Kuzey Afrika: 3-8 Kasım 2019

Libya
Libya Yüksek Devlet Konseyi, ülkenin BM tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni, Khalifa Haftar'ın Doğu Libya kuvvetlerinin Trablus merkezli hükümete karşı düzenlediği askeri saldırıyı destekleyen ülkeleri, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri’ni boykot etmeye ve dava etmeye çağırdı. Konsey, Ulusal Mutabakat Hükümeti’nden önce Trablus’ta devrim sırasında kurulan Ulusal Kongre’nin devamı niteliğindedir ve 2015 Fas Anlaşması’yla batıdaki hükümetin bir parçası olan danıştay pozisyonuna getirilmişti.

Ülkenin doğu kesimindeki Tobruk’ta faaliyet gösteren Temsilciler Meclisi (HoR) milletvekilleri Kahire’de buluştu. Berlin’in Libya krizini çözmeye ilişkin uluslararası konferansı yaklaşırken, Libya Temsilciler Meclisi üyeleri Halife Hafter’e destek vermek amacıyla Kahire’de bir araya geldiler. 18-19 Ekim tarihlerinde yapılacak zirve, krizin çözülmesi için Kasım ayının başında yapılması planlanan Berlin’de düzenlenecek BM destekli konferansın öncesinde yapıldı. Hafter’e bağlı Libya Ulusal Ordusu toplantıyı memnuniyetle karşıladı.

Rusya Libya’daki askeri varlığını reddetti. Ayrıca New York Times’da yayınlanan haber için, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov yaptığı açıklamada “Bu tür spekülasyonları reddediyorum. Böyle iddialar ve spekülasyonlar yapmanın gerekçeleri olduğuna inanıyoruz.” dedi.

Geçtiğimiz iki yıl boyunca Avrupa Birliği (AB) Libya Sahil Güvenlik Kuvvetleri’ni finanse etmek ve eğitmek için 90 milyon avronun üzerinde bütçe ayırdı. Temmuz ayında Avrupa Dış Eylem Servisi tarafından üye devletlerin elçilerine gönderilen AB raporuna göre, bloğun sahil güvenlik faaliyetlerini izleme yeteneğinin sınırlı düzeyde oldu. Raporun kapsamında Eunavfor Med - Operasyon Sophia (ENFM) adlı askeri görev ve Libya sahil güvenlik eğitimi ve değerlendirilmesi yer alırken personelinin güvenlik koşulları nedeniyle ülkeye ayak basmasına izin verilmediği ortaya çıktı. Gözlem yapma ve eğitim için sınırlı derecede temas kurabilen rapor ekibi, Libya'daki güvenlik koşullarının iyileşmesine bağlı olarak Sophia Operasyonu aracılığıyla Libya’da daha etkin olabilecek.

Cezayir
Seçim Komitesi beş cumhurbaşkanı adayını açıkladı. Cezayir’in yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, üçü eski Cumhurbaşkanı Abdelaziz Bouteflika’ya, eski başbakanlar Ali Benflis ve Abdelmadjid Tebun’a ve Kültür Bakanı Azzedine Mihoubi’ye yakın olmak üzere beş aday adayı olacak.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri sebebiyle Cezayir ikiye bölündü. 12 Aralık’ta yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimleri için siyasi liderler ve partiler seçimleri destekleme ya da boykot etme konusunda bölünmüş durumda. Genel Ahmed Gaid Salah'ın baskısı altında 18 Nisan ve 4 Temmuz'da yapılan iki başarısız girişimin ardından seçim tarihinin Devlet Başkanı Vekili Abdelkader Bensalah'ın resmi ilanından beri binlerce gösterici her Salı ve Cuma günü toplanmaya devam ediyor.

İran’daki Amerikan rehinelerin kurtarılmasının 40. yıl dönümünde ABD, Cezayir’e olan minnettarlığını yeniledi.

Dünya Evanjelik İttifakı Cezayir’deki tüm kiliselerin kapatılma riski altında olduğunu dile getirdi. Son yedi hafta içerisinde ülkenin en büyük iki kilisesinin de içinde bulunduğu 12 protestan kilisesi kapatıldı.

