Kuzey Afrika Gündemi: 22-28 Aralık 2019

Fas
2019 yılında Fas güvenlik güçleri, Milli Güvenlik Genel Müdürlüğü'nün sayımına göre 20.141 yabancı uyruklu insan dahil 27.317 göçmeni tutukladı.

Hükümet Başkanı Saad Eddine El Othmani, Fas’ın önümüzdeki 30 yıl boyunca düzenli su teminini garantilemek için 383 milyar dirhem yatırım yapacağını söyledi. 2020-2050 stratejisinin su kaynaklarını korumak ve ekonominin ve artan nüfusun artan ihtiyaçlarını karşılamak amacına hizmet edeceğini ifade etti.

Metaların düzenli tedariğini sağlamak ve fiyat istikrarını korumak için 1 Ocak’tan 30 Nisan’a kadar buğday ithalatı vergisini dondurdu.

Fas Temsilciler Meclisi, meclis toplantılarının çoğunu geçerli bir neden göstermeden atlayan ve bundan dolayı maaşlarında kesinti yapmaya karar verdikleri on üç milletvekilinin isimlerini yayınladı.

Polisario Cephesi 15. Kongresi'nin çalışmaları, Polisario Cephesi Ulusal Sekreterliği için ikinci seçim turunun sonuçlarının duyurulmasıyla 25 Aralık Çarşamba sabahı sona erdi. M. Brahim Ghali, Polisario Cephesi Genel Sekreteri görevine tekrar atandı. 1.808 oy alan Ghali, kullanılan oyların %86,10'unu temsil etti.

Cezayir
Cezayir'in güçlü genelkurmay başkanı Ahmed Gaid Salah kalp krizi geçirdikten sonra 79 yaşında vefat etti. Ordunun kazanmasını tercih ettiği adayın cumhurbaşkanı seçilmesinden 2 hafta kadar kısa bir süre sonra vefat etmesi ülkede büyük bir güç boşluğu oluşmasına neden oldu. Salah 15 sene boyunca Cezayir ordusunun genelkurmay başkanlığını yaptı.

Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, Kara Kuvvetleri Komutanı olan General Major Said Changriha'yı Ulusal Halk Ordusu Genelkurmay Başkanlığı’na atadı.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Cezayir’de protestolar son bulmadı. Tizi Ouzou'daki Mouloud Mammeri Üniversitesi'nden öğrenciler gözaltına alınan ve hapse atılanların serbest bırakılması için 44. haftada yine protesto gösterisi için sokaklardaydı.

Protestolar devam ederken, Cezayirli General Gaid Salah gömüldü. Yeni atanan cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun üç günlük ulusal yas ilan etti. Salah’ın cenaze törenine halktan binlerce kişi katıldı.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Abdelaziz Benali-Cherif 26 Aralık Perşembe günü, “24 Aralık 2019 Salı günü Burkinabé ordusunun askeri müfrezesinin Burkina Faso'nun kuzeyinde bulunan Arbinda'daki büyük çoğunluğu kadın olan sivilleri hedef alan terör saldırısını şiddetle kınıyoruz” dedi.

Türkiye Libya müdahalesine hazırlanırken, Cezayir güvenlik değerlendirmesi yaptı. Cezayir'in yeni seçilen Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, komşu Libya'ya yapılması planlanan Türk askeri müdahalesiyle ilgili acil durum planlarını görüşmek üzere ülkenin üst düzey güvenlik yetkilileriyle yaptığı toplantıya başkanlık etti.

Tunus
22 Aralık Pazar günü yapılan açıklamada; insan hakları örgütleri, sendikalar ve siyasi partiler Tunus Cumhurbaşkanı Kais Said’e Kasım 2015’ten beri devam eden olağanüstü halin son bulması için baskı yaptı. Cumhurbaşkanı Said; başbakan ve meclis başkanıyla yaptığı istişarelerden sonra olağanüstü hâl durumunu uzatma kararını reddetti. 31 Aralık’ta olağanüstü halin bitmesi bekleniyor.

