Savaş Alanında Yaşanan Değişim: Meskûn Mahal Muharebesini Anlamak

Savaşlar da pek çok farklı eksende değişim yaşamaktadır. Bu değişim savaş alanındaki aktörlerden, savaş alanında kullanılan teknolojilere ve savaşın gerçekleştirildiği mekanlara kadar farklı pek çok alanda meydana gelmektedir. Bu değişimi anlamak, bir ülke açısından halihazırda devam etmekte olan savaşlara doğru şekilde cevap verebilmek açısından oldukça önemli. Ancak bunun için askeri tarih çalışmalarına ağırlık verilmesinin yanı sıra geçmişte yaşanan bir savaşın farklı çerçevelerden analiz edilerek gereken derslerin alınması da gerekmektedir.
Savaş alanında yaşanan değişimi anlarken dünden bağımsız bir yaklaşım sergilemek mümkün değildir. Savaş alanında yaşanan değişime aktör düzeyinde yaklaştığımızda nitelik açısından değişen bir aktör varlığı çıktığını söylememiz gerekiyor. Artık savaş alanındaki aktörler sadece devlet düzeyindeki aktörler ile değil. Çünkü devlet dışı silahlı aktörler de artık savaş alanında güçlü bir şekilde yer alıyor. Bu aktörler terör örgütleri ve isyancı gruplar olabildiği gibi, bir devletin kanunlarınca yetkilendirilmiş özel askeri şirketler de olabilmektedir. Bu türdeki farklı aktörlerin savaş alanına dahil olması artık alışılagelmiş simetrik ilişkiler üzerinden savaş alanına yaklaşmamamız gerektiğini bizlere göstermektedir.
Savaş alanındaki teknoloji merkezli değişime baktığımızda ise karşımıza oldukça kompleks bir yapının çıktığı görülecektir. Eskiden sadece devlet düzeyindeki aktörlerin, yani orduların envanterinde bulunan pek çok teçhizat ve araç, bugün sivil alandaki kullanılabilmektedir. Ancak sivil alanda kullanılan bu araçlar, bahsi geçen aktörlerin elinde çeşitli modifikasyonlar geçirerek savaş alanına entegre edilebilir hale gelmiştir. Ayrıca, insanlı savaş araçlarından insansız savaş araçlarına doğru da bir geçiş söz konusu. İnsansız savaş araçlarının muharebe sahasında daha görünür bir hale gelecek olması ise angajman kurallarından savaş hukukuna kadar farklı pek çok unsuru derinden etkileyecek bir gelişme olacaktır. Savaş alanında yaşanan değişimin üçüncü başlığı ise muharebe sahasındaki askeri konseptler bağlamında ele alınabilir. Eskiden müstakil olarak ve tek bir kuvvet merkezli yürütülen operasyonların yerini günümüzde koalisyon düzeyinde ve müşterek kuvvetler olarak gerçekleştirilen operasyonlar almaya başlamıştır. Burada kuvvetlerin üyesi olunan ittifak merkezinde ortak bir anlayış ve konsept çerçevesinde birbiri ile uyumlu şekilde ortak bir operasyon icra edebilmesi savaş alanında yaşanan değişim noktasında ele alınması gereken diğer bir konu olarak öne çıkmaktadır. Savaş alanındaki yaşanan dördüncü önemli değişim ise mekânsal anlamda meydana gelen değişimdir. Burada savaşın nesilleri üzerinden bir yaklaşım ile konu ele alındığında meydanlarda, cephelerde gerçekleşen savaşlardan cephe gerisi kavramının kalktığı, sadece karada değil, havada, denizde ve siber uzayda hatta yakın gelecekte uzayda meydana gelecek olan bir savaş alanının varlığı söz konusudur. Özellikle de kara savaşları bağlamında tarihsel açıdan pek çok örneği bulunsa da kentleşen dünya nüfusu ile birlikte meskûn mahallerde gerçekleşecek olan muharebeler savaş alanında yaşanan değişimi anlamak açısından analiz edilmesi gereken önemli bir değişim olarak karşımıza çıkmaktadır.
ORSAM tarafından yayınlanacak olan Savaş Alanında Yaşanan Değişim serisinin ilk çalışması olan Meskûn Mahal Muharebesini Anlamak, günümüzde artan dünya nüfusu ile birlikte daha fazla önem kazanan meskûn mahal muharebesini incelemektedir.