Cezayir’de yakıt tasarısı görüşüldü. Enerji Bakanı Muhammed Arkab’a göre, yeni hidrokarbon kaynakları yasası, yabancılarla ortaklık konusundaki 51/49 kuralını devam ettirerek devletin enerji sektöründeki egemenliğini koruyor ve işlerde yerel iş gücüne öncelik veriyor.

10 gün süren hakimlerin “yargı üzerindeki yürütme gücünün eleştirisi” protestolarından sonra Ulusal Hakimler Birliği (UHB) 5 Kasım Salı günü grevi askıya alma kararı verdi. Yapılan grev ülkedeki neredeyse bütün mahkemelerin felç olmasına sebep olmuştu. Hakimler tarafından yapılan protestolar son buldu, fakat Ulusal İnsan Hakları Konseyi’nin yeni başkanı hala Cezayir’deki adaletin bağımsızlığı konusunda endişeli.

Cezayir ordusunun Genelkurmay Başkanı Korgeneral Ahmed Gaid Salah, eski Cumhurbaşkanı Abdelaziz Bouteflika rejimini ve takipçilerini “çete” olarak nitelendirdi ve orduyla halk arasındaki güveni baltalamaya çalışmakla suçladı. Salah şunları söyledi: “Çete, ya da halkın adlandırılmasıyla ‘güç (pouvoir)’ halkla ordusu arasındaki sağlam güveni yok etmeye yönelik kötü amaçlı fikirleri yayarak kamuoyunu yanlış yönlendirmeye çalışıyor. Bunu Cezayir'in kaderini manipüle etmek ve mevcut durumdan yararlanmak için yapıyor.”

Devlet Başkanı Abdelkader Bensalah Cezayir’de Tunus Devlet Başkanı Kais Saied’in kendini temsilen görevlendiği Yusuf Şahit’i kabul etti. Toplantıda son Tunus cumhurbaşkanlığı seçimlerinin başarısının Saied’in seçilmesiyle taçlandığını belirtti. Ayrıca Libya'daki kriz de dahil olmak üzere bölgesel meseleler ve zorluklar gündeme getirildi ve güvenlik tehditleri karşısında iki ülke arasındaki istişarelerin ve koordinasyonların sürdürülmesi gereği vurgulandı.

Tunus
Pazartesi günü tüm ülke genelindeki tıp öğrencileri grevdeydi. Öğrenciler bir tıp öğrencisinin Tunus’un yanlış yönetildiğiyle ilgili eleştirisinin ardından 4 ay  süreyle sınır dışı edilmesini protesto ediyor.

Parlamento seçimlerinin kesin sonuçlarını açıklayan Bağımsız Seçimler Yüksek Otoritesi, Ennahda Partisi başkanlığında yeni bir hükümet kurulması için geri sayımın başlaması beklentisi içinde.

Kais Said'in Tunus Cumhurbaşkanı seçilmesi, halkın enerjisini demokratik dönüşümün hayal kırıklığına uğrattığı bir nüfusta umut ışığı oldu. "Yeni inşaat" planlarıyla devlet ve toplum arasındaki bağı halkın egemenliği çerçevesinde güçlendireceği bekleniyor.

Said’in ilk seçim vaadi gerçekleşti, Tunuslu medya kralı Sami Fehri yolsuzluk suçlamalarıyla tutuklandı.

Kais Saied Kafsa ilinden gelen bir grup gençle Karaca Sarayı’nda bir araya geldi. Gençlerin kendileri ve aileleriyle ilgili yaşam sıkıntılarını ve işsizlik endişelerini dinledi.

Mısır
Teksas merkezli Noble Energy, İsrailli Delek Sondajı ve Mısırlı Doğu Gaz Şirketi EMED adındaki bir girişime ortak oldu, anlaşma Ocak ayında başlayacak. Noble ve Delek, önümüzdeki haftalarda üretime başlayacak olan Leviathan’ın ve İsrail’in Akdeniz kıyılarındaki mevcut Tamar sahalarının kilit ortakları.