Cumhurbaşkanı Kaïs Saïed, 23 Aralık 2019 Pazartesi günü Kartaca Sarayı'nda, Ennahdha Başkanı, Attayar Genel Sekreteri Rached Ghannouchi, Echaâb hareketinin Genel Sekreteri Mohamed Abbou, Zouhair Maghzaoui ve Tahya Tounes başkanı Youssef Chahed’i ağırladı. Bunlar; Ennahdha’nın Başbakanlık adayı Habib Jemli’nin başkanlığında hükümetin oluşumu ile ilgili müzakere sürecini tartışmak üzere toplanan siyasi partilerin temsilcileridir.

Tayin edilen hükümetin başkanı, 23 Aralık 2019 Pazartesi günü siyasi partilerle koalisyon kurmaktan vazgeçerek ve tamamen bağımsız kişiliklerden oluşan bir hükümet kurma amacını, düzenlediği basın toplantısında duyurdu.

Filipinler Cumhurbaşkanı Duterte, Tunus hükümetine Libya'daki Filipinlilerin çıkışına yardım ettiği için teşekkür etti ve göçmen işçiler konusunda Kuzey Afrika ülkesiyle daha yakın çalışma arzusunu aktardı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Çarşamba günü Tunus'a sürpriz bir ziyarette bulundu. Ziyareti sırasında Erdoğan ve Tunuslu mevkidaşı Kaïs Saïed Libya meselesinde bir araya geldi.

Bir basın toplantısında Recep Tayyip Erdoğan, Tunus, Cezayir ve Katar'ı 2020'nin başlarında Berlin'de BM tarafından düzenlenecek olan Libya uluslararası konferansına katılmaya çağırdı.

Libya medya kaynaklarına göre, Libya ulusal uzlaşma hükümeti başkanı Fayez Sarraj, şu anda Kartaca Sarayı'nda Kaïs Saïed ve Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile zirve toplantısına katıldı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 25 Aralık'ta Tunus'ta mevkidaşı Kays Said ile yaptığı görüşmenin ardından Libya'daki meşru hükümete siyasi destek verilmesi yönünde iki ülkenin müttefik olduklarını ve Libya konusunda üzerinde anlaşmaya varılan desteğin, krize barışçıl bir çözüm bulunmasına yönelik olduğunu kaydetti. Buna rağmen ziyaretin hemen ardından Hafter'e destek veren medya kuruluşları, Türkiye ile Tunus'un Libya konusundaki iş birliğini yalan ifadelerle çarpıttı.

Tunus'ta Nahda Hareketi lideri ve Meclis Başkanı Raşid el-Gannuşi, ülkenin hükümet boşluğunu daha fazla kaldıramayacağını belirterek, Habib el-Cemli tarafından oluşturulacak kabineye güvenoyu verilmesi çağrısında bulundu.

Libya
Halife Hafter’in Ulusal Kurtuluş Ordusu, İstanbul'dan askeri teçhizat taşıyan Boeing 747-412'yi tespit ettikten sonra sivil uçağı düşürmekle tehdit etti.

Yüksek Devlet Konseyi (HCS) Başkanı Khaled al-Mishri pazar günü Libya Ordusu Genelkurmay Başkanı, Korgeneral Mohamed Sharif ve Libya Ordusu İdaresi ve Yönetimi Bölüm Başkanı ile bir araya geldi. Savaş meydanlarındaki gelişmeleri ve koşulları, Trablus’a yönelik acımasız saldırganlığı geri püskürtmenin tüm yolları görüşmede tartışıldı.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın ve ABD Ulusal Savunma Danışmanı Robert C. O'Brien, Türk-Amerikan ilişkilerinin yanı sıra Suriye ve Libya’daki son durumu da görüştü.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun hükümetini krize sürükleyen bir davada, SNC-Lavalin Group Inc’in çarşamba günü yaptığı açıklamada, şirketin sahtekârlıktan suçlandığını ve Libya'daki projelerle ilgili 280 milyon C $ para cezası ödeyeceğini söyledi.

Muammer Kadhafi'ye karşı 2011 ayaklanmasından bu yana çatışmalarla boğuşan Libya, Sahra altı Afrika'dan ve başka yerlerden Avrupa'ya ulaşmayı ümit eden göçmenler için önemli bir geçiş yolu haline geldi. İtalya, Ekim ayında Libya sahil güvenlik görevlileriyle Avrupa'ya gitmeye çalışan göçmenleri engellemek için çok eleştirilen 2017 anlaşmasını yeniledi.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov kapsamlı bir Libya diyaloğu çağrısında bulundu.

Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Libya'da istikrarı sağlama çabaları hakkında görüş alışverişinde bulundu. İki taraf, Birleşmiş Milletler'in ana rolü doğrultusunda, Libya barış sürecindeki çabaları koordine etme gereğini vurguladı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Libya’ya asker gönderme tezkeresine ilişkin, “Meclis açılır açılmaz ilk iş, asker gönderme tezkeresini Meclisimize sunacağız.” dedi.

Libya'da isyancı Hafter güçlerinin saldırıları devam ederken Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) de Trablus'un güneyinde ilerledi. Hafter, 4 Nisan'da da Trablus'u ele geçirmek için birliklerine saldırı emri vermiş ve 48 saat içinde başkentin kontrolünü ele geçireceklerini iddia etmişti. Bunun üzerine Libya'da uluslararası meşruiyete sahip UMH birlikleri de Burkan el-Gadab Operasyonu'nu başlatmıştı.

Başkanlık Konseyi Başkanı Fayez Al-Sarraj, Trablus’taki bazı önemli hastaneleri ziyaret etti. Ziyareti sırasında Libya'daki tüm sağlık tesislerine ve sağlık projelerine verdiği desteği onaylayarak vatandaşlara en iyi hizmeti sağlama ve koruma ihtiyacının hükümet için bir öncelik olacağını vurguladı.

Libya İçişleri Bakanı Fathi Bachagha 26 Aralık Perşembe günü Libya, Tunus, Cezayir ve Türkiye arasındaki işbirliğinin önemli olduğunu söyledi. Bachagha “Haklarımıza ve istikrarımıza hizmet eden siyasi, ekonomik ve güvenlik temelinde bir işbirliği inşa etmek için ittifakta olacağız. Trablus düşerse, Tunus ve Cezayir sırayla düşecektir. Bölgede anarşi ekmek ve Kuzey Afrika'nın kontrolünü ele geçirmek için yapılan bir girişimdir. ” dedi.

Şansölye Merkel, Recep Tayyip Erdoğan ile diğer konuların yanı sıra mültecilerin kabulü hakkında konuşmak için ocak ayında Ankara'ya seyahat planlıyor. Libya'daki durumun da endişe kaynağı olması muhtemel, çünkü Erdoğan oradaki iç savaşta taraf tutulacağını açıkladı.

Mısır
Mısır merkez bankası 25 Aralık Çarşamba günü yaptığı açıklamada, faiz oranlarına ilişkin para politikası toplantısının 16 Ocak'a ertelendiğini duyurdu.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdel Fattah al-Sisi, 11 Aralık'ta Aswan Sürdürülebilir Barış ve Kalkınma Forumu'nda Mısır'ın fazla elektriğinin %20'sini Afrika ülkelerine ihraç etmeye hazır olduğunu duyurdu. Nijer Devlet Başkanı Mahamadou Issoufou’nun Afrika'da ortalama elektrik üretim maliyetinin kilowatt başına 14 sent olduğunu belirtmesi üzerine Sisi, Mısır'ın Afrika kıtasının geri kalanına bu fiyatın yarısında elektrik sağlamaya istekli olduğunu söyledi.

Devlet istatistik organının 25 Aralık Çarşamba günkü açıklamasına göre: Mısır'ın Doğu Asya ülkelerine ihracatı 2018'de yüzde 44,5 arttı ve 2017'de 2,3 milyar dolara kıyasla 3,4 milyar dolar kaydedildi. Rapor; Doğu Asya: Malezya, Çin, Hindistan, Japonya, Endonezya, Pakistan, Tayland, Güney Kore, Singapur ve Bangladeş'teki en önemli ülkelerle yapılan dış ticaret (ihracat-ithalat) hacmini kapsamaktadır.

Mısır Uzay Ajansı CEO'su Mohamed al-Qousy, ajansın Mısır’ın uzaya ilk yükselişi için Ocak 2020'de bir yarışma düzenleyeceğini açıkladı. Qousi, 6 yıllık yarışmanın iki aşama içerdiğini söyledi. İlk aşama, küresel standartlara göre gerekli nitelikleri belirleyecek ve 2 yıl sürecek. İkinci aşamada, yarışmacılara Uluslararası Uzay İstasyonu içinde yaşama konusunda eğitim verilmesi amaçlanıyor. Her iki cinsiyetten gençler bu yarışmaya başvurabilecek.