Suriye'de 2019 Yılında Neler Yaşanabilir?

Suriye'de son 4 yıldır yavaş ama kökten bir değişim yaşanıyor. 2014 ve 2015 yıllarında Beşar Esed yönetiminin varlığını devam ettirmesi mucizelere bağlıyken, önce 2014 sonlarında ABD'nin, 1 yıl sonra da Rusya'nın doğrudan askeri müdahalesiyle birlikte Suriye'deki çatışmaların dinamikleri değişti. İki büyük devletin çatışmalara doğrudan ve açıkça müdahalesi, muhalifler/rejim-milisler/IŞİD/PKK-YPG ekseninde cereyan eden çatışmaların doğasını kökten bir biçimde etkiledi. Bu etkileme temelde büyük askeri üstünlüğe sahip iki devletin, ciddi ekonomik kaynak ayırarak çatışmaya müdahalesi ve kendi etki alanlarını doğrudan varlıkları ve sahadaki vekillerini bir araya getirmesi şeklinde oldu. Bu müdahale sonucunda çatışan tarafların kontrol ettiği topraklar hızla el değiştirmeye başladı. Muhaliflerin elinde kalan bölgeler Rusya'nın desteklediği Şam'ın kontrolüne geçerken, IŞİD'in kontrol ettiği alanlar ABD sayesinde PKK/YPG'nin eline geçti. Sonuçta 2017 yılında IŞİD temel belirleyici olmaktan çıktı ve 2018'in başlarından itibaren ülkenin küçük ve göreli izole bir alanında zayıf bir varlık sürdürmeye başladı. Özetle; 2017 yılından itibaren Rusya ve ABD'nin sahadaki vekillerinin IŞİD ve muhaliflerin elinde kalan toprakları paylaşarak alan genişletmesi, çatışmanın dengesinin Şam'ın lehine dönmesini sağladı. Bunun en önemli istisnası ise Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekatları oldu. Bu iki harekat hem IŞİD hem de PKK/YPG'nin elindeki toprakların muhaliflerin denetimine geçmesini sağlayan temel faktörlerdi.

Peki 2019'da Suriye'de yaşanabilecek gelişmelerin temel belirleyicileri neler olacak? Elbette, Suriye gibi dengelerin hızla değiştiği bir coğrafyaya yönelik çıkarsamalarda bulunmak ya da analiz yapmak çok güç ve her zaman büyük bir yanılma payı bırakmalı. Ancak gelişmeler birebir öngörülemese bile yaşanabilecek olayları etkileyebilecek temel parametreleri şöyle sıralayabiliriz:

1. ABD'nin çekilme kararını uygulamaya geçirmesi, çekilmenin hızı, biçimi ve eşgüdümü

2. ABD'nin çekilmesinden sonra yerini kimin/nasıl dolduracağı

3. Türkiye'nin başlatması beklenen operasyonun kapsamı

4. İdlib'in kısmen ya da tamamen bir çatışma sahasına dönüşüp dönüşmeyeceği

5. Rejimin toprak kazanımına paralel bir yeniden inşa sürecine başlanıp başlanmayacağı

6. Muhaliflerin askeri evreden siyasi evreye geçip geçemeyeceği

7. Arap ülkelerinin Suriye'yle diplomatik ve siyasi ilişkilerini yeniden geliştirmesi

8. YPG'nin IŞİD gibi eriyip erimeyeceği ya da Şam'a entegre olup olmayacağı?

Bu parametreler çerçevesinde önümüzdeki yıla ilişkin bir değerlendirme yapılırsa aşağıdaki gelişmelerin ortaya çıkması mümkündür