunma anlaşması yürürlüğe girdi. Anlaşmanın yürürlüğe girişi, Körfez bölgesinde ABD ve İran arasındaki gerilimlerin arttığı bir döneme denk geldi.

Çinli East Hope Group, BAE’de bir sanayi bölgesine 15 yıl içerisinde üç aşamalı plan dahilinde 10 milyar dolar yatırım yapmayı planlıyor. Şangay merkezli şirket söz konusu planı gerçekleştirebilmek için Khalifa Industrial Zone Abu Dhabi (Kizad) ile birlikte çalışıyor. Proje, Çin’in Bir Kuşak Bir Yol girişiminin BAE’deki en önemli ayağı olacağı olacak.

Katar
Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz, 30 Mayıs’ta Mekke’de düzenlenen KİK Zirvesi’ne Katar Emiri Tamim bin Hamad el-Sani’yi davet etmişti. Fakat 30 Mayıs günü düzenlenen zirvelere Katar’ı temsilen Başbakan Abdullah bin Nasır el-Sani katıldı. Katar ayrıca, zirvelerin sonunda yayınlanan sonuç bildirgesine de imza attı. Fakat, Mekke zirvesi sonrası yayınlanan bildiride İran’a yönelik sert eleştirilerin yer alması üzerine Katar Dışişleri Bakanı’ndan eleştiri geldi.

31 Mayıs tarihinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Katar Başbakanı Abdullah bin Nasır bin Halife el-Sani ile bir görüşme gerçekleştirdi. Çavuşoğlu, Suudi Arabistan’ın ev sahipliğinde düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı’nın 14. Zirvesi sebebiyle Mekke’de idi.

Sudan’da, Dışişleri Bakanlığı’nın Katar’daki Büyükelçisi’ni geri çağırdığı ve ülke yönetiminin Hartum’daki Al-Jazeera bürosunu kapatma kararı aldığı belirtildi. Fakat, Büyükelçi’nin istişare için çağrıldığı ve istişareler sonrasında Doha’ya geri gönderileceği belirtildi.

Yemen
Husi milisleri, daha önceden İHA’larla saldırı gerçekleştirdikleri Suudi Arabistan’ın Najran bölgesinde 72 saat süren saldırılar sonrasında 20 askeri yerleşkenin ele geçirildiğini açıkladı.

Kuveyt
Kuveyt, BMGK’nın haziran ayı dönem başkanlığını Endonezya’dan devraldı. Kuveyt şu anda BMGK’nın 10 geçici üyesinden biri durumunda.

Bahreyn
Bahreyn’de 2019-2020 yılının bütçesi onaylanarak yürürlüğe girdi. 2018 yılında GSYİH’in yüzde 9.8’i olarak tahmin edilen bütçe açığının yüzde 6.2 olduğu tespit edildi. 2020 yılında bütçe açığının yüzde 3.9 oranına kadar düşürülmesi hedefleniyor.

Bahreyn Başbakanı Halife bin Selman el-Halife’nin imzasını taşıyan son düzenlemeye göre, Yabancı şirketler artık Bahreyn’de petrol ve doğalgaz keşfetme ve çıkartma ile ilgili projelerde hisselerin yüzde 100’ünü alabilecek.

Umman
Umman spot piyasaya arz ettiği sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) miktarını artırdı. 2018 yılında, Umman’ın sıvılaştırılmış doğalgaz üretiminin yüzde 17 arttığı belirtildi