Suriye Gündemi: 9-15 Eylül 2019

Uluslararası Gündemde Suriye
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Suriye’nin kuzeybatısındaki hava saldırılarının soruşturulması için komisyon kurdu. Yapılan açıklamada, “1 Ağustos’ta ilan edildiği gibi Genel Sekreter, 17 Eylül 2018 tarihinde Rusya ve Türkiye arasında İdlib gerilimi azaltma bölgesindeki durumun istikrara kavuşturulması memorandumunun imzalandığı andan bu yana Suriye’nin kuzeybatısında meydana gelen olay dizisini soruşturacak BM İç Komisyonu’nu kurdu” ifadesine yer verildi.Komisyonun, 'çatışmasızlık listesinde yer alan ve BM’nin bu bölgede desteklediği tesislerde meydana gelen yıkım ve hasarı araştıracak' 3 kişiden oluşacağı ifade edildi.Komisyon çalışmalarına 30 Eylül’de başlayacak ve çalışmalar bittikten sonra sonuçlarını BM Genel Sekreteri’ne bildirecek. 

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, bazı bölgelerde hâlâ gerginlik olsa da Suriye’deki savaşın gerçekten bittiğini söyledi. Lavrov “Sadece Suriye hükümetinin kontrolünde olmayan belli başlı bölgelerde gergin noktalar bulunuyor. Sözgelimi İdlib ve Fırat Nehri’nin doğusunda” dedi.Lavrov’a göre, bu koşullar altında Suriye’ye insani yardım sağlanması ve ülkenin yanı sıra genel anlamda Ortadoğu’da ümit vaat eden, uzun vadeli bir istikrarın sağlanması için krizin çözüm sürecini desteklenmesi başlıca görevler arasında yer alıyor.Lavrov, muhalifler de dahil olmak üzere, Rusya’nın Suriyeli taraflarla düzenli olarak temas kurulmasına büyük önem verdiğini ve siyasi süreçte Suriye toplumundan her kesimin yer almaya çağırdığını kaydetti.Lavrov “Rusya Suriye’nin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin sağlanması, terörün son kalıntılarının üstesinden gelinmesi, Suriyelilerin ülkelerine, ülkenin de Ortadoğu’daki istikrar ve güvenliğin teminatı olacak ‘Arap ailesine’ dönmesinden yana” dedi.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Sözcüsü Maja Kocijancic, ABD ile Türkiye arasında Fırat’ın doğusunda “güvenli bölge” oluşturmaya yönelik görüşmeleri takip ettiklerini aktardı. Kocijancic, “Genel anlamda hedef, Suriye’nin kuzeyinde yeni silahlı çatışmaların önüne geçmek olmalı. Suriye’de sürdürülebilir çözüm ancak Birleşmiş Milletler kararları ile uyumlu bir siyasi geçiş ile sağlanabilir.” ifadelerinde bulundu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Soçi’de görüşen İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Rus Hava Kuvvetleri ile İsrail’in gerçekleştirdiği operasyonların uyuşmazlığı nedeniyle Suriye’de bir çatışmanın neredeyse kaçınılmaz olduğunu, ancak bunun karşılıklı temaslarla önlendiğini ifade etti.  

Fırat’ın Doğusu
Milli Savunma Bakanlığı, Suriye'nin kuzeyinde tesisi planlanan Güvenli Bölge'ye yönelik çalışmalar kapsamında Akçakale'deki Birleşik Müşterek Harekât Merkezi'nde ABD askeri heyetinin de katılımıyla toplantı gerçekleştirildiğini açıkladı. Bakanlığın sosyal medya hesabı üzerinden yapılan açıklamada, "Suriye'nin kuzeyinde, Fırat'ın doğusunda tesisi planlanan Güvenli Bölge'ye yönelik çalışmalar kapsamında Akçakale'deki Birleşik Müşterek Harekât Merkezi'nde ABD askeri heyetinin de katılımıyla toplantı gerçekleştirildi. ABD'li heyet dün de Güvenli Bölge faaliyetlerine ilişkin Genelkurmay Karargahı’ndaki toplantıya katılmıştı" ifadeleri kullanıldı.

Türk Silahlı Kuvvetleri ve ABD Silahlı Kuvvetleri, Suriye'de Fırat'ın doğusunda güvenli bölge birinci safha uygulamaları kapsamında dördüncü ortak helikopter uçuşunu gerçekleştirdi. Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait 2 helikopter ilçedeki havalandığı bölgeye geri dönerken ABD unsurlarına ait 2 helikopter ise Suriye tarafında kaldı. ABD öncülüğündeki IŞİD Karşıtı Koalisyon Sözcüsü Albay Myles Caggins, Türkiye ve Amerikan askerlerinin Fırat’ın Doğusunda icra ettiği ortak devriye görevine ilişkin, “Müttefiklerimiz, YPG unsurlarının gönüllü olarak terk ettiği yerlerdeki YPG mevzilerinin ve bölgelerinin ortadan kaldırılmasına birinci elden tanıklık etmiştir” dedi.

Suriye'de 'IŞİD'e karşı mücadele' adı altında faaliyet yürüyen ABD öncülüğündeki Birleşik Ortak Görev Gücü-Doğal Kararlılık Harekâtı (CJTFOIR), SDG verdiği eğitimin görüntülerini yayınladı. Komutanlığın Twitter hesabından yayınlanan videoda şu ifadeler kullanıldı. "SDG komando öğrencileri, Suriye'de 3 Ağustos 2019 tarihli eğitimleri sırasında bir odayı temizlediler. Ortak Görev Kuvveti Özel Kuvvetler Komutanlığı, bir yaz eğitiminin bir parçası olarak Kentsel Arazi Askeri Operasyonlarında öğrencilere eğitim verdi."

