Körfez Gündemi: 7-13 Ekim 2019

Birleşik Arap Emirlikleri
Almanya Federal Güvenlik Konseyi, Birleşik Arap Emirlikleri’ne askeri araç gereç ihracına onay verdi. BAE’nin Yemen savaşında üstlendiği rol düşünüldüğünde söz konusu kararın, Alman hükümetinin Yemen savaşına direkt müdahil olan aktörlere askeri araç gereç ihraç etmeme politikası sebebiyle sorun teşkil edebileceği düşünülmekte. İhracına karar verilen araç gerecin hava savunma sistemi jeneratörlerini de içerdiği bildirildi. Yemen’de kesin olarak BAE’nin ne kadar askeri personelinin savaştığı bilinmese de ülkenin halen bir askeri varlık gösterdiği biliniyor. Almanya – BAE askeri ilişkilerine bakıldığında ise, 2004 yılından itibaren devam eden askeri işbirliği sebebiyle Almanya’nın BAE’ye askeri malzeme ihracatını -zaman zaman Kaşıkçı cinayeti ve Yemen savaşı sebebiyle duraksamış olsa da- hiçbir zaman tamamen durdurmadığı ifade edilmektedir.

AB Maliye Bakanları, BAE ve İsviçre’nin “vergi cenneti” listesinden çıkarılmasını kararlaştırdı. Söz konusu karar ile birlikte, BAE, AB’nin vergi konularında AB ile işbirliği yapmayan ülkeler kara listesinden, İsviçre de vergi kanunlarını AB standartları ile ilişkili hale getirme yolunda adımlar atması sebebiyle gri listeden çıkarıldı.

Lübnan Başbakanı Saad el-Hariri, BAE’nin Lübnan’a mali destek sözü verdiğini açıkladı. “Mali destek sözünü aldık ve bu konuda çalışmalara devam ediyoruz” açıklamasında bulunan Hariri, destek için yerine getirilmesi gereken hususlar olduğunu belirtti. BAE de, vatandaşlarının Lübnan’ı ziyaret etmesinin önündeki engeli kaldırdı. BAE, vatandaşlarının Lübnan’a gitmesini 2016 yılında yasaklamıştı. Dünyanın en büyük borç yüküne sahip ekonomilerinden biri olan Lübnan, düşük büyüme hızı ve altyapı yetersizliği gibi sorunlarla karşı karşıya. Lübnan, uzun dönemde ülkeye yabancı yatırımın gelmesini ve depozitoların artırılmasını hedefliyor.

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan, Aramco saldırıları sebebiyle Eylül ayında günlük 660 bin varil petrol kesintisine gitmek zorunda kaldığını açıkladı. Suudi Arabistan’ın OPEC’e gönderdiği rakamlardan daha da aşağıda üretim yaptığı da iddia edildi. Bazı kaynaklar da günlük 1.28 milyon varil kesintiye gidildiğini belirtti.

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Yardımcısı Prens Khalid bin Salman’ın Husilerin ateşkes teklifini olumlu bir gelişme olarak yorumlaması, Yemen’de müzakerelerin başlayabileceğinin işareti olarak görüldü. Husiler, geçtiğimiz haftalarda Suudi Arabistan’a SİHA ve füze saldırılarını durdurduklarını açıklamışlar ve Suudi Arabistan’dan da aynı davranışı beklediklerini bildirmişlerdi. Husiler, ateşkes tekliflerinin “kapsamlı ulusal uzlaşı” sağlayacağını belirtmektedirler.

Yemen
Yemen’de BAE destekli ayrılıkçılar, Sokotra adasında güvenlik güçlerinin merkezini ele geçirdi. Bu hamle, BAE’nin uzun zamandır kontrol altına almak istediği adaya ilişkin planlarının hala sona ermediğini göstermektedir. Hafta içinde Yemen’de özellikle Abyan, Şebve ve Sokotra’da basit hizmetlerin sağlanması hususunda zorluklar yaşanmaya devam ederken Güney Yemen Geçiş Konseyi (GYGK) ve Hadi hükümeti arasında çatışmalar devam ediyor. GYGK güçleri, Aden’de “Şebvani Elit Güçleri”nin güvenliği sağlamadan sorumlu olmasını talep eden bir protestonun bastırılması üzerine gerginlik oluştuğunu belirttiler. Hükümet güçleri ile GYGK destekçileri arasında meydana gelen çatışmalarda 1 kişi öldü ve bir grup kişi de yaralandı. Son bilgilere göre, hükümetin Abyan’a tekrar askeri olarak hakim olma çabasında ve GYGK da Zincibar ve Jaar bölgelerinde askeri hakimiyetini artırmaya çalışmakta.

