Suriye Gündemi: 22-28 Temmuz 2019

Uluslararası Gündemde Suriye
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu arasında telefon görüşmesi gerçekleşti. Suriye konusunda yapılan görüşmeye dair basın açıklaması yapıldı. Açıklamada, “Taraflar, Suriye Arap Cumhuriyeti’ndeki ihtilafın siyasi çözüm sürecinin mevcut durumunu BMGK 2254 sayılı Kararı hükümleri doğrultusunda görüştü. Her iki taraf, Anayasa Komitesi’nin bir an önce kurularak çalışmaya başlaması konusundaki ilgisini teyit etti.” ifadesi yer aldı.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Suriye rejim güçlerinin, Suriye'nin kuzeydoğusunda muhaliflerin kontrolü altındaki bölgelere yönelik saldırılarını artırmasıyla son 3 ayda 400 bin sivilin yerinden edildiğini açıkladı. OCHA Sözcüsü David Swanson söz konusu Suriyelilerin, Hama’nın kuzeyi ve İdlib’in güneyini terk ederek, genelde kuzeyde bombalamadan etkilenmeyen alanlara doğru yöneldiklerini dile getiren Swanson, bazen yerlerinden edilmiş kişiler için hazırlanan kamplar da dahil komşu Türkiye ile sınıra yakın bölgelere gittiklerini ifade etti.

Suriye ve Irak'ta 'IŞİD karşıtı' operasyonlar düzenleyen ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon, yayımladığı son raporda en az 1.321 sivilin öldürüldüğünü itiraf etti. Koalisyon, Ağustos 2014 ile Mayıs 2019 arasında bölgede 34.514 hava saldırısı gerçekleştirdiği bildirilmişti.

Fırat’ın Doğusu
ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, 22-24 Temmuz tarihlerinde Ankara’ya yaptığı ziyaret kapsamında Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın da aralarında bulunduğu üst düzey Türk yetkililerle bir dizi görüşme gerçekleştirdi. Söz konusu toplantıda Suriye konusu geniş kapsamlı olarak değerlendirildi. Görüşmede özellikle Suriye’de Fırat’ın doğusu konusu ele alındı. Yapılan görüşmeler sonrası Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, ABD ile Suriye'de Fırat Nehri'nin doğusunda bir güvenli bölge kurulması yönünde müzakerelerin sürdüğünü ifade etse de Washington yönetiminin ilettiği son teklifin yeterli olmadığını söyledi ve "Artık sabrımız kalmadı. Aksi takdirde gereğini kendimiz yapacağız" dedi. Daha sonra ABD'nin Ankara Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada ise tarafların Münbiç Yol Haritası konusunda hızlı ve somut ilerleme sağlamayı taahhüt ettiği kaydedildi. 

James Jeffrey ve Türk heyeti arasında gerçekleşen görüşmede, ABD’nin Suriye’de oluşturulacak ‘güvenli bölge’ için Türkiye’ye sunduğu, ancak yetersiz olarak görülen planın detayları basına sızdı. ‘Güvenlikli Bölge’ planına göre, Türkiye-Kuzey Suriye sınır hattının 450 kilometrelik bölümünde derinliği 5 km olarak belirlenen güvenli bölgeden DSG/YPG çıkarılacak ancak plana göre güvenli bölge kent merkezlerini kapsamayacak.  Bölgede TSK ile uluslararası koalisyon güçleri, gözlem noktaları kurup devriye görevi yapacak. 5 kilometrelik sınır şeridinde Ayn al-Arap, Tel Abyad, Ras al-Ayn ve Kamışlı kentleri yer alacak. Türkiye’nin oluşturulacak olan güvenli bölge talepleri ise sınırda en az 30 km bir sınır şeridinin oluşturulması, güvenli bölgenin TSK'nin denetiminde olması ve kurulacak gözlem noktalarının koordinesinin de Türkiye'ye bırakılması oldu.

ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) Komutanı General K. McKenzie ve eski Suriye Büyükelçisi William Roebuck, SDG Komutanı Mazlum Kobanê ve yetkililer ile görüştü.  Gerçekleştirilen görüşmede IŞİD ile mücadele ile Kuzey ve Doğu Suriye’deki gelişmeler ele alındığı ifade edildi. Söz konusu görüşmenin ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’inin Türkiye ziyareti sırasında gerçekleşmesi dikkat çekti. Görüşmeler sırasında SDG’nin sözde  Sözcüsü Mustafa Bali, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyi ve doğusuna yönelik tehditlerinin ciddi olduğunu iddia etti ve ABD’nin bu konuda net tavır içerisinde olmasını istedi. SDG’nin sözde Genel Komutanı Mazlum Ebdi görüşmenin ardından yaptığı kısa açıklamada, SDG ile Uluslararası Koalisyon Güçleri’nin ele alınan ve tartışılan başlıklar konusunda çoğunlukla hemfikir olduğunu belirtti. Ebdi'nin açıklamasında, her iki tarafın da mevcut sorunların çözüme kavuşturulması amacıyla diyaloğun ön plana çıkarılması ve IŞİD'in yok edilmesi için koordinasyonun devam etmesi vurgusu yapıldığını kaydetti.

