Suudi Arabistan, Rus Askeri Teknolojilerini Almaya Hazırlanıyor
Dr. İlyas Kamalov, ORSAM Avrasya Danışmanı
Rus haber ajansı İNTERFAX’a göre, S. Arabistan ile Rus askeri yetkilileri arasında yürütülen ve Rusya’nın S. Arabistan’a 2 milyar dolar değerinde askeri teknoloji ihraç etmesini öngören görüşmeler tamamlanmıştır. Resmi olmayan bilgilere göre, Moskova S. Arabistan’a 2 milyar dolar değerinde 30 adet Mİ-35 savaş helikopteri, 120 adet Mİ-17 ulaşım helikopteri, 150 adet T-90 tank, 250 adet BMP-3 savaş aracı, onlarca füze savunma sistemleri satacaktır. Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı da söz konusu haberi yalanlamadığı gibi, S. Arabistan ile askeri alandaki işbirliğini arttırmayı öngören görüşmeler gerçekleştirdiklerini onaylamıştır.
Daha 90’lı yıllarda S. Arabistan Rus yapımı T-90 tankı ile ilgilenmiş, ancak söz konusu tanklar Arabistan’daki hava şartlarının uygun olmamasından dolayı (klima sisteminin olmaması vs), Fransız yapımı Leklerk tankını tercih etmişlerdi. Rusların çıkarttığı son T-90 tanklarında ise bütün bu hususlar göz önünde bulundurulmuş ve araç, tekrar Arapların ilgisini çekmiştir. Aslında Rusya ile S. Arabistan arasında özellikle askerî alandaki işbirliğinin arttırılacağına dair haberler daha 2007 yılında ortaya çıkmıştı. O tarihte dönemin Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, S. Arabistan’ı ziyaret etmiş ve bu konu gündeme gelmişti. Ziyaretten sonra Rusya’nın en büyük silah şirketi Rosoboroneksport’un üst düzey yetkilileri birçok kez S. Arabistan’ı ziyaret etmişti. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde imzalanması planlanan anlaşmanın taslağı üzerinde tarafların uzun süreden beri çalıştıklarını söyleyebiliriz.
Rusya ile S. Arabistan arasındaki işbirliği kesinleşmemiş olmasına rağmen şimdiden Batı’nın ilgisini çekmektedir. Nitekim ABD ve Avrupa basınında askerî uzmanlar, S. Arabistan’ın Rus askerî teknolojilerini kullanmakta zorluk çekeceğini, bu teknolojilerin daha önce NATO ülkelerinden satın alınan teknolojilerle uyum sağlayamayacağı yönünde yorumlarda bulunmaktadır. Bununla birlikte iddiaların S. Arabistan’ı söz konusu anlaşmadan vazgeçirecek kadar gerçekçi olmadığını söyleyebiliriz. Zira Türkiye ve Yunanistan başta olmak üzere birçok ülke hem Batı, hem de Rus askerî teknolojilerini kullanmaktadır.
Rusya ile S. Arabistan arasında yıl sonuna kadar imzalanması planlanan anlaşmanın hayata geçmesi durumunda Rusya ile ABD arasında Soğuk Savaş döneminden itibaren süregelen silah satımı konusundaki mücadele yeni bir boyut kazanacaktır. En büyük Rus silah şirketi Rosoboroneksport’un verilerine göre, 2008 yılında Rusya’nın silah ihracatı 8.5 milyar dolara ulaşmıştır. Rus silahlarına en büyük talep Hindistan ve Çin’den gelmektedir. 72 ülkeye ihraç edilen Rus silahlarının yüzde 70’i Hindistan ve Çin’e satılmaktadır. Yine İran, Suriye, Cezayir, Venezuela, Malezya, Vietnam ve Endonezya gibi ülkeler de Rus silahlarını satın alan ülkeler arasındadır. ABD’nin en büyük müşterileri ise İsrail, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’dir.
Soğuk Savaş döneminde Rusya, ABD ve Avrupa ülkelerinin silah pazarları, siyasi olarak belirleniyordu. Bu uygulama halen devam etmekle birlikte, büyük güçler birbirinin pazarlarını ele geçirme konusunda mücadele etmektedir. Örneğin, eskiden ABD’nin pazarı olarak sayılan Güney Amerika ülkeleri özellikle son yıllarda Rus silahlarına ilgi duymaya başlamıştır. ABD karşıtı Venezuela’nın yanı sıra Arjantin de Rusya ile askerî teknoloji konusunda işbirliğine hazırlanıyor. Diğer taraftan Doğu Avrupa silah pazarını kaybeden Rusya yakın zamanda bir pazarını daha kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Nitekim ABD ile Hindistan askerî alanda işbirliğini geliştirme konusunda anlaşma imzalamıştır. Asya-Pasifik bölgesinde ve Hindistan-Pakistan olayında etkisini kaybetmek istemeyen Moskova, ABD ve Hindistan’ın askerî alanda işbirliğine gitmeleri üzerine, Pakistan’dan silah alımı konusunda gelen talepleri artık eskisi gibi kesin olarak reddetmemekte. ABD-Hindistan işbirliğinin seviyesine göre Rusya’nın önümüzdeki yıllarda Pakistan’a da silah satmaya başlaması ihtimal dahilindedir. Rusya’nın S. Arabistan’a silah satmaya başlaması ise Rus-Amerikan rekabetinde Rusya’yı güçlendirecektir. Zira belirttiğimiz gibi S. Arabistan, ABD’nin en önemli “müşterilerinden” biriydi. Büyük ihtimalle S. Arabistan yetkilileri Rusya ile işbirliğine giderek askerî teknolojiler konusunda ABD’ye olan bağımlılıktan kurtulmak istemektedir. Bölgenin birçok ülkesi buna benzer bir politika izlemektedir. S. Arabistan daha 80’li yılların sonunda Çin’den orta menzilli balistik füzeler satın almıştı. Yine 90’lı yıllarda Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri de Rus askerî teknolojilerini satın almıştı.
S. Arabistan da aynen İran ve Suriye gibi Rus askeri teknolojilerine sahip olacağı için ülkenin cephane ve mühimmat konusunda Rusya’ya olan bağımlılığı artacaktır. Rusya’nın İran ve S. Arabistan gibi bölgede liderlik mücadelesi veren iki ülkeyi askerî açıdan kendine bağlı hale getirmesi ise Rusya’nın bölgedeki konumunu güçlendirecektir.
