Mısır’da Çıkmazın Son Durumu
Nebahat Tanrıverdi O Yaşar, ORSAM Ortadoğu Uzman Yrd.
Mısır'da 3 Temmuz darbesi sonrası gerilen siyasi atmosfer ve güvenlik güçlerinin Mursi yanlısı ve darbe karşıtı koalisyonun protesto gösterilerine güvenlik güçlerin sert müdahalesi, ülkedeki kutuplaşmanın ve siyasi çözümsüzlüğün çıkmaza sürüklenmesine neden oldu. Öte yandan Mısır'da bu hafta Mursi yanlısı ve darbe karşıtı koalisyonun protesto gösterileri nispeten azalmış görünüyor. Adeviyye ve Nahda Meydanları başta olmak üzere ülkedeki kent meydanlarında devam eden protesto gösterileri, geçtiğimiz son iki haftada gerçekleştirilen sert operasyonlar neticesinde meydanlardan uzaklaştırıldı.(1) Henüz eylemlerin tamamen sona erdiğini söylemek mümkün değilse de şehir merkezlerinden uzaklaştığını söylemek mümkündür.
Darbe karşıtı ittifakın eylemlerinin şehir merkezlerinden uzaklaşmasının tek nedeni Temmuz ve Ağustos aylarına damgasını vuran kanlı ve sert operasyonlar değil. Bu süreçte rejim yöntem olarak şiddete paralel olarak tutuklama operasyonlarını benimsedi. Böylece son iki ay içerisinde darbe karşıtı ittifaka destek veren parti ve hareketlerin hepsinin üst, orta ve yerel liderlik kadroları tutuklandı. Bu hafta Mısır medyasında yer alan haberlere göre bu tutuklama operasyonu son olarak siyasi isimlerin akrabaların, eşleri ve çocuklarını, kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Mısırlı Göstericileri Savunma Cephesi’nin yaptığı açıklamaya göre sadece 14 -21 Ağustos tarihleri ararsında 1876 kişinin tutuklandığı açıklanmıştır.(2)
Bu tutuklamaların ise sahaya doğrudan yansıması ise sokakta devam eden darbe karşıtı gösteriler üzerinde merkezi kontrolün kaybedilmesidir. Temerrüd Hareketi’nin haziran sonunda sokağa çıktığı tarihten itibaren Müslüman Kardeşler ve Mursi’ye destek veren kitleler de sokağa çıkmışlardı. Yaklaşık elli gün boyunca da sokaktaki eylemler kesintisiz devam etmişti. Bir yandan güvenlik güçlerince ağır kayıplara neden olan sert operasyon düzenlenmiş öte yandan da başta Müslüman Kardeşler’in liderliğindeki darbe karşıtı ittifak içerisinde yer alan parti ve hareketlerin liderleri ve üyeleri tutuklanmıştır. Bu dönem zarfında ise kitlesel olarak mobilize olmuş kalabalıklar üzerindeki kontrol gevşemiştir.
14 Ağustos’ta başlayan ve Adevviye ve Nahda Meydanları gibi merkezi alanlarda eylemlerine devam eden protestocuların meydanlardan uzaklaştırmasını hedefleyen kanlı operasyon büyük kayıplara neden olmuştu. Rejimin bu kadar kan dökmesinden ötürü meydanları boşaltıp boşaltmayacağı ise büyük bir tartışma konusuna dönüşmüştü. Ancak Ağustos’un son haftası itibari ile Mısır’dan gelen haberlere göre darbe karşıtı ittifakın devam ettirdiği eylemler şehir merkezlerinden uzaklaşmış durumdalar. Ülkenin çeşitli yerlerde eylemler yapılmaya devam ediyor. Darbe karşıtı ittifak 30 Ağustos için de büyük bir eylem çağrısı yapmakta.(3) Müslüman Kardeşlerin geçtiğimiz cuma için yaptığı çağrılar büyük bir karşılık bulamamıştı. (4) O nedenle de kitleleri tekrar sokağa dökebilme konusunda ne kadar başarılı olacağı henüz net değil.
Öte yandan bu gelişmelere paralel olarak da 3 Temmuz darbesi sonrası yürürlüğe giren sokağa çıkma yasağı gevşetilmiş ve yasağın zaman aralığı daraltılmıştır. Bu durum her iki cephe tarafından farklı algılanmıştır. Rejim ve Mursi karşıtları bu gelişmeyi, Müslüman Kardeşler önderliğinde devam eden protesto gösterilerinin bastırılması konusunda başarılı olma durumuna bağlarken, darbe karşıtı koalisyon ise devam eden eylemlerin ve uluslararası baskının rejime geri adım attırdığı görüşünü benimsemektedir.
