Suriye Gündemi: 25-31 Mart 2019

Uluslararası Alanda Suriye Gündemi
ABD Başkanı Donald Trump’ın “Golan Tepeleri üzerinde İsrail’in egemenliğini ABD’nin resmen tanıdığını” ilan eden başkanlık kararını imzalamasının ardından dünyadan tepkiler yağdı. AB sözcülüğünden gelen açıklamada AB’nin Golan Tepeleri dahil 1967’den bu yana İsrail’in işgal ettiği topraklar üzerindeki egemenliğini tanımadıklarını ve bunun değişmeyeceği söylendi. İngiltere’den gelen açıklamada Golan Tepeleri’nin İsrail’in işgali altında bir toprak olduğu ve burayı İsrail’in bir parçası olarak tanınmayacağı belirtildi. Arap Birliği de başkanlık kararının imzalanmasından sonra yaptığı bir açıklamada kararı kınadı ve söz konusu kararın geçersiz olduğu belirtildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, bu hareketin “Ben her şeyi yaparım.” ifadesinin göstergesi olduğunu ve her türlü uluslararası hukuku ihlal ettiğini, BMGK’nın Ortadoğu çözüm sürecine ve kararına aykırı bir davranış olduğunu söyledi. Mevlüt Çavuşoğlu ise Golan Tepeleri ile ilgili, buraların Suriye ve Suriye halkının toprakları olduğunu ve imzanın İsrail işgalini meşrulaştıramayacağını açıkladı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Antalya’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile bir araya geldi ve görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenlendi. İki yetkili Suriye Anayasa Komitesini kurma çalışmalarını hızlandırma kararı aldıklarını belirtti ve İdlib’in kuzeyinde silahsız bir bölge kurma konusundaki Soçi mutabakatını uygulama taahhütlerini yenilediler. Lavrov, Suriye rejiminin ve muhalefetin Anayasa Komitesi için bazı isimler üzerinde anlaştıklarını açıkladı ve en yakın zamanda bu isimleri BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen’e ileteceğini söyledi. Lavrov ayrıca Astana formatının, kimin ve ne kadar engellediğine bakılmaksızın, Suriye ile ilgili birçok meseleyi ele alan tek ve etkili mekanizma olmaya devam ettiğini, Anayasa komitesinin kurulmuş olmasının Cenevre sürecinin geliştirilmesine katkı sağlayacağını da sözlerine ekledi. Çavuşoğlu ise ABD’nin ülkeden çekildiğini açıklamasının ardından Suriye’de herhangi bir strateji geliştiremediğini ve Türkiye’nin, ABD’nin Suriye’nin kuzeybatısında askeri ortaklarla eşgüdüm içinde silahsızlaştırılmış bir bölge kurma konusundaki görüşmelerini sürdürdüğünü belirtti. Toplantıda Ankara ve Moskova’nın Suriye’nin toprak bütünlüğüne bağlı olduğu vurgulandı.

Rusya Devlet Başkanı Putin ve Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Aun Moskova’da bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşme sonrasında Suriye meselesinde ortak bildiri yayımlayan liderler, Suriye’nin toprak bütünlüğüne, egemenliğine, birliğine ve bağımsızlığına saygı gösterilmesi ve Suriye meselesinin barışçıl yollarla çözülmesi gerektiğinin önemini vurguladı. Barışçıl çözüm dışında alternatif bir çözüm olamayacağını ve ortak hareket ederek bu ülkedeki sorunun siyasi ve diplomatik yollarla BMGK’nın 2254 sayılı kararına ve Soçi’deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi’nin verdiği kararlar çerçevesinde çözülmesini savunduklarını bildirdiler. Ziyaret sırasında yapılan görüşmelerde Rusya ve Lübnan, Suriyeli mültecilerin geri dönüşünü kolaylaştırmak için ortak harekete geçme konusunda anlaştı.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve Suudi Arabistan Dışişleri Devlet Bakanı Adel al-Jubeir, Suriye'de siyasi bir anlaşmaya varma çabaları hakkında Riyad’da görüşmelerde bulundu. Jubeir görüşme sonrasında gazetecilere verdiği demeçte, Pedersen’in BMGK’nın 2254 sayılı kararını temel alan BM destekli bir Suriye sürecine yönelik Suudi desteğini onayladığını belirtti.

Fırat’ın Doğusu
ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, ABD’nin Türkiye’nin PKK/PYD terör örgütlerine yönelik endişelerini tanıdıklarını ve Türkiye-Suriye sınırında YPG’nin olmadığı bir güvenli bölge üzerinde çalıştıklarını ifade etti.