Fırat’ın doğusundaki gelişmelerle ilgili konuşma yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fırat’ın doğusundaki terör koridorunu paramparça etmekte kararlı olduklarını, ne gerekiyorsa yapılacağını ve izin almaya ihtiyaç olmadığını ifade etti. Türkiye'de yaşayan Suriyelilerin 330 bininin Suriye'ye geri döndüğüne ve  kapasitenin dolduğuna dikkat çeken Erdoğan daha fazla Suriyelinin dönebilmesi için Münbiç ve Fırat’ın doğusunu güvenli hale getirmek gerektiğine dikkat çekerek PYD örgütünün tasfiye edilmesi konusunda çağrıda bulundu.

ABD ordusu Suriye’nin batısındaki YPG kontrolündeki bölgede Türkiye sınırına yakın bir gözlem noktası inşa etti. Derbesiye beldesi yakınlarında inşa edilen gözlem noktasının kısa bir süre önce tamamlandığı aktarıldı. Bölge kaynakları, söz konusu gözlem noktasının inşa edilme amacının, Türkiye'nin bölgeye yönelik olası askeri operasyonuna karşı önlem almak olduğunu öne sürdü. Öte yandan ABD bölgeye askeri sevkiyatlarını sürdürmeye devam ediyor. Askeri sevkiyata ilişkin yerel aktivistlere göre, ABD askeri konvoyu, Türkiye ile kuzey sınırında bulunan El Rakka Vilayetinin kasabası olan SDG kontrolündeki Tal Al-Abyad’ya girdi. Yapılan bu sevkiyatlarla SDG güçlerinin donanımının arttırılmaya çalışıldığı gözlemlenmektedir.

Suriye Rejimi Bölgesi
Hizbullah’ın Suriye’den çekilme kararı alması sonrası, Hizbullah unsurları Lübnan ve İsrail sınırına doğru çekilmeye başlamıştı. Bu durumdan rahatsız olan İsrail, Hizbullah’ın Suriye’deki komutanlarından Mashur Zidan’a suikast düzenledi. Zidan, Şam’ın kuzeybatısındaki el-Kaliye köprüsü yakınlarında bir drone saldırısı sonucu etkisiz hale getirildi. Operasyonu İsrail gizli servisi Mossad’ın yaptığı iddia edildi.

Muhalifler tarafından Esad rejiminin ikmal yollarını kesmek için operasyonlar düzenlendi. Hama’dan Suriye içlerine doğru fosfat taşıyan bir trene saldırı düzenlendi. Ayrıca Hama’daki Masyaf şehrinde bulunan S-300 hava ve füze savunma sistemlerinin bulunduğu bölgeye muhalifler tarafından saldırı düzenlendi.

Ortadoğu’daki ABD Güçleri Komutanı Frank McKenzie, Suriye’deki son IŞİD bölgesinin de özgürleştirilmesinden itibaren dört ay geçmiş olmasına rağmen, Suriye’de hala bin civarında ABD askerinin bulunduğunu ifade etti. McKenzie, Suriye’den çekilmek istediklerini ancak bazı unsurlarla mücadele etmek zorunda oldukları için bölgedeki varlıklarını sürdürdüklerini belirtti.

İsrail tarafından, 24 Temmuz 2019 tarihinde Dera eyaletinin Tel el-Hara şehrine roketli saldırı yapıldı. Bu bölgenin, ihtilaflı Golan Tepeleri’ne yakın olması Suriye rejiminin tepki vermesine neden oldu. Maddi hasarın oluştuğu saldırı Suriye rejimi tarafından kınandı. Bu saldırında bir gün sonra Dera ve Kuneytra’ya yapılan diğer bir İsrail saldırısında 6 İranlı militanın etkisiz hale getirildiği belirtildi.

27 Temmuz 2019’da BM’den yapılan açıklamada son on gün içerisinde İdlib ve Hama kırsalına düzenlenen rejim hava saldırılarında 103 sivil hayatını kaybetti. Bunun yanı sıra son 3 ay içerisinde de 400 bin insanın evlerini terk etmek zorunda kaldığı ifade edildi.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin Bölgesi
Rejim tarafından 21 Temmuz 2019’da İdlib’e yapılan hava saldırısında 18 sivil hayatını kaybetti. Saldırıda, İdlib’in Urum el-Cavaz, Kfaruma ve Han Şeyhun kasabaları bu saldırıda hedef alınan yerler oldu.

Muhalifler tarafından Esad rejimi militanlarına yapılan saldırıda 7 kişi etkisiz hale getirildi. Saldırı Halep’in Jemiliye ve Hemedaniye bölgelerine yapıldı. Saldırının hangi grup tarafından yapıldığı netlik kazanmazken, Heyet Tahrir uş-Şam (HTŞ) kontrolü altındaki el-Raşidun bölgesinden yapıldığı ileri sürüldü.

Suriye rejimi ve Rusya tarafından 28 Temmuz 2019’da İdlib ve Hama’ya yönelik yapılan saldırılarda 15 sivil hayatını kaybederken 28 sivil de yaralandı. Saldırılarda İdlib’in Ariha, hama’nın Morek, Havaş, el-Emkiye ve el-Zeyera bölgeleri hedef alındı.