ABD basınında yer alan bir haberde, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Suriye'nin kuzeyine Türkiye ile ortak devriyeler için 150 ek asker göndermeye hazır ifadesi yer aldı.  Ancak Pentagon Sözcüsü Binbaşı Sean Robertson’dan, ABD'nin Suriye'nin kuzeydoğusuna asker sevk edeceği iddialarına ilişkin "Suriye'deki kuvvet durumumuzda bir değişiklik yok. Kuvvet seviyesi sahadaki koşullara bağlı olarak belirlenecek" açıklaması geldi.

Bazı Kürt Aşiretleri Haseke’nin El Malikiye ilçesinde bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıya Kürt aşiret liderleri ile bazı toplumun ileri gelenleri katıldı. Toplantı sonrası  Fırat’ın Doğusundaki Kürt Aşiretleri adına açıklama yapan Teyan Hewas Cedî, Şam rejimi ile Özerk Yönetim arasında ciddi bir diyaloğun başlaması çağrısında bulundu. Açıklamada toplantı bileşenin yapılacak diyalogda Suriye krizinin aşılması için bir yol haritası oluşturulması, toprak bütünlüğünü tehdit eden güvenlik ve siyasi planların önüne geçilmesi konularının görüşülmesi talep edildi. Teyan Hewas Cedî  ayrıca Kürt aşiretleri olarak, Suriye’nin parçalanmasını karşı olduklarını ve Suriye’nin egemenlik haklarına saygı gösterilmesi bu temelde 'güvenli bölge' oluşturulmasına karşı olduklarının altını çizdi.

Suriye Rejimi Bölgesi
28 Ağustos – 6 Eylül 2019 tarihleri arasında Şam’da düzenlenen 61. Şam Uluslararası Fuarı’na ilişkin rakamsal veriler yayınlandı. 100 bin metrekare alanıyla şimdiye kadar düzenlenen fuarlar içinde en geniş alan sahip olan bu fuar, geniş alanına rağmen beklenen katılımcı sayısının çok altında ziyaretçi tarafından gezildi. Geçtiğimiz iki yılla kıyaslandığında gerek katılımcı ülke/firma sayısında gerekse de ziyaretçi sayısında çok büyük bir düşüş yaşandı. Fuarı sadece 1 milyon 462 bin kişi ziyaret etti. Bu rakam geçtiğimiz yıllardaki katılımcı sayısından yaklaşık olarak 1 milyon kişi daha az oldu. Fuarın başarısızlığı sadece ziyaretçi sayısı ile sınırlı kalmadı. Fuarda imzalanan anlaşmaların da geçtiğimiz yıllara göre çok düşük bir oranda kalması dikkat çekti. Bu duruma etki eden en büyük faktör olarak ABD yaptırımları gösterildi. Fuar öncesinde ABD tarafından açıklama yapılmış ve katılım gösterecek ülkelere/firmalara karşı yaptırım uygulanabileceği yönünde uyarıda bulunulmuştu. Fuara özellikle BAE ve Umman’ın katılması ABD’nin dikkatinden kaçmamıştı. BAE, 40 firmasıyla bu fuarda boy gösterirken bu firmaların Suriye rejimi ile herhangi bir ticari kontrat imzalayıp imzalamadığı henüz netlik kazanmadı. Kontrat imzalayan firmaların daha çok Rusya ve İran merkezli firmalar olduğu belirtildi. “Şam’dan Dünyaya” sloganıyla açılan fuar, katılımcı sayısındaki düşüş yönüyle dünyaya açılma hedefini başaramadı. Fuarın en büyük başarısı olarak BAE’nin katlımı gösterildi.

Suriye rejimi İdlib yönündeki saldırılarına iki hafta aradan sonra yine başladı. Özellikle maret el-Numan çevresi top atışlarına maruz kaldı. Rejimin yeniden saldırılara başlaması iki hafta önce muhalifler tarafından ileri sürülen rejimin aslında toparlanmak için ateşkes ilan ettiği, amacının barış olmadığı iddiasını da doğrulamış oldu.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin Bölgesi
Rusya ve rejimin 31 Ağustos’ta İdlib’de ilan ettiği tek taraflı ateşkes anlaşması 10 Eylül 2019’da yapılan hava saldırısı ile son bulmuş oldu. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin aktardığına göre Rusya’nın yaptığı bu hava saldırısında İdlib’in el-Daher köyünde 75 yaşında bir sivil hayatını kaybetti.

Türkiye tarafından Suriyeli sığınmacılar için gönüllü eve dönüş projesi meyvelerini vermeye başladı. Proje kapsamında sadece Ağustos 2019’da 3 bin Suriyeli sığınmacının Türkiye tarafından terörden temizlenmiş bölgelere yerleştirildiği açıklandı. Evlerine dönen sığınmacılara Türkiye tarafından ücretsiz ulaşım olanağı sağlandı.

13 Eylül 2019’da Afrin’de meydana gelen patlamada içlerinde çocuklarında olduğu 25 kişi yaralandı. Patlamanın bubi tuzaklı bir motosikletin infilak etmesiyle oluştuğu belirtildi. Saldırıyı henüz üstlenen olmazken, PKK/YPG terör örgütünün yapmış olabileceği ihtimali değerlendirildi.