Türkmen Gündemi: 30 Eylül-6 Ekim 2019

Siyaset
Eski Kerkük Valisi Necmettin Kerim’in, 1 Nisan 2020’de Irak’ta gerçekleştirilecek yerel seçimlere bağımsız bir liste ile katılmak amacıyla çeşitli Kürt siyasi partileri ile müzakereler yürüttüğü belirtildi. Kerim’in valilik yaptığı dönemde Kerkük Valiliği Basın Sözcüsü olarak görev yapan Neşvan Celal yaptığı açıklamada gelecek yerel seçimlerde Kerim’in bağımsız bir listeyle seçimlere katılmak amacında olduğunu açıklamıştı. Necmettin Kerim’in bu doğrultuda Kürt siyasi partilerinin temsilcileri ile bir araya gelerek listede yer almaları için görüşmeler yaptığı bildirildi. Kürdistan Komünist Partisi’nden bir kaynak yaptığı açıklamada “Necmettin Kerim partimizle ortak liste oluşturmak istediğini bize bildirdi. Fakat partimiz ‘Kürdistan Koalisyonu’ listesi dışında herhangi bir liste içerisinde bulunmayacaklarını kendisine aktardı” ifadelerini kullandı. 2017’de Irak ordusunun Kerkük’e yaptığı operasyon sonrasında Kerkük’ü terk eden Necmettin Kerim hakkında Bağdat hükümetinin yakalama kararı çıkarmış olmasının Kerim’in seçimlere katılması önünde yasal bir engel oluşturacağı düşünülmektedir. Diğer yandan Kerim’in ‘Kürdistan Kolisyonu Listesi’ dışında oluşturabileceği seçim listesi Kerkük başta olmak üzere tartışmalı bölgelerde Kürt oylarını bölecektir.

Gelecek yerel seçimler için Kürt siyasi partilerinin bir araya gelerek oluşturduğu ‘Kerkük Kürdistani’ listesinin liderliğini 2003-2011 yılları arasında Kerkük valisi olarak görev yapan Abdulrahman Mustafa’nın yapacağı bildirildi. Süleymaniye’de bulunan Goran Hareketi’nin genel merkezinde bir toplantı düzenleyen listedeki partilerin temsilcileri, listeye başkanlık edecek isimin yanı sıra listenin logosunu da kamuoyu ile paylaştı. Abdulrahman Mustafa toplantı sonrası “Oy birliğiyle liste başkanı seçildim, bu ulusal bir görevdir. Birliğimizi koruyacağımızı umut ediyorum. Bu birlikle kazanacağız” açıklamalarında bulundu.

Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi Bağdat merkezli artan protestolarla ilgili açıklamalarda bulundu. Protesto gösterilerinin Iraklıların doğal hakları olduğunu belirten Salihi, halkın 2003’ten bugüne hükümetlerden hizmet politikası beklediğini fakat sürekli olarak bu isteğin göz ardı edildiğini vurguladı. Salihi “Halkın bu protestolara hakkı var. Halk eğer içecek su bulamazsa, sokaklarının asfaltı yapılmazsa, gençlerin tayinleri gerçekleştirilmezse halk ne zamana kadar beklesin? 15 yıldır hükümet ne yaptı? Bizler parlamentoda Irak için gerekli stratejik kararları alarak hükümete gönderiyoruz fakat hükümetin yaptıkları bu kararların tam tersi oluyor” ifadelerini kullandı. Ayrıca petrol dağıtımındaki adaletsizliklere de değinen Salihi “Neden Irak petrolü Ürdün gibi ülkelere bedavaya veya bedava sayılabilecek tutarda paralarla satılıyor? Hükümet maalesef bu konuda yanlış adımlar atıyor” dedi. Öte yandan Irak Türkmen Cephesi Bağdat İl Başkanı Niyazi Mimaroğlu da Bağdat’taki hükümet karşıtı protestolarla ilgili bir bildiri yayınladı. Mimaroğlu açıklamasında protestolarda halka karşı şiddet kullanılmamasını, yeni oluşturulacak bir seçim komiserliği ile erken seçimlere gidilmesini, Türkmenlerin taleplerinin yerine getirilmesini, yolsuzluklarla mücadele için somut adımlar atılması gerektiğini vurguladı. Mimaroğlu bildiride ayrıca Türkmen siyasilerin hükümete ciddi kalkınma planları sunduğunu fakat bunların hükümet tarafından göz ardı edilerek uygulanmadığını, planların uygulanmasının ötesinde fiili olarak Türkmen siyasilerinin merkezi hükümetten uzak tutulmaya çalışıldığını ifade etti. Irak hükümeti içerisinde Türkmenlere yer verilmemesi, özellikle Bakanlıkta Türkmen bir bakanın olmayışı Türkmen siyasilerin protesto açıklamalarında vurguladığı konuların başında gelmektedir. ‘Çözüm’ için Türkmen siyasilerin merkezi hükümet içinde önlerinin açılması istenmektedir. Diğer yandan Türkmenler Bağdat sokaklarındaki göstericilerin protesto haklarının mevcut olduğunu vurgulayarak protestocuların yanında bir konum almaktadırlar.

