Türkmen Gündemi: 10-18 Ağustos 2019

Siyaset
Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi ile Suriye Türkmen Cephesi Başkanı Dr. Muhammed Vecih Cuma 10 Ağustos’ta Kerkük’te bir araya geldi. Erşat Salihi’nin davetlisi olarak Kerkük’e giden Vecih Cuma, Irak’taki diğer Türkmen siyasileri ile de çok sayıda görüşme gerçekleştirdi. İki taraf arasında düzenlenen bu görüşme ve diğer yakın ilişkiler Ortadoğu’daki doğu ve batı Türkmenlerinin birlik içerisinde verdiği mesajı temsil etmesi bakımından önemli görülmektedir.  

Irak Parlamentosu Kanun Komisyonu Üyesi Selim Hamza 14 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, 22 Temmuz’da parlamentoda görüşülmesinin ardından üzerinde değişiklikler yapılan yerel seçimler yasasının Nisan ayında gerçekleştirilecek yerel seçimler sonrasında tekrar ele alınabileceği ve yasa içerisinde birtakım düzenlemelerin yapılabileceğini ifade etti.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nden bir heyetin önümüzdeki günlerde Bağdat'a gideceği, 140. madde de dahil olmak üzere iki taraf arasındaki mevcut meselelerin çözümü üzerine görüşüleceği belirtildi. KDP Milletvekili Muhammed Şakir konuyla ilgili yaptığı açıklamada, 140. madde üzerinde çalışmalara başlamadan önce Kerkük’teki durumlar gibi Erbil ve Bağdat arasındaki meselelerin çözüme kavuşturulması gerektiğini vurguladı. Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerin statüsünün 140. maddeye bağlı kalınarak belirlenmesi gerektiğini öne süren Kürt siyasi partileri, merkezi hükümet ile gerçekleştirdikleri görüşmelerde bu yönde bir tavır ortaya koymaktadırlar. Türkmenler ve Arapların ise 140. maddenin aleyhine ortaya koyduğu tutum ve özellikle Kerkük’teki gelecek yerel seçimler için seçmen kütüklerinin titizlikle kontrol edilmesini istemeleri tartışmalı bölgeler hususunda siyasi ihtilafı devam ettirmektedir.

Nisan 2020’de Kerkük’te düzenlenecek yerel seçimler ile ilgili açıklamalarda bulunan Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi, yapılacak seçimleri desteklediklerini fakat seçimlerden önce seçmen kütüklerinin titizlikle incelenmesi gerektiğini vurguladı. Salihi öte yandan 22 Temmuz’da parlamentoda kabul edilen yeni il ve ilçe seçim yasası konusunda halen bazı çekincelerinin olduğunu fakat özellikle mecliste gösterilen siyasi iradenin kendilerini bu yasayı desteklemeye ittiğini belirtti.

Hürmüzlü Aşireti, yeni aşiret başkanını seçmek için 17 Ağustos’ta Kerkük’te ilk konferansını düzenledi. Konferansta Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi ile ITC Başkan Yardımcısı Hasan Turan ve diğer Kerkük milletvekilleri de katıldı. Konferansta konuşma yapan Erşat Salihi, tüm Türkmen aşiretlerini bu tür konferanslar düzenlemeye davet etti.

Irak Parlamentosu Güvenlik ve Savunma Komitesi Üyesi Nasır Harki 17 Ağustos tarihinde bir açıklama yaparak, Ekim 2017’den bu yana Kürtlerin Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerdeki yüz kadar yönetim makamını kaybettiğini belirtti. Harki ayrıca bu makamların çoğunun askeri memurluklar olduğunu vurguladı. Ekim 2017’de Irak ordusunun Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelere düzenlediği operasyonlarla bu bölgelerde özellikle 2014 sonrasında oluşturduğu idari ve askeri kontrolünü kaybeden Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Nasır Harki’nin açıklamasında belirttiği gibi çok sayıda idari ve askeri görevi kaybederek önemli bir güç erimesi yaşamıştır. Bugün Kürt siyasi partilerin merkezi hükümetten taleplerine ve genel siyasi söylemlerine bakıldığında, tartışmalı bölgelerde kaybedilen idari ve askeri gücün tekrar kazanılabilmesi için yoğun çaba gösterildiği görülmektedir.

