Kuzey Afrika Gündemi: 22-28 Şubat 2020

Fas
Üst üste iki yıl boyunca, fikir liderlerinin bulunduğu IMMAR Araştırma ve Geliştirme enstitüsünün verilerine göre, Afrika'da Fransa’nın etkisi ABD veya Kanada gibi diğer güçlerin yararına bir düşüş gösterdi. Enstitü, dört bölge ofisine (Cezayir, Kazablanka, Abidjan ve Kinşasa) ek olarak, 25 Afrika ülkesinde temsil edilmektedir.

Suudi Arabistan Şûra Meclisi Başkanı Abdullah Bin Muhammed Bin İbrahim Âl Şeyh bir dizi görüşmeler için Fas’a ziyaret düzenledi. Âl Şeyh Suudi Arabistan'ın Batı Sahra konusunda Fas ile dayanışma halinde olduğunu ifade etti.

Dışişleri Bakanı ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Nasır Burita, Fas’ın en iyi ilişkilere sahip komşusunun İspanya olduğunu belirterek, Rabat ve Madrid arasındaki ilişkilerin Cezayir ve Moritanya ile olan ilişkilerden daha iyi olduğunun altını çizdi.

Enerji, Maden ve Çevre Bakanı Aziz Rabbah 25 Şubat Salı günü, İspanya ile enerji sektöründe inovasyonu desteklemek için “INNO ESPAMAROC ENERJİ” programı adı altında bilimsel araştırmalara başlanacağını duyurdu. İki ülke ekonomi, turizm ve güvenlik alanlarında düzenli olarak işbirliği içinde olacak.

İspanya Ulaştırma Bakanı Jose Luis Abalos, kum fırtınası nedeniyle Kanarya Adaları'na yapılan kesintili uçuşların “etkisini en aza indirmeye” yardım ettiği için Fas’a teşekkür etti.

Fas, “yenilikçi” Güney-Güney işbirliği çerçevesinde Afrika'daki kalkınma taahhüdünü Zimbabve’nin Victoria Şelaleleri'ndeki Afrika Bölgesel Kalkınma Forumu'nun 6. oturumunda tekrar teyit etti.

Etiyopya’nın Addis Ababa'daki delegasyonuna liderlik eden Fas’ın Sağlık Bakanı Halid Eyt Talib konuşmasında, kıtada ölümcül koronavirüsün yayılmasını önlemek için önlemler alırken, daha az donanımlı Afrika ülkeleriyle uzmanlıklarını ve deneyimlerini paylaşmaya hazır olduklarına yer verdi.

Fas'ta, trafik yoğunluğunun takip edilmesi amacıyla drone kullanılmaya başlandı. Trafiği ilk kez drone ile takip eden Faslı yetkililer ilk denemenin başarılı bir şekilde yapıldığını söyledi.

Tunus
Tunus Cumhurbaşkanlığından cumartesi günü yapılan yazılı açıklamada, Katar Emiri önderliğindeki heyette, Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ve Katar Maliye Bakanı Ali Şerif el-Imadi'nin de bulunacağı belirtilmişti. Görüşmelerde özellikle iki ülke arasındaki iş birliğini geliştirme yolları ele alındı. Taraflar ayrıca ortak öneme sahip bölgesel ve uluslararası meselelere ilişkin görüş alışverişinde bulundu.

ABD hükümeti, 326 milyon dolarlık anlaşma ile Tunus'a dört Textron Aviation Beechcraft AT-6C Wolverine hafif saldırı uçağının satışını onayladı.

Tunus'taki Nahda Hareketi Partisi, ülkedeki hükümet kurma krizinden siyasi başarı sağlayarak neredeyse siyaset sahnesini altüst edecek hale gelen karmaşık mücadeleden, Fahfah'ın açıkladığı kabinede 7 bakanlığı alarak zaferle çıktı.

Tunuslular, parlamento başkanı ve Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi ve Cumhurbaşkanı Kays Said arasında bir güç mücadelesinin var olduğunu gizlemiyor. Halk Hareketi Başkanı ve parlamento üyesi Salim el-Ebyad, iki siyasi arasında yaşananları "kıran kırana mücadele" olarak nitelendirdi.

Cezayir
Dışişleri Bakanı Sabri Bukadum’un önce Bingazi ardından Trablus’u ziyaret ettiği bir dönemde, Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun “arabulucu rolü” üstlenmek için BM’ye sunduğu teklifin onayını bekliyor. Cumhurbaşkanı Tebbun, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) yetki vermesi durumunda, Cezayir’in Libya’da barışı sağlayabileceğini iletti.

Sağlık Bakanı Abderrahmane Benbouzid yaptığı açıklamada, ülkedeki ilk korona virüsü vakasını doğruladıklarını belirtti. Bakan Benbouzid, hastanın 17 Şubat'ta ülkeye gelen bir İtalyan vatandaşı olduğunu ifade ederek karantina altına alındığı aktardı.

“Hirak” olarak bilinen benzeri görülmemiş protesto hareketinin 22 Şubat Cumartesi günü, ilk yıldönümü kutlandı. Rejimin kendini yenilemesi ve yeni bir cumhuriyetin temellerinin atılması için sistem karşıtı protestocular geçen sene bu tarihte harekete geçerek tepkilerini barışçıl yürüyüşlerle gösterdiler.

Hirak kutlamalarının yapıldığı gün, Hirak’ın bazı tanınmış isimlerinden Mustafa Buşaşi yanında iki eski tutuklu Lahdar Burega ve Samir Benlarbi ile İslami Selamet Cephesi’nin (FIS) eski lideri Ali Belhadj’yi ziyaret etti.

