Sanal Su Kavramının Ortadoğu’daki Yeni Bir Biçimi: Tarım Amaçlı Toprak Satın Almak

Yaşanan su kıtlığı arttıkça yeni çözümlere ihtiyaç duyuluyor. Bu bağlamda, Ortadoğu ülkelerinden birkaçı, gelişmekte olan ülkelerden olduğu kadar arsa fiyatlarının ciddi derecede yüksek olduğu ABD gibi gelişmiş ülkelerde geniş araziler satın alma yönündeki çabalarını artırmaya başladı. Bu durum, şu ana kadar genellikle aşırı su sıkıntısı çeken ve yabancı ülkelerden arazi alabilecek kadar zengin olan Körfez ülkeleriyle (Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Bahreyn, Umman ve Kuveyt gibi) ilişkilendirilen bir olgu haline gelmiştir. Mısır ve Libya gibi Afrika'dan geniş araziler satın alan ülkeler bulunmaktadır. Bu ülkelerdeki su durumu Körfez ülkelerinden daha iyi olsa da, Körfez ülkelerine kıyasla daha büyük bir nüfusa sahipler. Ayrıca son olarak Ürdün de toprağa yatırım yapan yeni ülkelerden biri haline geldi.

Ortadoğu'nun toprak satın alma isteği, literatürdeki iki temel bulgu ile ilişkilendiriliyor. Cecilie Friis ve Anette Reenberg'in de ifade ettiği gibi "Hayvansal besin üretimi için, bitkisel besin üretimine kıyasla daha büyük arazilere ihtiyaç duyulur ve genelde zenginler fakirlere göre daha çok besin tüketirler." Bu iki gözlem, Ortadoğu'nun başka ülkelerden toprak edinme ihtiyacına örnek teşkil eder niteliktedir. 

Arap ülkelerinin gıda gelecekleri için gözlerine kestirdikleri ilk ülke muhtemelen Sudan oldu. 1970lerde Sudan, Nil nehri ve sulamaya uygun geniş toprakları ile tarım için en uygun ülke olarak görülüyordu. Fakat Arap dünyasının, Sudan'ın potansiyelini kullanma isteği gerçekleşmezken, Sudan da besin ithal eder duruma geldi.

Suyun yetersizliğine rağmen Arap ülkeleri yıllarca kendi besinini kendi üretmeye çalıştı. Fakat akiferlerin aşırı kullanımı ve iklim değişikliğinin hissettirdiği etkiler yüzünden azalan su kaynakları, suya duyulan ihtiyacı artırınca, ülkeler de bu konudaki tutumlarını değiştirmeye başladılar. Suudi Arabistan bunun ilk örneklerinden birisidir. Uzun bir süre boyunca gıda güvencesi için “kendi gıdanı kendin üret” politikasını izleyen Suudi Arabistan, 2000lerin ortalarına doğru hâlihazırda kısıtlı olan su kaynaklarını koruma kararı aldı. Hayvanlarını beslemek amacıyla, saman ve yonca gibi hayvan yemlerinin önde gelen ithalatçılarından biri haline geldi. Buna rağmen var olan suyun