Güvenlik
Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı tarafından 5 Ağustos tarihinde yapılan açıklamada, Diyalaya bağlı Hanekin ilçesinde terör örgütü IŞİD’e karşı ‘Zafer İradesi’ olarak isimlendirilen geniş çaplı askeri operasyonun 3. aşamasının başlatıldığı açıklanmıştı. Ortak Operasyonlar Komutanlığından askeri yetkililer Zafer İradesi operasyonunun son durumuna yönelik 12 Ağustos’ta açıklamalarda bulundu. Yapılan açıklamada, Hanekin’deki operasyonlar kapsamında en az sekiz IŞİD militanının etkisiz hale getirildiği ve 18 aranan şüphelinin yakalandığı bildirildi. Ayrıca 25 köyü içerisinde barındıran 17 bin kilometrekarelik alanının terör örgütünden temizlendiği, 42 el yapımı patlayıcı ile çok sayıda mühimmatın ele geçirildiği, terör örgütü militanları tarafından kullanılan 12 tünel ve 24 sığınağın tespit edilerek imha edildiği açıklandı.

Kerkük’e bağlı Dakuk ilçesinin Ali Saray köyünde, bölgede bulunan federal güçlere 11 Ağustos’ta silahlı saldırıda bulunuldu. Saldırıda iki federal polis hayatını kaybederken iki polis de yaralandı. Bölgedeki güvenlik kaynaklarının aktardığı bilgilere göre, Dakuk ve çevresinde son dönemde artış gösteren saldırıların terör örgütü IŞİD kaynaklı olduğu belirtiliyor. IŞİD özellikle son dönemlerde Dakuk ilçesine bağlı köyler ile bu bölgelerdeki güvenlik kontrol noktalarına yoğun saldırılar düzenlemektedir. Bölgedeki federal polisler ve Haşdi Şaabi birliklerinin hedef alındığı saldırılarda son haftalarda önemli kayıplar verilmektedir.

Sincar Kaymakamı Mahma Halil, 14 Ağustos’taki açıklamasında terör örgütü PKK’nın ilçedeki varlığının sona erdirilebilmesi için Amerika Bileşik Devletleri, Bağdat ve Erbil hükümetlerinin gözetiminde güvenli bir bölge kurulması çağrısında bulundu. Oluşturulacak güvenli bölgenin bölgeden göç eden insanların geri dönmesini sağlayacağını ifade eden Halil, terör örgütü PKK’nın diğer bir terör örgütü IŞİD’e destek olan bazı aşiretlere yardımda bulunduğunu ve bu aşiret güçlerinin PKK saflarına geçtiğini belirtti.

Peşmerge Bakanlığı’ndan üst düzey bir heyetin önümüzdeki günlerde Bağdat’ı ziyaret edeceği öğrenildi. Gerçekleştirilecek ziyarette merkezi hükümet yetkilileri ile görüşmeler gerçekleştirileceği, görüşmelerde özellikle tartışmalı bölgelerdeki güvenlik durumları ve Irak bütçesinden peşmergeye ayrılan bütçenin konuşulacağı bildirildi. Son dönemde Kürt siyasi parti temsilcilerinin açıklamalarına bakıldığında, peşmergenin müstakil bir güç olarak tartışmalı bölgelere dönmesi yerine daha çok Irak ordusuna entegre edilmiş şekilde geri dönüşü üzerine söylemler üretildiği görülmektedir. Bu anlam doğrultusunda iki taraf arasında önümüzdeki günlerde gerçekleştirilecek görüşmede bu konunun da gündeme getirilmesi muhtemel gözükmektedir.

Terör örgütü IŞİD son bir haftada Kerkük’ün farklı noktalarında toplam 10 saldırı düzenledi. Saldırılar özellikle Dakuk ilçesine bağlı köylerde ve kontrol noktalarında federal polislere ve Haşdi Şabi militanlarına yönelik gerçekleştirildi. Son dönemde gerçekleştirilen bu saldırılar, IŞİD’in kırsal alandaki hücre yapılanmalarının ne kadar ciddi ölçülerde güvenlik tehditleri yaratabildiğini göstermektedir.

Geçen aylarda bölgede saldırı düzenleyen iki terör örgütü IŞİD militanı 17 Ağustos’ta Telafer’de Haşdi Şabi güçleri tarafından yakalandı. Teröristlerin Telafer’e bağlı Baaj bölgesinde yakalandıkları bildirildi.

