Suriye Gündemi: 8-14 Temmuz 2019

Uluslararası Gündemde Suriye
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Verşinin öncülüğündeki Rus heyeti, Ankara'da Türk yetkililerle bir araya geldi. Suriye ve Ortadoğu'daki durumu detaylı şekilde ele alan taraflar, terör tehdidinin artması ve siviller ile Rus ve Türk askerlerin korunmasının sağlanması bağlamında İdlib'deki durumu istişare etti. Taraflar, Soçi'deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nde alınan kararlar ile BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararına uygun olarak Suriye anayasa komitesinin kurulması ve çalışmalarına başlaması üzerinde özellikle durarak krizin çözümüne yönelik görüş alışverişinde bulundu. Türk ve Rus heyetler, ağustos başında Kazakistan'ın başkenti Nursultan'da yapılacak 13. Astana görüşmelerine hazırlıkla ilgili konuları ele aldı.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, Suriye'de Anayasa Komitesi konusunda anlaşmaya çok yakın olduklarını bildirdi. Ülkedeki siyasi süreci hızlandırmak ve Anayasa Komitesi kurulması çalışmaları için Suriye'nin başkenti Şam'a giden Pedersen, temaslarının ardından basın toplantısı düzenledi. Pedersen, "Çok olumlu ve yapıcı görüşmeler yaptık, çok sağlam ilerleme kaydettiğimize inanıyorum. Doğrusu, geniş kapsamlı bir siyasi sürecin önünü açacak Anayasa Komitesinin kurulmasına ilişkin bir anlaşmaya çok yakınız." değerlendirmesinde bulundu. İdlib konusunun da Şam'daki görüşmelerde ele alındığını aktaran Pedersen, İdlib'de istikrarın tekrar sağlanmasını umduğunu vurguladı.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, Suriye konulu Rusya-Türkiye-İran Zirvesi’nin, Ağustos başlarında yapılması planlanan Astana görüşmesinden sonra düzenlenebileceğini belirtti. Bogdanov, “Ağustos’un hemen başında Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da Astana formatı kapsamında yeni 12. Uluslararası Suriye Görüşmesi yapılacak. Belli yenilikler var, çünkü ilk kez gözlemci olarak Lübnan ve Irak temsilcileri katılacak” dedi. Suriye konulu Rusya-Türkiye-İran Üçlü Zirve’nin Nur Sultan’daki görüşmeden sonra Türkiye’nin ev sahipliğinde yapılacağını kaydeden Bogdanov, “Ama garantör ülkelerin zirvesi sırasında en üst düzeyde onaylanacak somut anlaşmalara ihtiyaç var” diye ekledi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Verşinin ve Savunma Bakanlığı yetkililerinden oluşan heyetin, Tahran'da görüşmeler yaptığı bildirildi. Görüşmelerde Suriye ve Yemen'deki durumun değerlendirildiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi: "Suriye'de teröristlerle mücadeleye devam edilmesi ve mültecilerin ülkelerine dönmeleri bağlamında, durumun istikrara kavuşturulması konusu görüşüldü. Ayrıca, Anayasa Komitesi'nin oluşturulması sürecinin başlatılması ve tamamlanması konusu ele alındı. 

Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) Genel Müdürünün BM’ye sunduğu raporda, Suriye’de kimyasal silah üretilen 27 tesisin tümünün imha edildiği doğrulandı. ‘Suriye kimyasal silah programının ortadan kaldırılmasında ilerleme’ isimli rapor, 24 Mayıs-23 Haziran 2019 dönemini kapsıyor.