Cezayir halk hareketinin, eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika’yı istifaya sürüklemesinden yaklaşık bir yıl sonra Buteflika’ya yakın isimler halen yolsuzluk şüpheleri çerçevesinde takip edilmeye devam ediliyor. Son olarak cumhurbaşkanlığı kurumunun “kara kutusu” sayılan, Buteflika’nın protokolü Muhtar Rakik takibe alındı.

Sidi Mohamed'deki bir mahkeme 27 Şubat Perşembe günü, Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’un oğlunu emlak sektöründeki yolsuzlukla ilgili suçlamalardan beraat etti.

Libya
Avrupa Birliği (AB), Libya'ya silah akışını durdurmak için savaş gemileri konuşlandırmayı kabul etti. AB baş diplomatı Josep Borrell, 27 dışişleri bakanının Birleşmiş Milletler'in (BM) Libya’ya yönelik ambargosunu uygulamak için deniz gemileri, uçaklar ve uydularla yeni bir operasyon başlatmayı kabul ettiğini açıkladı.

Libya Ulusal Ordusu (LUO) komutanı Halife Hafter, Türkiye’yi Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) desteğini sürdürmekle suçladı.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 25 Şubat Salı günü yaptığı açıklamada, BM tarafından tanınan UMH ile diktatör Halife Hafter'in güçleri arasındaki çatışmada iki Türk askerinin öldürüldüğünü söyledi.

Libya’nın karşıt taraflarından temsilciler, uzun süredir devam eden savaşa son vermeyi amaçlayan BM destekli barış görüşmelerine katılımlarını askıya aldılar.

Siyasi istikrarsızlık ve devamlı çatışma hali ülke ekonomisinin çeşitlenmesinin önüne geçiyor. Libya’nın başkentindeki işletmeler neredeyse bir yıldır saldırı altında olan şehirde hayatta kalmak için mücadele ediyorlar.

Halife Hafter ve iki oğlu, bu ay kendisine karşı açılan dava sonrasında ABD'nin Virginia eyaletinde büyük bir cezayla karşılaşabilirler; Kuzey Afrika ülkesindeki muhalifleri susturmak için 2014 yılından beri yaptığı acımasız kampanya milisleri iki ailenin üyelerine işkence yapmakla suçlanıyor.

Mısır
Etiyopya Su, Sulama ve Enerji Bakanlığı yaptığı açıklamada, Etiyopya’nın Mısır ve Sudan ile gerçekleştireceği ve ABD'nin aracı olduğu Rönesans Barajı ile ilgili son tur müzakerelere katılmayacağını duyurdu. Etiyopya’nın aksine Mısır Dışişleri Bakanlığı Washington’daki toplantıya katılacağını söyledi. Mısır Dışişleri Bakanı Sözcüsü Ahmet Hafız, Mısır’ın bu toplantıya katılarak anlaşmaya varmak için “iyi niyet” ve isteğini yansıttığını söyledi. ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin yaptığı açıklamada, ABD'nin baraj görüşmelerinde bir anlaşma imzalayana kadar Mısır, Etiyopya ve Sudan ile çalışmaya devam edeceğini söyledi. Mnuchin, Etiyopya'nın müzakerelere katılamayacağını bildirmesinin ardından Mısır ve Sudanlı bakanlarla ayrı ayrı ikili görüşmelerde bulunduğunu ifade etti.

İtalya’nın Eni ve İspanya’nın Naturgy şirketleri Mısır’ın kuzeyindeki Damietta gaz sıvılaştırma tesisi ile ilgili bir dizi anlaşmazlığı çözmek için Mısır’la anlaştı. Anlaşma, Naturgy’nin Mısır'daki ticari çıkarlarını sona erdirecek ve Naturgy ile Eni arasındaki ortak girişimi çözecek, Eni ve devlete ait Mısır firmaları Damietta fabrikasındaki varlıklarını artıracaktır. Damietta bu yılın haziran ayına kadar yeniden çalışmaya başlayacak.

Mohamed Al-Saifari, Mısır'da gözaltındayken tıbbi ihmalden ölen beşinci kişi oldu. El-Saifari, Ocak 2019’da tutuklanmış, Temmuz 2019'da 5.000 Mısır lirası (320 dolar) kefaletle beraatine karar verilmiştir. Bu karara rağmen yetkililer kendisini serbest bırakmamış ve el- Saifari bu kararı protesto etmek için açlık grevine başlamıştı.

Mısır’ın Tharawat Uluslararası Yatırım Şirketi, Swiss International'ı yönetmek için Saudi Hospitality Development Group (HDG) ile 450 milyon dolarlık bir anlaşma imzaladı. HDG, İsviçre otel ve tatil köyü markaları Swiss Spirit, Swiss International ve Royal Swiss’ sahibi ve temsilcisidir.

Swiss International Hotels and Resorts'un baş geliştirme sorumlusu Jamal Al-Hamed yaptığı açıklamada “Uluslararası yatırımcılarımızın çoğu Mısır'a yatırım yapmakla ilgileniyor ve Hurgada, Şarm el-Şeyh ve Kahire'de turistik projelere başladık” ifadelerini kullandı.

Eski Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, 91 yaşında hayatını kaybetti. 1981-2011 yılları arasında Mısır'ı yöneten Mübarek, Arap Baharı sonrası istifa etmiş, yargılanmış, müebbet hapse mahkûm olmuş ve temyiz mahkemesinde beraat etmişti