ABD destekli koalisyon güçleri IŞİD’in yenilgisinin ilan edilmesinin ardından, IŞİD üyesi militanların teslim olmak için tünellerden çıktığı ve alıkonulan binlerce teröristin acil bir şekilde etkisiz hale getirilmesi gereken saatli bir bomba olduğu konusunda uyarıda bulundu. Ayrıca, yeniden geri alınan bölgede bulunan patlayıcı maddelerin temizlendiği ve bölgenin güvenliği sağlanıncaya kadar temizleme operasyonlarının devam edeceği belirtildi. Bölgede gerileyen IŞİD’den elde edilen belgeler aracılığıyla IŞİD’in yeni oluşturulan uyuyan hücre birimlerini kullanarak Avrupa ve Ortadoğu’da bir dizi saldırı planladığı duyuruldu. Bununla birlikte, Suriye’nin Menbiç bölgesinde SDG’ye yönelik gerçekleşen ve yedi savaşçının öldüğü saldırının IŞİD’in uyuyan hücreleri tarafından gerçekleştirildiği ifade edildi. SDG, Suriye’nin kuzeyinde teslim olan IŞİD militanlarının yargılanması adına özel bir uluslararası mahkeme kurulması için çağrıda bulundu.

ABD Başkanı Trump tarafından IŞİD’e karşı kazanılan zaferin duyurulmasına rağmen, silah taşıyan yüz elliden fazla kamyonun oluşturduğu ABD askeri konvoyunun SDG’ye teslim edilmek üzere Irak sınırından kuzey Suriye’ye girdiği belirtildi. Diğer taraftan, Suriye İnsan Hakları Gözlemevi Suriye rejimi ile yapılan savaştan sonra Suriye’nin doğusunda bulunan ve IŞİD için önemli kalelerden biri olan Abu Kamal sınır şehrinin IŞİD tarafından tamamen geri alındığını rapor etti.

Suriye Rejimi Bölgesi
27 Mart 2019 tarihinde gece saatlerinde İsrail savaş uçakları Halep’teki Şeyh Naccar endüstri bölgesine saldırı düzenledi. İran’a ait cephanenin hedef alındığı saldırıda 1 İranlı ve 6 İran destekli militan öldürüldü. Saldırı yapılan cephaneliğin büyük bir patlamayla yok edildiği sahadaki gözlemciler tarafından aktarıldı.

Golan Tepeleri’nin ABD Başkanı Trump tarafından İsrail toprağı olarak tanınmasından sonra Suriye rejimi BMGK’ya başvuru yaparak konseyin acil bir şekilde Golan gündemi ile toplanmasını talep etti.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin Bölgesi
Rejim tarafından iki erkek ve bir kadın esirin serbest bırakılması üzerine İdlib’in güçlü grubu Heyet Tahrir uş-Şam (HTŞ), rejim askerlerine ait İdlib’deki bir toplu mezarı ortaya çıkararak koordinatlarını rejim tarafına bildirdi. Mezarlığın Eylül 2015’te İdlib şehrinin doğusundaki Ebu el-Duhur Hava üssüne yapılan bir saldırı sonucu hayatını kaybeden rejim askerleri ile dolu olduğu belirtildi.

HTŞ ile IŞİD militanları arasında İdlib’in kuzeyinde yer alan Benniş kasabasında çatışma çıktı. Çatışma esnasında bir çocuk yaşamını yitirdi. IŞİD unsurlarının İdlib Merkez Hapishanesi’nden kaçan IŞİD mahkumları olduğu belirtildi.

İngiltere merkezli Amnesty International’ın (Uluslararası Af Örgütü) raporuna göre geçtiğimiz ay Esad rejimi tarafından İdlib’e yönelik önemli saldırılar gerçekleştirildi. Bu saldırılar özellikle de M-5 diye bilinen Şam-Halep otoyolu üzerindeki bölgelerde yoğunlaştı. Sarakıb, Şeyh İdris, Talmans, Han Şeyhun gibi nüfus bakımından yoğun ve bu yol güzergahı sebebiyle stratejik yerler özellikle hedef alındı. Bu saldırılarda bir hastane, bir kan bankası ve çeşitli sağlık merkezlerinin yanında bir fırın ve bir okul da hedef alınarak kullanılmaz hale getirildi. Bu saldırılarda içlerinde çocuklarında olduğu birçok sivil yaşamını yitirdi.

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun aktardığına göre, Suriye’nin kuzeyinde Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatlarıyla yapılan başarılı operasyonların ardından 318 bin 500 Suriyeli evlerine geri döndü. Buradaki hayatın normale dönmesi için Türkiye’nin çok sayıda doktor, hemşire, mühendis, güvenlik gücü ve asker gönderdiğini de sözlerine ekledi.