Körfez Gündemi: 30 Aralık 2019 - 5 Ocak 2020

Körfez Ülkeleri Genel
Kasım Süleymani’nin öldürülmesi ile ilgili yaşanan gelişmelere bir yenisi daha eklendi. Önemli gelişmeler silsilesinde, İran, Mayıs 2018’de ABD’nin terk ettiği Kapsamlı Ortak Eylem Planı’ndan (JCPOA) çekildiğini açıkladı. Fakat İran, Avrupalı ortaklar ile görüşmelere açık olduğunu belirtti. Fransa, Almanya ve İngiltere liderleri ortak bir bildiri ile İran’ı anlaşmaya uymaya davet ettiler.

Suudi Arabistan
İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’nin Bağdat’ta ABD unsurları tarafından öldürülmesinin ardından Suudi Arabistan resmi bir açıklama yaparak itidal çağrısında bulundu. Resmi açıklama da Suudi Arabistan, Körfez bölgesinin güvenlik ve istikrarının sağlanması konusunda uluslararası toplumu göreve çağırdı. Ayrıca, Suudi Arabistan yetkilileri, Kasım Süleymani’nin öldürülmesi öncesinde, ABD tarafından kendilerine bilgi verilmediğini söyledi.

Suudi Arabistan, TBMM’de alınan Libya tezkeresi kararını, bölgede gerginliği tırmandırabileceği ve Arap ülkelerinin içişlerine müdahale zemini oluşturacağı gerekçesi ile  kınadı.

Suudi Arabistan’ın 2019 yılı son çeyreğinde petrol üretimi geçen yıla göre %6,43 oranında azaldı. OPEC anlaşmaları dahilinde Suudi Arabistan ve diğer üreticiler küresel petrol arzını kısma kararı almışlar ve günlük 1.2 milyon varil kesintinin üzerine 500 bin varil daha kesinti yapılması konusunda anlaşma sağlamışlardı.

Suudi Arabistan, Hint turistler için vize kısıtlamalarını hafifletti. Son düzenlemeye göre geçerli bir ABD, İngiltere ya da Schengen vizesine sahip olan Hint turistler, Suudi Arabistan sınırları içerisinde vize alabilecek. Fakat söz konusu vizelere sahip olan kimselerin, Suudi Arabistan havalimanlarından birisine gelmeden önce bu ülkeleri ziyaret etmiş olmaları gerekmekte. Suudi Arabistan, 2019 Eylül tarihinde ilk defa turist vizesi vermeye başlayacağını açıklamıştı.

Kuveyt
Suudi Arabistan ve Kuveyt’in paylaştığı tarafsız bölgede tekrar petrol üretimi için anlaştıkları belirtilmişti. İki ülke, söz konusu bölgenin taksimi için hazırlanan ek protokolü imzaladı. El-Hafci ve El-Vefra petrol sahalarını içeren tarafsız bölgeden günlük 500 ile 600 bin varil arasında petrol üretimi yapılması planlanmaktadır. El-Hafci petrol sahası 2014 yılında, Vefra petrol sahası da 2015 yılında iki ülkenin kararıyla kapatılmıştı. Kuveyt yetkilileri de anlaşmanın, Kuveyt’in petrol üretiminin günlük 2.8 milyon varilden 4 milyon varile çıkarmasını sağlayacağını söyledi.

Birleşik Arap Emirlikleri
Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid hafta içinde Pakistan’a bir ziyaret gerçekleştirdi. İki ülke arasındaki ilişkilerin gündeme geldiği toplantıda işbirliği sözü verildi. BAE, Pakistan’ın Ortadoğu’daki en büyük ticari ortağı konumunda. Ayrıca, 1.6 milyon Pakistan vatandaşının yaşadığı BAE’de, söz konusu vatandaşların BAE ekonomisine katkısı 4.5 milyar dolar seviyesinde. Muhammed bin Zayid, Pakistan ziyaretinde ülkeye 200 milyon dolar yardım yapılacağını belirtti. Söz konusu yardım, BAE Girişim Kalkınma için Halife Fonu aracılığıyla Pakistan’a ödenecek. Yardım, gıda programları, temiz su kullanımı ve aşılama kampanyaları için kullanılacak. Bu çerçevede 2017 yılından bu yana Suudi Arabistan, BAE ve Çin’in Pakistan’a yardımları 9 milyar dolara ulaştı.

BAE Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Karkaş, Kasım Süleymani’ye düzenlenen suikast ile ilgili yaptığı açıklamada Suudi Arabistan’ın tepkisine benzer bir tepki gösterdi. Bölgedeki güvenlik ve istikrarın tesisine vurgu yapan bakan, saldırı ile ilgili herhangi bir destekleyici veya karşıt görüş belirtmedi.

Suudi Arabistan’ın yanında BAE de ortak gerekçelere dayanarak TBMM’de alınan Libya tezkeresi kararını kınadı.

Katar
Kasım Süleymani’nin Bağdat’ta ABD unsurları tarafından öldürülmesi ile ilgili yapılan açıklamada, Katar bütün taraflara itidal çağrısı yaparak bölgenin bitmeyen bir şiddet sarmalı içerisine girmesinin engellenmesi gerektiğini belirtti. Süleymani’nin öldürülmesinden bir gün sonra, Katar Dışişleri Bakanı Tahran’ı ziyaret ederek, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin detaylarına dair bilgi verilmedi.

Kasım Süleymani’nin öldürülmesi ile ilgili yeni bir iddia ortaya atıldı. Söz konusu iddia, MQ-9 Reaper adlı İHA’nin Katar’dan havalandığı ile ilgili. Haşdi Şabi’nin Asaib Ehli’l Hak kolu söz konusu iddiaların gerçeği yansıtmadığını, fakat MQ-Reaper adlı aracın Kuveyt’ten havalandığını belirtti. Fakat Kuveyt yetkilileri tarafından bu iddia da doğrulanmadı.

Katar’da kamp yapacak olan ABD Milli Futbol Takımı, Kasım Süleymani’nin öldürülmesi sonrası artan gerginlikler sebebiyle Katar kampını iptal etti

Yemen
Güney Yemen Geçiş Konseyi (GYGK), 5 Kasım 2019’da Hadi hükümeti ile imzalanan Riyad Anlaşması dahilinde oluşturulan komitelere katılmayacağını duyurdu. Islah Partisi üyelerinin Şebve’de bulunan GYGK unsurlarını hedef alan saldırıları sebebiyle bu şekilde bir karar alındığı belirtildi. GYGK’nın Riyad Anlaşması içerisindeki yükümlülüklerini yerine getirmediği daha önceden de haber yapılmıştı.

Yemen Ulaştırma Bakanı, Yemen Başbakanı Müin Abdülmelik’i, BAE desteği ile birlikte Cumhurbaşkanı Hadi’ye karşı darbe yapmak ile suçladı. Ayrıca Husiler, Yemen Cumhurbaşkanı, Başbakanı ve eski Dışişleri Bakanı’nı idama mahkum etti. İdam kararının sebebi olarak üst düzey politikacıların İsrail’e casusluk yaptıkları iddiası ortaya atıldı.

Yemen’de Husiler, BAE destekli Hizam Emni güçlerine saldırı düzenlendi. Saldırıda 10’un üzerinde ölü olduğu tahmin ediliyor.