Körfez Gündemi: 29 Temmuz-4 Ağustos 2019

Körfez Ülkeleri Genel
Körfez bölgesinde bu hafta, Hürmüz Boğazı’ndan geçen gemilerin seyrüsefer güvenliğini artırıcı önlemler masaya yatırıldı. ABD uluslararası, İngiltere ise Avrupa-liderliğinde deniz gücü kurulması tasarılarını açıkladı. İngiltere’nin tasarısı, ABD tasarısından sonra geldi. Japonya, ABD'nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook önderliğinde tasarlanan, Hürmüz Boğazı'ndan geçecek gemileri koruma amacıyla oluşturulması planlanan "Deniz Koruma Güçleri" ne katılmayacağını açıkladı. Japonya'dan önce de Almanya bu güce katılmayacağını açıklamıştı.

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan, Sudan Merkez Bankası’na 250 milyon dolar gönderdi. Depozitonun daha önceden Suudi Arabistan’ın BAE ile birlikte taahhüt ettikleri 500 milyon doların yarısı olduğu belirtildi. 500 milyon dolarlık ödeme de, yine iki ülke tarafından nisan ayında taahhüt edilen 3 milyar dolarlık yardım paketinin bir bölümüydü.

ABD Senatosu, Suudi Arabistan ve BAE’ye silah satışını yasaklayan tasarının Donald Trump tarafından veto edilmesinden sonra vetoyu tersine çevirememişti. ABD Kongresi’nin etkisiz kılmasının ardından Trump yönetiminin için Suudi Arabistan ve BAE’ye silah teçhizatı sağlamak konusundaki engeller ortadan kalkmış oldu.

El-Suud ailesinin en yaşlı üyesi, Kral Selman’ın en büyük kardeşi Prens Bandar bin Abdulaziz Ibn Suud hafta içerisinde hayatını kaybetti. Prens Bandar, Ibn Suud’ın onuncu oğluydu.

Suudi Arabistan kadın vatandaşların sosyal hayata katılmasını kolaylaştıran yeni reformları hayata geçiriyor. Son düzenlemelere göre, 21 yaşından büyük kadınların da erkek koruyucusunun izni olmadan seyahat etmelerinin ve pasaport başvurusunda bulunmalarının önü açıldı.

Birleşik Arap Emirlikleri
BAE, BM Filistinli Mülteciler Yardım Ajansı’na 50 milyon dolar katkı yaptığını bildirdi. UNRWA bu katkının Suriye’de, Lübnan’da, Ürdün’de Gazze’de ve Batı Şeria’da bulunan Filistinli mülteciler için önemli olduğunu vurguladı. Bu haberin, BAE’nin “Yüzyılın Anlaşması” ile ilgili Bahreyn’de düzenlenen çalıştayın ikincisine ev sahipliği yapacağı söylentileri arasında gelmesi dikkat çekti.

Altı yılın ardından ilk defa, BAE ve İran yetkilileri Tahran’da seyrüsefer güvenliği ile ilgili bir görüşme gerçekleştirdiler. Iran devlet televizyonları, Abu Dabi yetkilileri ile bu konuda en son 2013 yılında bir görüşme gerçekleştirildiğini belirttiler. Bu girişim, Hürmüz Boğazı’nda artan gerilimin ardından Yemen’deki askeri varlığını azaltan BAE’nin Suudi Arabistan ile olan ittifakı zedelediği iddialarının gündeme gelmesine sebep oldu. İran ve BAE ilişkilerinde, Dubai’nin ticari etkinliği sebebiyle özel bir yer tuttuğu belirtiliyor.

Yemen
Yemen’de hafta içinde birden fazla saldırı meydana geldi. Yemen’in güneyinde BAE destekli Güvenlik Kuşağı Güçleri’ni hedef alan ve 50’den fazla kişinin hayatını kaybettiği büyük saldırı ise yoğun tepkilere neden oldu.

BAE’deki insan hakları ihlallerine ilişkin soruşturma açılmasına dair çağrılar artarak devam ediyor. Geçen hafta Britanyalı parlamenterler, 4 Mayıs tarihinde bir BAE hastanesinde hayatını kaybeden Alia Abdulnoor’un gerektiği şekilde tedavi görmediğine dair iddialar dile getirdi ve BAE’yi olayla ilgili bağımsız bir soruşturma açmaya davet etti.

Katar
Katarlı turistlerin Türkiye’ye artan ilgisine yönelik istatistikler açıklandı. Geçen yılın ilk dört ayına kıyasla %14 artış olduğu ve toplamda 30,160 turistin Türkiye’yi ziyaret ettiği bilgisine ulaşıldı. Bu durum Türkiye-Katar ilişkilerinin turistik açıdan da yoğunlaştığını göstermektedir.

Körfez krizinin yankıları devam ediyor. Katar ile BAE arasında, Katarlıların BAE’den çıkarılması ve uygulanan ambargoya ilişkin bir süredir Uluslararası Adalet Divanı’nda süren davalarda Katar’ın haklılığı hukuken tespit edildi ve Katar bu durumu BM Güvenlik Konseyi ve Genel Sekreterliğine bildirdi. BAE’nin kendi haklarını koruma bahanesi ile geçici önlemler alması yönündeki talepleri de BM tarafından reddedildi. Katar emiri bunu kendi haklılıklarını ispatlayan bir karar olarak açıkladı.

Irak İçişleri Bakanı, Katar Başbakanı ve İçişleri Bakanı ile bir görüşme gerçekleştirerek ikili ilişkilerin özellikle güvenlik alanında canlanması iradesinde olduklarını bildirdi. Hafta içerisinde, Katar-Çek ilişkileri çerçevesinde karşılıklı temaslar gerçekleştirildi. Katar Emiri el-Sani, Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile de bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Umman
Umman Dışişleri Bakanı Yusuf bin Alevi, Umman’ın bölgede artan jeopolitik gerginliklerin çözümü için her aktör ile temas halinde olduğunu fakat herhangi bir arabuluculuk girişiminde bulunmadığını belirtti ve Umman’ın, İran ile Hürmüz’de seyrüsefer güvenliği konusunda işbirliği yaptığını vurguladı.

OPEC üyesi olmayan Ortadoğu ülkelerinden en büyük petrol üreticisi konumunda olan Umman, 2021 yılına kadar Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG) üretimini %10 artırmayı planladığını duyurdu. Şu an için yılda 10.5 milyon metrik ton üretim gerçekleştiren Umman, bunu yıllık 11.5 milyon metrik küpe çıkarmaya hedefliyor. Umman’dan en fazla LNG ithal eden ülkeler arasında Güney Kore ve Japonya bulunuyor.

Kuveyt
Kuveyt İçişleri Bakanı, Kuveyt ve Irak’ın güvenlik meselelerinde işbirliğini artırma iradesinde olduklarını belirtti. Kuveyt İçişleri Bakanı bu açıklamayı, Irak İçişleri Bakanı ile gerçekleştirdiği görüşme esnasında belirtti.

Bahreyn
Mayıs ayından itibaren artan gerginliklerin ardından, İngiltere ve Hindistan başta olmak üzere Hürmüz Boğazı ve Umman Körfezi ilgili çıkarları olan çok sayıda ülke güvenlik önlemlerini artırmış, artan gerginlik sebebiyle bölgeye savaş gemileri göndermişti. Önümüzdeki dönemde bu konularla ilgili 65 ülkeden temsilcinin katılacağı bir konferansın Bahreyn'de düzenlenmesi planlanıyor. Konferansın Polonya'da geçtiğimiz aylarda düzenlenen İran karşıtı konferansın devamı olacağı bildiriliyor.