Son üç gündür Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun Yemen’e yönelik hava harekâtlarında azalma olduğu gözlemlendi. Ortalama 40 civarındaki hava saldırıları, son üç günde ortalama 6 saldırıya kadar inmiş durumda. Saldırılardaki azalmanın, Husilerin ateşkes talebi ile ilgili olabileceği düşünülmektedir. Armed Conflict Location and Event Data Project verilerinde, 2015 yılından beridir Yemen’deki sivil can kayıplarının %67’sinden Suudi Arabistan’ın sorumlu olduğu belirtilmekte.

Husiler, Taiz vilayetindeki çatışmalar sırasında koalisyona bağlı olan Sudanlı askerleri etkisiz hale getirdiklerini bildirdiler. Sudan geçtiğimiz aylarda koalisyona askeri olarak katılımını durdurmuştu. Fakat rakamları net olarak bilinmemekle birlikte halen Sudanlı grupların koalisyon içerisinde olduğu bilinmekte.

Görgü tanıkları, BAE’nin Aden’den askeri güçlerinin önemli bir bölümünü daha çektiğini belirtti. Büyük bir askeri konvoyun ve 200 askerin, Aden yakınlarındaki Buraika terminalinden gemi ile Aden’den uzaklaştığı bildirildi. BAE hükümeti konu ile ilgili bir açıklama yapmadı. Aden’in GYGK tarafından teslim alınması sonrasında Suudi Arabistan diplomatik adımlarını artırmış ve Hadi hükümeti ile GYGK arasındaki görüşmelere hız vermişti. BAE’nin söz konusu kararının da bu konu ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Görüşmeler kapsamında GYGK destekçilerinin hükümet içerisinde temsil edilmesi yanında, Yemen ordusu içerisine alınması da değerlendirilmekte.

14 Eylül’de iki petrol işleme tesisinin vurulduğu Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi Aramco’nun hisselerinin gelecek haftalarda halka arz edilmesi, fakat halka arz edilecek hisselerin daha önceden duyurulduğu gibi %5 değil, %2 olması beklenmekte. Riyad’ın, yıl sonunda kadar Tadawul’de IPO işlemini gerçekleştirmesi bekleniyor. İlk uluslararası borsanın da 2020 veya 2021 yılında Tokyo olması planlanmakta.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Sudan’ın, ABD’nin terörü destekleyen devletler listesinden çıkarılması için çaba gösterdiklerini belirtti. Sudan listeye 1993 yılında, Ömer el-Beşir’in ABD’ tarafından terörist olarak bildirilen kişilere verdiği destek sonucu alınmıştı. Sudan Dışişleri Bakanı da, konunun yeni hükümetin önceliklerinden birisi olduğunu söyledi.

Katar
Katar ve Somali, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki terörist unsurlar olan PYD/YPG’nin oluşturduğu tehlikeyi bertaraf etme amacıyla başlattığı Barış Pınarı Harekatı’nın Arap Birliği tarafından ortak deklarasyon ile kınanmasına engel oldu. Katar ve Somali, dışişleri bakanları seviyesinde olağanüstü toplanan Arap Birliği’nin Barış Pınarı Harekatı’nı kınayan deklarasyonuna çekince koydu ve imza atmadı.

Kuveyt
Kuveyt’te yönetim Barış Pınarı Harekatı konusunda “askeri seçenekten uzak durulması gerektiğini” açıklamıştı. Bazı milletvekilleri ise harekata desteklerini açıkladılar. Milletvekili Usame Şahin “Arap ve Müslümanlar, Türkiye’nin Suriye’deki Arap ve Kürt kardeşlerini kurtarmasını desteklemektedir” ifadelerini kullandı.