Kuzey Afrika Gündemi: 11-16 Kasım 2019

Mısır
Mısır, Mohammed Morsi hükümetinde görev yapan eski adalet bakanı Ahmed Süleyman’ı serbest bırakmaya karar verdi. Süleyman, Mayıs 2013'te adalet bakanı olarak atanmış ve 3 Temmuz 2013 tarihinde Mısır'ın demokratik olarak seçilen ilk cumhurbaşkanı olan Morsi'yi deviren darbenin ardından istifaya zorlanmıştı.  Süleyman, Mısır Devlet Başkanı Abdel Fattah el-Sisi'yi eleştiren bir devlet adamı olarak biliniyor. İhvan, Morsi'nin katilleri için BM'den uluslararası bir dava talep etti.

Mısır ekonomik zirvesi 12 Kasım Salı günü Kahire’de Başbakan Mostafa Madbouli’nin gözetiminde başladı. Bankacılık ve finans sektörleri, bilgi ve iletişim teknolojileri, endüstri, yatırım ve emlak sektörleriyle ilgili ekonomik reform programları ele alındı.

Mısır Maliye Bakanı Mohamed Maait yaptığı açıklamada, hükümetin gelecek mali yıl için finansal endekslere ilişkin olumlu sonuçları hedeflediğini, % 6,4'lük bir büyüme ve toplam bütçe açığını % 6,2'ye düşeceğini belirtti. Maliye Bakanı Maait, 2020-2021 mali yılı için ilk bütçe açıklamasında yerel borç / GSYİH oranını % 80'e düşürmeyi hedeflediğini söyledi.

Başbakan Moustafa Madbouly, 2019 tarihli ve 2731 sayılı Mısır yatırım yasasının tüzüklerinde yapılan değişikliklerle ilgili bir kararname çıkardı.

ABD Mısır’ı Ruslarla silah anlaşmasına devam kararından sonra yaptırım uygulamakla tehdit etti. ABD, Mısır hükümetine, Rus jetleri satın alma planlarını ilerletme kararıyla ilgili olası yaptırımlar yapacağı konusunda uyardığı bir mektup gönderdi.

Sisi, Birleşik Arap Emirlikleri Büyükelçisi Şerif Mohamed Fouad ile iki ülke arasındaki kardeşçe ilişkilerin pekiştirilmesi amaçlı bir ziyarette bulundu. Fouad yaptığı açıklamada ziyaret sırasında yapılacak tüm toplantılarda MENA bölgesinde oluşabilecek anlaşmazlıklara karşı iki ülkenin istikrarlı ve güçlü duruş sergilemeyi hedeflediğini söyledi. İki lider Mısır ve BAE arasındaki ortak projeler için 20 milyar dolarlık stratejik yatırım platformunun kuruluşunu da takip edecek.

Maliye bakanı yaptığı açıklamada Mısır’ın 3 parça halinde 2 milyar dolar değerinde dolar cinsinden tahvil ihraç ettiğini söyledi. Bakanlık 40 yıllık bonoyu “Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki en uzun uluslararası bono” olarak nitelendirdi.

Libya
Birleşmiş Milletler verilerine göre; Ürdün, Sudan ve Birleşik Arap Emirlikleri Libya için uygulanan silah ambargosu kararını ihlal etti. Sudan’ın Hafter güçlerine destek amaçlı bin asker yolladığı BM Libya raporunda belirtildi.

Libya'daki ABD Büyükelçiliği Misyon Şefi Yardımcısı Joshua Harris, Libyalı legal uzmanlarla sorunların çözümü için görüştü. Harris, ABD’nin Libya’daki çatışmalara derhal son verilmesi için destek verdiğini belirtti ve elçiliğe göre bütün Libyalılar için güvenli ve refah içinde bir gelecek sağlamak için BM liderliğindeki siyasi süreci yeniden kurduklarını yineledi.

Libya İçişleri Bakanı’ndan, Rusya’nın petrol sahalarını kontrol altında tutmak için savaşı körüklediğine dair açıklama geldi. Rusya’nın bu tutumuna karşın BM destekli Libya hükümeti ABD’yi anlaşmazlığı çözme çalışmalarını hızlandırmaya çağırdı.

Libya Kadınları Güçlendirme Koordinatörleri Birliği Başkanı Aisha el-Barghathi' ne göre Libya Ulusal Ordusu kadınların toplumda oynadıkları rolü taktir ediyor, haklarını pekiştirmeye yardımcı oluyor ve kadınların diğer tüm alanlarda gelişmesini destekliyor. Kadın lider LUO ile görüşmesinde kadına yönelik şiddete karşı mücadelede işbirliğini vurguladı.