Diyala’ya bağlı Hanekin ilçesinin Mübarek köyünde bir okula terör örgütü IŞİD militanları tarafından atıldığı düşünülen iki roket düştü. Hanekin Belediye Başkanlık Konseyi’nden yapılan açıklamaya göre saldırıda can kaybı yaşanmadığını fakat köy halkının büyük panik yaşadığını bildirdi.

Sosyal Hayat
Türk Kızılay Irak Delegasyon Başkanlığı personeli Ahmet Dağlı yaptığı açıklamada Kerkük'teki Yahyava Mülteci Kampı ve kent merkezinde toplam bin 150 aileye kurban eti dağıttıklarını ifade etti. "Hilal Olsun Türkiye" programı kapsamında yardımlarını sürdürdüklerini dile getiren Dağlı, Yahyava Mülteci Kampı'nda 500, Kerkük kent merkezinde ise 650 aileye kurban eti dağıttıklarını aktardı.

Irak Türkmen Cephesi, Kurban Bayramı münasebetiyle Kerkük’te bayramlaşma programı düzenledi. Çok sayıda siyasi ismin, sivil toplum kuruluşlarının, subayların ve din adamlarının katıldığı programda Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi bir konuşma yaptı. Yaptığı konuşmada önemli açıklamalarda bulunan Salihi, Türkmenleri 1 Nisan’da yapılacak yerel seçimlere katılmaya hazır olmaya davet etti. 140. madde hakkında da açıklamalarda bulunan Salihi, Kerkük'teki durumun 16 Ekim 2017 tarihi öncesine döndürülemeyeceğini vurguladı.

Kerkük’te, terör örgütü IŞİD’in kaçırdığı Türkmen kadın ve çocukların terör örgütü IŞİD zulmü altında yaşadıklarının dile getirildiği ‘Unutmayacağız’ isimli bir konferans düzenlendi. Konferansa Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi, Musul Milletvekili Lilyal Muhammet Ali, Musul İl Meclisi Başkan Yardımcısı Nurettin Kaplan, çeşitli insan hakları örgütlerinden temsilciler ve çok sayıda yetkili katıldı. Öte yandan konferansa IŞİD zulmünü yaşamış terör mağduru kadın ve çocuklar da katıldı. Konferansa katılan ve daha önce terör örgütü IŞİD tarafından kaçırılarak çok ağır zulümlere maruz kalan Telaferli kadınların durumları ele alındı, sıkıntıları dile getirildi. Düzenlenen Konferansta, Telaferli kadın ve çocukların yıllarca maruz kaldıkları sorunların mutlaka yerel ve uluslararası kamuoyuna duyurulması gerektiğinin altı çizildi. Konferansta bir konuşma yapan Erşat Salihi, IŞİD zulmüne maruz kalan Irak’ın tüm etnik ve mezhep gruplarına hükümetin daha fazla önem vermesi ve konu ile ilgili bir yasanın çıkarılması gerektiğini belirtti. Musul Milletvekili Lilyal Muhammet Ali ise yaptığı açıklamada IŞİD’in elinden kurtarılan Telaferli kadın ve çocuklarla sürekli iletişim halinde olduklarını, sıkıntılarını dinlediklerini ve onlarla yakından ilgilendiklerini dile getirdi. 

2014 yılında terör örgütü IŞİD’den ailesi ile birlikte Sincar’a kaçmaya çalışırken IŞİD militanları tarafından kaçırılan ve üç yıl IŞİD zulmü altında yaşayan 17 yaşındaki Telaferli Ceylan (gerçek ismi değil), The National’a verdiği röportajda yaşadıklarını anlattı. IŞİD militanları tarafından Telafer’den kaçırılan 450 Şii Türkmen kadından biri olduğu belirtilen Ceylan, bir IŞİD militanı ile zorla evlendirildiğini, taciz edildiğini ve yıllarca şiddet gördüğünü aktardı. Ayrıca yazıda, Yezidi kadınlardan farklı olarak Şii Türkmen kadınlarının IŞİD zulmünde kurtulduktan sonra dini makamlar tarafından resmi olarak karşılanmadığı vurgulandı. Bu durumun, Türkmen kadınların toplum içerisinde yaşadıkları zorlukları arttırdığı ve zulüm altındayken yaşadıkları acıların anlatılamamasına neden olduğu belirtildi.