Bağdat’ta devam eden hükümet karşıtı gösterilerin ardından Kerkük’teki Valilik binası önünde toplanan kalabalık protesto gösterisi düzenledi. Yolsuzlukla mücadele edilmesini ve gençlere iş imkânı sağlanmasını isteyen göstericiler ayrıca Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi’nin istifa etmesine yönelik sloganlar attı. Gösterilerin büyüklüğüne bakıldığında Kerkük’te yaşanan protestoların Bağdat’a göre çok daha ufak boyutta kaldığını söylemek mümkün. Öte yandan Kerkük ve Musul gibi tartışmalı bölgelere protestoların sıçraması, zaten halihazırda önemli kırılganlıklara sahip söz konusu vilayetlerde Irak için çok daha sıkıntılı bir dönemi beraberinde getirecektir. Fakat gösterilerin ilk haftası sonucunda yapılan gözlemlerde tartışmalı bölgelerde protesto gösterilerinin yoğunluk kazanmadığı görülmüştür. Gösteriler daha çok Bağdat merkezli olmuştur.

Irak Bakanlar Kurulu, 2020’deki yerel seçimler için seçmen kütüklerini kontrol etmekle görevlendirilen özel bir komisyon oluşturdu. Komisyona söz konusu görev için 60 gün süre verildi. Türkmen siyasi partilerinin 2020’deki yerel seçimlere ilişkin merkezi hükümetten başlıca talepleri seçmen kütüklerinin kontrol edilmesidir. Bilhassa 2014-2017 yılları arasında demografik değişim amacıyla Erbil, Süleymaniye ve Duhok’tan Kerkük’e getirilen Kürtlerin gelecek seçimlerde oy kullanmaması gerektiği vurgulanmaktadır.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani Erbil – Bağdat ilişkileri üzerine yaptığı açıklamalar esnasında Irak’taki tartışmalı bölgeler meselesini Irak Anayasası’nın 140. maddesi çerçevesinde çözmek istediklerini belirtti. Barzani ayrıca Kerkük petrolünü merkezi hükümet ile ortak çıkararak ihraç ettiklerini belirterek iki taraf arasındaki diğer gaz ve petrol konularının anayasa çerçevesinde ortak çaba ile çözülmesi gerektiğini belirtti. Tartışmalı bölgeler hususunda Mesrur Barzani’nin sürdürdüğü 140. madde yanlısı politika doğrudan IKBY’nin konuya ilişkin politikasının bir tezahürünü oluşturmaktadır. Zira Kürt siyasi partileri Kerkük, Musul, Diyala ve Selahattin vilayetlerindeki meselelerin çözümü için Irak Anayasası’nın 140. maddesindeki normalleştirme, nüfus sayımı ve referandum aşamalarının uygulanması gerektiğini savunmaktadırlar. Öte yandan Türkmenler ise 140. Maddenin 2007 itibariyle geçerliliğini kaybettiğini, çözüm için başka yollara başvurulması gerektiğini savunmaktadırlar. Dolayısıyla bölgedeki Türkmen ve Kürt siyasilerin başlıca ayrıştığı konuların başında tartışmalı bölgelerinde 140. Madde kapsamında çözülüp çözülmeyeceği meselesi gelmektedir.

Güvenlik
Irak Terörle Mücadele Birimi yaptığı açıklamada Kerkük’e bağlı Dakuk ilçesine yönelik düzenlenen operasyonda terör örgütü mensubu üç suikast bombacısının etkisiz hale getirildiğini bildirdi. Dakuk ilçesi, Kerkük’te terör saldırılarının en yoğun yaşandığı bölgelerin başında gelmektedir. Özellikle terör örgütü IŞİD, bölgedeki hücre yapılanmaları vasıtasıyla çok sayıda el yapımı patlayıcı ve roketatarlı saldırılar gerçekleştirebilmektedir. Bölge halkının söz konusu saldırılara ilişkin talebi ise merkezi hükümetin ilçedeki askeri kuvvetlerini arttırması yönündedir. Diğer taraftan Türkmen siyasiler ise Türkmen halkın yoğun yaşadığı bölgede güvenliğini Türkmenlerden oluşturulacak müstakil bir güvenlik gücü ile sağlanması gerektiğini de merkezi hükümet yetkililerine bildirmektedirler.

Irak Askeri İstihbarat Müdürlüğü yaptığı açıklamada Kerkük’te terör örgütü IŞİD’e ait bir sığınağın imha edildiğini açıkladı. Sığınağın içerisinde örgüte ait çok sayıda silah, mühimmat ve patlayıcı ele geçirildiği bildirildi.