Fırat’ın Doğusu
ABD’nin Suriye’deki özel temsilcisi James Jeffrey, Alman medyasına yaptığı açıklamada, “Almanya’dan kara birliklerinin, bölgemizdeki askerlerimizin kısmen yerini almasını istiyoruz” diyerek Almanya’ya Suriye’nin kuzeyine kara birlikleri göndererek askeri katılımını artırma çağrısı yapmıştı. Bu çağrıya Almanya’dan yanıt geldi. Suriye’ye kara birliği göndermelerinin söz konusu olmadığını belirten Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert, şunları söyledi: “Almanya yıllardır IŞİD ile Mücadele Uluslararası Koalisyonu’na önemli ve uluslararası takdire değer katkı veriyor. Parlamentonun IŞİD ile Mücadele Uluslararası Koalisyonu için verdiği tezkere 31 Ekim’de sona eriyor. Devamına yine parlamento karar verecek. Bunu ABD tarafı biliyor. Hükümet, IŞİD’e karşı mevcut önlemlere bağlı kalmayı planlıyor. Bunun içinde anlaşılacağı gibi kara askeri yok." Bu çağrıya Fransa ve İngiltere’den ise yanıt gecikmedi. Fransa ve İngiltere'nin ABD'nin isteği doğrultusunda Suriye'ye ek asker göndermeye sıcak baktığı belirtildi. Bu doğrultuda iki ülkenin Suriye'deki asker sayılarını yüzde 10 ila 15 arasında artırmaya hazır oldukları kaydedildi.

Kamışlı'ya bağlı Amude ilçesinde 15 ülkeden gazeteci, akademisyen, siyasetçi ve araştırmacılardan yüze yakın kişinin katıldığı IŞİD konulu uluslararası forum sona erdi ve üç gün süren forumun sonuç bildirgesi açıklandı. Bildirgede yer alan bazı başlıklar şu şekildedir: IŞİD’in yeniden örgütlenmesinin önüne geçilmesi için bölgedeki güvenlik sistemi güçlendirilmelidir. Güvenlik sisteminin güçlendirilmesi amacıyla (sözde) “Özerk Yönetim”e her alanda destek sunulmalıdır. Suriye krizinin siyasi çözümünün sağlanması ve IŞİD gibi radikal terör gruplarının beslendiği tüm kaynakların kurutulması için demokratik bir sisteme ihtiyaç duyulmaktadır. Adaletin sağlanması için DSG’nin tutukladığı binlerce IŞİD'li ve ailelerinin yargılanacağı bir uluslararası mahkeme Suriye’nin kuzeyinde ve doğusunda kurulmalıdır. Bu mahkemenin kuruluşunda da uluslararası koalisyon (sözde) “Özerk Yönetim”e maddi ve lojistik destek vermelidir. 

Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) kaynaklarından alınan bilgiye göre Fransa, PYD ve ENKS arasındaki sorunları çözmek için girişimde bulunuyor. Fransızlar, bu kapsamda 10 gün önce ENKS’li temsilcilerle bir araya geldi ve PYD’ye arabuluculuk teklifinde bulundu. Fransız yetkililer ayrıca, ENKS’ye PYD'nin bulunduğu bölgelerde ofis açmalarını önerdi. ENKS üyeleri, bu teklifi değerlendirmek üzere 3 gün süreyle Kamışlı’da bir toplantı yaptı ancak bir sonuç alınamadı. ABD’nin de ENKS’li yetkililerle aynı konuyu görüşmek için yakın zamanda bir araya geleceği öğrenildi.

Güney Haseke’deki Markadah kasabasında, YPG karargahının yakınlarında bubi tuzaklı bir motosiklet patladı. IŞİD, haber ajansı Amaq aracılığıyla saldırının sorumluluğunu üstlendi. Örgüt Amaq aracılığıyla yaptığı açıklamada, patlamada Suriye Demokratik Güçlerinin (DSG) yedi üyesinin öldürüldüğünü veya yaralandığını iddia etti. Bölge son birkaç aydır IŞİD hücrelerinin yoğun saldırısına tanık oldu. Yerel kaynaklar, YPG’nin hassas bölgelerde motosiklet yasağı uyguladığını bildirdi.  Kamışlı'nun Wista Mahallesi’nde bulunan Ezra Kilisesi yakınında bomba yüklü bir araç infilak etti ve patlamada 7 kişi yaralandı. Patlamanın yaşandığı bölgede geniş güvenlik önlemleri alındı. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani ise konuya yönelik yaptığı açıklamada terör saldırılarını kınadı.