Müslüman Kardeşler liderlerinden Muhammed el Beltaki’nin yaptığı “Mısır halkı sabırlı olun, zafer yakındır” (5) açıklama önümüzdeki dönemde hem Müslüman Kardeşlerin hem de darbe karşıtı ittifakın sokak siyasetine devam etmeye çalışacağını gösteriyor. Hemen hemen tüm liderleri ve üyeleri tutuklanmış Müslüman Kardeşlerin ülkede varlıklarının devam ettiğini ve sürece yönelik tavırlarını ortaya koyabilecekleri tek mekânın ve kanalın sokak olması bu yöndeki eğilimin en temel belirleyicisidir.
Ancak bugün gelinen noktada Müslüman Kardeşler başta olmak üzere darbe karşıtı koalisyonun önde gelen isimlerinin neredeyse tamamının tutuklanması, özellikle Müslüman Kardeşler Hareketi'nin üst, orta ve yerel liderlerinin tutuklanması, hareketin kitleler üzerindeki kontrolünü yitirmesine neden olmuştur. Hala darbe karşıtı koalisyon protesto düzenleme kapasitesine sahip olsa da bundan sonraki süreçte eylemlerin merkezi olmayan ve dağınık bir yapı sergilemesi büyük bir ihtimal olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle de darbe karşıtı koalisyon ve Müslüman Kardeşlerin önümüzdeki dönemde alternatif kanallar ve yöntemler üretmesi gerekecektir.
Sonnotlar
1. In Egypt, life returns to normal after Brotherhood’s defeat in street battle, Middle East Online,
http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/79977/Egypt/Politics-/-protesters-arrested-since-sitin-dispersals-FDEP.aspx
2. 1876 protesters arrested since sit-in dispersals: FDEP, Ahram,
http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/79977/Egypt/Politics-/-protesters-arrested-since-sitin-dispersals-FDEP.aspx
3. Egypt backs off dissolving Muslim Brotherhood amid new calls for protests, ABC News, http://www.abc.net.au/news/2013-08-29/egypt/4920346
4. Egypt Protests Weaken Amid Crackdown, VOA News,
http://www.voanews.com/content/muslim-brotherhood-calls-for-martyrs-friday-in-egypt/1735343.html
5. Brotherhood's Beltagy tells Mursi supporters to be patient, Awsat Masriya,
http://en.aswatmasriya.com/news/view.aspx?id=6d197913-2c80-4d99-8112-de586490c3ab
Mısır'da 3 Temmuz darbesi sonrası gerilen siyasi atmosfer ve güvenlik güçlerinin Mursi yanlısı ve darbe karşıtı koalisyonun protesto gösterilerine güvenlik güçlerin sert müdahalesi, ülkedeki kutuplaşmanın ve siyasi çözümsüzlüğün çıkmaza sürüklenmesine neden oldu. Öte yandan Mısır'da bu hafta Mursi yanlısı ve darbe karşıtı koalisyonun protesto gösterileri nispeten azalmış görünüyor. Adeviyye ve Nahda Meydanları başta olmak üzere ülkedeki kent meydanlarında devam eden protesto gösterileri, geçtiğimiz son iki haftada gerçekleştirilen sert operasyonlar neticesinde meydanlardan uzaklaştırıldı.(1) Henüz eylemlerin tamamen sona erdiğini söylemek mümkün değilse de şehir merkezlerinden uzaklaştığını söylemek mümkündür.
Darbe karşıtı ittifakın eylemlerinin şehir merkezlerinden uzaklaşmasının tek nedeni Temmuz ve Ağustos aylarına damgasını vuran kanlı ve sert operasyonlar değil. Bu süreçte rejim yöntem olarak şiddete paralel olarak tutuklama operasyonlarını benimsedi. Böylece son iki ay içerisinde darbe karşıtı ittifaka destek veren parti ve hareketlerin hepsinin üst, orta ve yerel liderlik kadroları tutuklandı. Bu hafta Mısır medyasında yer alan haberlere göre bu tutuklama operasyonu son olarak siyasi isimlerin akrabaların, eşleri ve çocuklarını, kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Mısırlı Göstericileri Savunma Cephesi’nin yaptığı açıklamaya göre sadece 14 -21 Ağustos tarihleri ararsında 1876 kişinin tutuklandığı açıklanmıştır.(2)
Bu tutuklamaların ise sahaya doğrudan yansıması ise sokakta devam eden darbe karşıtı gösteriler üzerinde merkezi kontrolün kaybedilmesidir. Temerrüd Hareketi’nin haziran sonunda sokağa çıktığı tarihten itibaren Müslüman Kardeşler ve Mursi’ye destek veren kitleler de sokağa çıkmışlardı. Yaklaşık elli gün boyunca da sokaktaki eylemler kesintisiz devam etmişti. Bir yandan güvenlik güçlerince ağır kayıplara neden olan sert operasyon düzenlenmiş öte yandan da başta Müslüman Kardeşler’in liderliğindeki darbe karşıtı ittifak içerisinde yer alan parti ve hareketlerin liderleri ve üyeleri tutuklanmıştır. Bu dönem zarfında ise kitlesel olarak mobilize olmuş kalabalıklar üzerindeki kontrol gevşemiştir.