Beyaz Saray Cumhurbaşkanı Donald Trump üç Afrika ülkesi arasındaki devam eden baraj anlaşmazlığını çözmek için Mısır, Etiyopya ve Sudan arasındaki görüşmelere destek verdi. Trump Pazartesi günü Sisi’yi arayarak Nil’deki tartışmalı baraj müzakerelerine destek verdiğini belirtti.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Mısır ve Yunanistan’ın Savunma Bakanları’nın katıldığı 3. Savunma Bakanları Toplantısı gerçekleşti ve ortak beyan yayınlandı. Yunanistan Ulusal Savunma Bakanı Nikolaos Panagiotopoulos, GKRY Savunma Bakanı Savvas Angelides ve Mısır Silahlı Kuvvetleri Baş Komutanı, Savunma ve Askeri Üretim Bakanı General Mohamed Zaki, Doğu Akdeniz bölgesinde işbirliğini daha da arttırmak için 5 Kasım 2019'da Atina'da bir araya geldi.

Ulusal İnsan Hakları Konseyi Başkanı Mohamed Fayek Salı günü yaptığı açıklamada, Mısır'ın Afrika Ulusal İnsan Hakları Kurumları Ağı'nın başkanlığını resmen devraldığını duyurdu. Konferansın teması: Küresel Göç Sözleşmesi’nin, ulusal insan hakları kurumlarının ortak vizyonunun ve sözleşmenin uygulanmasındaki zorlukların etrafında döndüğünü vurguladı.

Etiyopya Dışişleri Bakanı Gedu Andargachev, Büyük Etiyopya Rönesans Barajı (GERD) konulu görüşmede Etiyopya'nın Nil sularının adil kullanımına ilişkin haklarını yansıttığını söyledi. Ayrıca Gedu; “Etiyopya barajı başkalarına zarar vermemek ama Etiyopya'ya güç sağlamak için inşa ediyor, 70 milyon insanın elektriğe erişimi yok ve baraj sayesinde yoksulluk azalacak” dedi. Büyük Etiyopyalı Rönesans Barajı (GERD)’nın  şu anda % 68'den fazlası tamamlandı. 2020 yılında elektrik üretmeye başlayabilecek iki türbin üzerinde çalışmalar tamamlanmak üzere. Etiyopya, 2023'te GERD projesinin tamamlanacağını öngördü.

Fas
Marakeş 2020'de ABD-Afrika İş Zirvesi'ne ev sahipliği yapacak. ABD-Afrika İş Zirvesi; 2020'nin Haziran ayında Marakeş'te düzenlenecek. Afrika Kurumsal Konseyi (CCA) Pazartesi günü Washington’da açıklanacak.

Fas ve Avrupa Birliği, bilim ve teknoloji işbirliği anlaşmasının uygulanması için idari düzenlemeleri imzaladı. İdari belge Fas’ın Akdeniz Bölgesi’nde Araştırma ve Yenilik Ortaklığı’nda (PRIMA) iş birliğinin koşullarını belirlemektedir. Anlaşmayı 4 Kasım Pazartesi günü Brüksel'de Fas Avrupa Birliği Büyükelçisi Ahmed Rahhou ile Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Genel Müdürlüğü Uluslararası İşbirliği Direktörü Maria Cristina Russo imzaladı.

Fas ticaret açığı 16.25 milyar dolara yükseldi.

Kral 6. Muhammed 2019 Yeşil Mart konuşmasını yaptı. Kral konuşmasında Fas’ın Güney bölgeleriyle Kuzey bölgelerini bağlamayı planladığını, Fas’ın özerklik planını ve Fas için dış politika kararlarını vurguladı.

İşsizlik oranı bu sene Eylül ayı sonu verilerine göre %9.4 olarak açıklandı. Geçen sene %9.3 düzeyinde olan işsizliklik oranında bu sene artış saptandı.

Fas Kralı 6. Muhammed Fas’ta bir endüstriyel demir yolu sistemi oluşturulmasınıu desteklediğini açıkladı.