Menbiç’te YPG’li güçler ile TSK arasında son günlerde çok şiddetli çatışmalar yaşanıyor. TSK Salı gününden bu yana Menbiç’in kuzeyindeki YPG’li güçlere ait askeri noktalara operasyonlar düzenlemekte. Yerel kaynaktan alınan bir bilgiye göre ise çatışmalarla eş zamanlı olarak ABD uçaklarının herhangi bir noktayı hedef almadan yalnızca keşif uçuşları yaparak bölgede gerilimin daha da tırmanmasını engellemeye çalıştığı belirtildi.

Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Suriye sınırındaki askeri birliklere zırhlı personel taşıyıcılarla komando takviyesi yapıldı.  Demokratik Suriye Güçleri’nin (DSG) kontrolünde bulunan Fırat’ın doğusuna askeri harekat için hazırlıkların başlatıldığı basında yer alan bilgiler arasında. ABD ise olası bir operasyon karşısında Türkiye’ye uyarıda bulundu.

Suriye Rejimi Bölgesi
Umman Dışişleri Bakanı Yusuf Bin Alawi Şam’a resmi ziyarette bulundu. Esad ve Alawi ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel gelişmeleri ele aldılar. Bu noktada özellikle karşılaşılan ekonomik zorlukların ele alındığı belirtildi. Alawi ayrıca, Suriye Dışişleri Bakanı Muallim ile de görüştü.

1954’ten beri düzenlenen Şam Uluslararası Festivali bu yıl da “Şam’dan Dünya’ya” sloganı ile 61. Kez düzenlendi. Festivale dünyanın çeşitli ülkelerinden çok sayıda firma katıldı. Festivalin bir ay süreceği belirtildi.

Rusya’nın Suriye Özel Temsilcisi Aleksander Lavrentiyev ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Verşinin 12 Temmuz 2019 tarihinde Şam’a giderek Esad ile görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede ele alınan başlıca konunun uzun zamandır gündemde olan Anayasa Komitesi’nin oluşturulması olduğu belirtildi. Fakat bazı kaynaklar bu ziyaretin zamanlamasını manidar bularak Rusya’nın Türkiye’ye S-400 hava ve füze savunma sistemlerini teslim etmeye başlamasıyla ilişkilendirdi. Bu noktada Rus tarafının, rejimin Türkiye’ye yönelik endişelerini gidermeye çalıştığı ifade edildi.

İdlib, Fırat kalkanı ve Afrin Bölgesi
9 Temmuz 2019 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Suriye sınırındaki Hatay’a önemli miktarda asker teçhizat ve mühimmat sevkiyatının yanı sıra çok sayıda komando sevkiyatı yapıldı. Sevkiyatın, İdlib’deki gçözlem noktalarına takviye amaçlı yapıldığı ileri sürüldü. Aynı gün içinde Şanlıurfa sınırındaki Suruç ve Akçakale’ye de sevkiyatlar yapıldı.

Özgür Suriye Ordusu’nun kontrolünde olan Afrin’de bombalı araç saldırısı yapıldı. Şehrin girişinde meydana gelen patlamada içlerinde çocukların da olduğu 11 sivil hayatını kaybederken birçok sivil de yaralandı. Saldırıyı üstlenen olmazken, YPG militanları tarafından yapılmış olabileceği ifade edildi.

12 Temmuz 2019’da rejim tarafından Han Şeyhun ve Maret el-Numan’ın hedef alındığı saldırıda 8 sivil hayatını kaybederken 35 sivil de yaralandı. Böylece, Türkiye ve Rusya arasında anlaşmaya varılan gerilimi azaltılmış bölgeyi rejim güçleri bir kez daha ihlal etmiş oldu.

Rejimin Hama’nı kuzeyi ve İdlib’in güneyine yönelik Nisan 2019’da başlayan saldırılarına karşılık olarak muhalif güçler de harekete geçmişti. Yerel kaynakların aktardığına göre muhalifler, Hama’nın kuzey kırsalındaki el-Hamameyat kasabasını rejim güçlerinden geri aldı.