İç çatışma içinde olan Kuzey Afrika ülkesi Libya, yerli ve yabancı firmalara daha fazla arz istikrarı sağlamak için gaz üretimini arttırmaya başlıyor. 5 Kasım’da Libya Ulusal Petrol Şirketi günlük 424.000 metreküp randıman alınacağı beklenen Wafa sahasında yeni bir kuyunun açıldığını duyurdu.

Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Cumhurbaşkanlığı Konseyi, üyelerinden Mohammed Emmari Zayed’i istifa eden Othman Abdeljalil'in yerine Eğitim Bakanı olarak atadı.

Khalifa Haftar liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LUO), kıyı kenti Sirte'deki Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne (UMH) bağlı silahlı milislerin bulunduğu bölgelere baskın düzenlediğini ve başkent Tripoli'nin güneyindeki bir saldırıyı engellediğini söyledi.

Mahkemedeki temsilcisi Ahmed el-Jehani’nin kendisini Lahey’e getirmeyi kabul etmesinin ardından, Muammer el Gaddafi’nin oğlu olan Saif al-İslam’ın, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde  yargılanmasını reddetti. Saif al-İslam 2011 yılında babasını deviren devrimi bastırma girişiminden dolayı suçlanıyor.

Libya Ulaştırma Bakanlığı, Doğu merkezli otoriteler tarafından Bingazi'deki Benra Havaalanında, Misrata Havaalanından Ürdün'e giden Libya Havayolları uçuşunun zorunlu inişini kınadı.

Tunus
Ennahda geçen ay yapılan 217 üyeli parlamento seçimlerinde mecliste 59 sandalye kazandı. Yeni parlamento ilk toplanma tarihi 13 Kasım. Ennahda partisi Rachid Ghannouchi’yi yeni meclis başkanlığına aday olarak gösterdi. Ennahda Şura konseyi sözcüsü Abdul Karim el-Harouni Ghannouchi’nin aday gösterildiğini onayladı.

Tunuslu İslamcılardan ilham alan Ennahda parti lideri Rached Ghannouchi, 13 Kasım 2019'da başkent Tunus'ta yapılacak Ekim seçimlerinin ardından yeni parlamentonun ilk oturumuna başkanlık etti. Ghannouchi, ihtilaflı işadamı Nabil Karoui başkanlığındaki liberal Qalb Tounes (Tunus’un Kalbi) partisi ile yapılan anlaşmanın ardından parlamentoda verilen 217 oydan 123 oyla göreve başlamıştı. Ekim ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda mağlup edilen Karoui, kampanyası sırasında İslamcılığa karşı bir siper olarak ortaya çıktı, partisi daha önce Ennahdha ile herhangi bir anlaşmayı şiddetle reddetmişti.

Yapılan Şura Konseyi toplantısında üyeler, hükümetin içindeki ve dışındaki bir grup adayın özgeçmişini gözden geçirdi. Konsey, eski rejimin Sağlık Bakanı Mondher Znaidi, mevcut Başbakan Youssef Chahed, Enerji ve Madenler Bakanı Mongi Marzouk ve mevcut Kalkınma, Yatırım ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Fadhel Abdelkefi'nin dosyalarını tartıştı. Ridha Ben Mosbah, prömiyerliğe en muhtemel aday olarak görünmektedir. Bağımsız bir figür olan Ben Mosbah, Tunus'un Belçika büyükelçisi olarak görev yaptı ayrıca Lüksemburg ve Avrupa Birliği'nin diplomatik misyonunun başıydı.

Tunus Başbakanı Youssef Chahed Pazartesi günü Fransa'da yeni seçilen Cumhurbaşkanı Kais Saied'in talebi üzerine resmi bir ziyaret başlattı. Tunus Başbakanı, Paris ve Roma’yı ikili ilişkiler üzerine yazılı bir mektubu iletme amacıyla cumhurbaşkanının özel elçisi göreviyle ziyaret etti. Cumhurbaşkanı yaptığı açıklamada 12-13 Kasım tarihlerinde düzenlenecek Paris Barış Forumu’na katılacağını belirtti.

İstihdam vizesi prosedürlerini basitleştirmek ve işçi haklarını korumak için yakında Tunus'ta yeni bir Katar Vize Merkezi (Qatar Visa Center) açılacak.

Tunus istihbarat servisleri kısa süre önce aşırılık yanlısı unsurların, kaos yaymak ve kamu düzenini bozmak niyetiyle Tunus topraklarında terörist araziler düzenlemeyi planlamanın yanı sıra, sahte kimlikler kullanarak Tunus’a sızmak istediği konusunda bazı uyarılar yayınladı.