14 Ağustos’ta başlayan ve Adevviye ve Nahda Meydanları gibi merkezi alanlarda eylemlerine devam eden protestocuların meydanlardan uzaklaştırmasını hedefleyen kanlı operasyon büyük kayıplara neden olmuştu. Rejimin bu kadar kan dökmesinden ötürü meydanları boşaltıp boşaltmayacağı ise büyük bir tartışma konusuna dönüşmüştü. Ancak Ağustos’un son haftası itibari ile Mısır’dan gelen haberlere göre darbe karşıtı ittifakın devam ettirdiği eylemler şehir merkezlerinden uzaklaşmış durumdalar. Ülkenin çeşitli yerlerde eylemler yapılmaya devam ediyor. Darbe karşıtı ittifak 30 Ağustos için de büyük bir eylem çağrısı yapmakta.(3) Müslüman Kardeşlerin geçtiğimiz cuma için yaptığı çağrılar büyük bir karşılık bulamamıştı. (4) O nedenle de kitleleri tekrar sokağa dökebilme konusunda ne kadar başarılı olacağı henüz net değil.
Öte yandan bu gelişmelere paralel olarak da 3 Temmuz darbesi sonrası yürürlüğe giren sokağa çıkma yasağı gevşetilmiş ve yasağın zaman aralığı daraltılmıştır. Bu durum her iki cephe tarafından farklı algılanmıştır. Rejim ve Mursi karşıtları bu gelişmeyi, Müslüman Kardeşler önderliğinde devam eden protesto gösterilerinin bastırılması konusunda başarılı olma durumuna bağlarken, darbe karşıtı koalisyon ise devam eden eylemlerin ve uluslararası baskının rejime geri adım attırdığı görüşünü benimsemektedir.
Müslüman Kardeşler liderlerinden Muhammed el Beltaki’nin yaptığı “Mısır halkı sabırlı olun, zafer yakındır” (5) açıklama önümüzdeki dönemde hem Müslüman Kardeşlerin hem de darbe karşıtı ittifakın sokak siyasetine devam etmeye çalışacağını gösteriyor. Hemen hemen tüm liderleri ve üyeleri tutuklanmış Müslüman Kardeşlerin ülkede varlıklarının devam ettiğini ve sürece yönelik tavırlarını ortaya koyabilecekleri tek mekânın ve kanalın sokak olması bu yöndeki eğilimin en temel belirleyicisidir.
Ancak bugün gelinen noktada Müslüman Kardeşler başta olmak üzere darbe karşıtı koalisyonun önde gelen isimlerinin neredeyse tamamının tutuklanması, özellikle Müslüman Kardeşler Hareketi'nin üst, orta ve yerel liderlerinin tutuklanması, hareketin kitleler üzerindeki kontrolünü yitirmesine neden olmuştur. Hala darbe karşıtı koalisyon protesto düzenleme kapasitesine sahip olsa da bundan sonraki süreçte eylemlerin merkezi olmayan ve dağınık bir yapı sergilemesi büyük bir ihtimal olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle de darbe karşıtı koalisyon ve Müslüman Kardeşlerin önümüzdeki dönemde alternatif kanallar ve yöntemler üretmesi gerekecektir.
Sonnotlar
1. In Egypt, life returns to normal after Brotherhood’s defeat in street battle, Middle East Online,
http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/79977/Egypt/Politics-/-protesters-arrested-since-sitin-dispersals-FDEP.aspx
2. 1876 protesters arrested since sit-in dispersals: FDEP, Ahram,
http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/79977/Egypt/Politics-/-protesters-arrested-since-sitin-dispersals-FDEP.aspx
3. Egypt backs off dissolving Muslim Brotherhood amid new calls for protests, ABC News, http://www.abc.net.au/news/2013-08-29/egypt/4920346
4. Egypt Protests Weaken Amid Crackdown, VOA News,
http://www.voanews.com/content/muslim-brotherhood-calls-for-martyrs-friday-in-egypt/1735343.html
5. Brotherhood's Beltagy tells Mursi supporters to be patient, Awsat Masriya,
http://en.aswatmasriya.com/news/view.aspx?id=6d197913-2c80-4d99-8112-de586490c3ab