Fas
Potash Geliştiricisi Emmerson, Kuzey Fas’ta dünya standartlarına uygun Khemisset Potash projesi için, sermaye ve işletme maliyeti tahminleri dahil olmak üzere liman ve taşımacılık ve lojistiğin fizibilite çalışması bileşenlerini tamamladı.

2020 ABD- Afrika İş Zirvesi Fas’ta düzenlenecek. Afrika Kurumsal Konseyi, ABD-Afrika İş Zirvesi’ne Haziran 2020’de Fas’ın Marakeş kentinin ev sahipliği yapacağını bildirdi.

12 Kasım 1984, Fas Etiyopya’nın Addis Ababa kentinde düzenlenen zirvede Afrika Birliği Örgütü’nden çekildi. Polisario cephesinin kabul edilmesini protesto eden Fas, Panafrican kuruluşundan 33 sene ayrı kaldı. 9 Temmuz 2002 yılında Afrika Birliği Örgütü kalıntılarını üzerine Afrika Birliği kuruldu. Fas’ın çekilmesinden 3 sene sonra Cezayir ve Libya etkisi ortadan kalkmaya başlayınca Afrika’da dengeler çarpıcı şekilde değişti, birçok ülke Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti’ni tanımaya başladı. 2017 yılının Ocak ayının sonunda SDAC heyeti, Cezayir ve Güney Afrika’nın muhalefetine rağmen Fas Arap Birliği’ne tekrar katıldı.

Fas, Libya’nın uluslararası ilk ekonomi forumuna ev sahipliği yaptı. Libya’nın BM destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti; özel sektöre daha geniş imkanlar sağlama ve Faslı girişimcilerle daha yakın işbirlikleri kurmayı amaçladı. İç savaşın yıkıcı etkilerini onarmaya çalışmak için çoğunluğu Libya’dan gelen yaklaşık 400 katılımcı bu organizasyonda Rabat’ta buluştu.

Senegal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Macky Sall , 13-16 Kasım tarihleri ​​arasında Tangier'de senede bir düzenlenen 12. Uluslararası Forum MEDays’e katılmak için 12 Kasım'da Fas'a uçtu. Dışişleri Bakanı, Afrika İşbirliği ve yurtdışında yaşayan Faslılara bakan delege Bakanı Mohcine Jazouli , 12 Kasım’da Tangier Ibn Battouta havaalanına varması üzerine Senegal Cumhurbaşkanı'nı memnuniyetle karşıladı.

Cezayir
Cezayir’in devrik cumhurbaşkanı Abdulaziz Bouteflika altındaki iki eski başbakan da dahil beş aday, Aralık gerçekleşecek cumhurbaşkanlığı seçimleri için seçildi, ülkenin Anayasal konseyi bu bilgiyi doğruladı.

Cezayir cumhurbaşkanı adayı Abdelkader Bengrina, Pazar günü yaptığı açıklamada, Suriye'nin uzun bir aradan sonra Arap Birliği'ne dönmesine yardım etme sözü verdi.

Çin firması Nijerya’da sahra-ötesi otoyol projesini destekledi. Sahra-ötesi otoyol projesi Cezayir, Çad, Mali, Nijer, Nijerya ve Tunus olmak üzere altı Afrika ülkesinden geçen karasal bir altyapıdır. Projenin, yollar sayesinde ticaret alışverişinin gelişimine katkıda bulunma ve Afrika'da bölgesel entegrasyonu teşvik etme hedefi var.

Cezayir 50MW’lık güneş enerjisi santrali kurmaya hazırlanıyor. Proje Cezayirli şirket Condor’a ait Power Generation tarafından geliştirilmiştir.

Cezayir milletvekilleri, yabancı yatırımcıların geri çevirdiği petrol ve gaz sektöründeki yasal ve mali düzeni yumuşatmak ve basitleştirmek için tartışmalı bir tasarıyı kabul etti.

Protestoların 39. Haftası Cuma gününde Cezayir halkı şehir merkezinde yürümeye devam etti. Seçimlere karşı sloganlar atıldı ve Bensalah ve Bedoui'nin ayrılmasını talep ettiler. Sayılarının geçen haftakinden daha fazla olduğu gözlemlendi. 17 Kasım’da seçim kampanyası resmen başlayacak. Beş aday var: eski hükümet başkanı ve parti başkanı Talaie el Hourriyet Ali Benflis, eski Başbakan Abdelmadjid Tebboune, eski Kültür Bakanı ve şu anki RND (Demokratik Ulusal Birlik) Genel Sekreteri Azzedine Mihoubi, eski Turizm Bakanı ve el-Bina Hareketi Başkanı Abdelkader Bengrina ve son aday Ön Parti Başkanı Al-Moustakbel Abdelaziz Belaid.