Türkmen Gündemi: 4-13 Kasım 2019
Siyaset
Bağdat ve Irak’ın güney vilayetlerinde devam eden hükümet karşıtı gösterilere ilişkin Kerkük Arap İttifakı temsilcileri basın toplantısı düzenledi. Daha önce Türkmen siyasilerinin yaptığı açıklamalar paralelinde açıklamalarda bulunan Arap İttifakı temsilcileri, mevcut protestoları desteklediklerini fakat güvenlik durumunun kırılganlığından dolayı Kerkük’te yaşanacak olası protesto gösterilerine karşı olduklarını bildirdiler. Bağdat ve güney vilayetlerinde devam eden hükümet karşıtı protestoların Kerkük’te düzenlenmesine yönelik kentteki Türkmen ve Arap siyasileri arasında bir fikir birliğinin olduğu gözlemlenmektedir. Nitekim Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi yaptığı açıklamalarında Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerdeki kırılgan yapıyı hatırlatarak söz konusu bölgelerin protesto gösterilerini kaldıramayabileceği uyarısında bulunmuştu.
KYB Sözcüsü Latif Şeyh Ömer, Irak Parlamentosu’nun vilayet meclislerini feshetme kararının, Kerkük’te Kürt bir valinin görev alabilmesi için son umutları baltaladığını ifade etti. Irak’ta devam eden hükümet karşıtı protesto gösterileri sonrası gündeme gelen anayasa değişikliği konusunda özellikle tartışmalı bölgeler hususunda Kürt siyasetçilerinin mevcut Irak Anayasa’sının 140. maddesinin uygulanmasını savunmaya devam ettikleri görülmektedir. Bu bağlamda Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başbakanı Mesrur Barzani yaptığı son açıklamalarında bu hususa değinerek gelecek dönemde tartışmalı bölgeler meselesinin 140. madde çerçevesinde çözülmesi gerektiğini belirtmiştir.
Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi yaptığı açıklamada Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi’nin ofisi içerisinde Türkmenlerin haklarını kazanmasına engel olan yetkililerin bulunduğunu ve bundan esef duyduğunu belirtti. Salihi ayrıca Irak Parlamentosu’nun protestoları ele almak amacıyla ulusal konferans düzenlemeyi planladığını da ifade etti.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani Erbil merkezli Orta Doğu Araştırmaları Enstitüsü (MERI) tarafından düzenlenen bir panelde Irak Anayasası’nın 140. maddesine ilişkin açıklamalarda bulundu. Barzani yaptığı açıklamada Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerdeki anlaşmazlıkların çözümü için anayasanın 140. maddesinin temel çerçeveyi oluşturması gerektiğini belirtti.
Irak Petrol Bakan Yardımcısı Feyyaz Numan, Irak petrolünün Türkiye’ye taşıyacak olan Türkiye – Irak arasındaki yeni boru hattı inşasının çalışmalarının sürdüğünü açıkladı. Türkiye ile varılan müzakereler sonucu inşa edilecek yeni boru hattının Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden (IKBY) geçen mevcut boru hattı ile kesişmeyeceğini dile getiren Numan, yeni hattın taşıma kapasitesinin de günlük 1 milyon varil civarında olacağını ifade etti.
Irak’ın başkenti Bağdat’ta devam eden protesto gösterilerine Türkmen kardeşlik Ocağı mensubu bir grup Türkmen de katıldı. “Türkmenler Irak’ın birliği çerçevesinde barışçıl gösterilerden yana” yazılı pankart taşıyan Türkmenler, “Canımız, kanımız Irak’a feda” sloganları attı. Bağdat ve güney vilayetlerde devam eden protesto gösterilerine Türkmenlerin katılımının şu ana kadar son derece sınırlı olduğu görülmüştür. Türkmen siyasilerin Türkmen halkın protestolara katılmaması yönünde yaptığı çağrı, Türkmenlerin protesto gösterilerine katılımının sınırlı olmasını ile protestoların Türkmen bölgelerine sıçramamasında önemli bir etken olmuştur.
Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi sosyal medya hesabından bir açıklama yayınlayarak Irak’taki son durumu ve olayların Türkmenlere yönelik etkisini değerlendirdi. Salihi yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Irak’ta yaşanan bu kaosun ne kadar tehlikeli olduğunun kimse farkında değil. Bazı siyasi partiler ve Kuzey Irak yönetimi kendilerini güvende görmemelidir. Bu kapsamda, Türkmenlerin durumuna da ayrıca dikkat edilmelidir. Özellikle ihtilaflı bölgeler olarak ifade edilen coğrafyada yaşayan Türkmenlerin durumu herkesten daha kritik bir öneme sahiptir. Çünkü bu bölgelerdeki petrolün kaynakları, siyasi anlaşmazlıklar, terör örgütlerinin varlığı, merkezi hükümetin askeri gücünün zayıflatılmaya çalışılması ve Kürtlerin de bu bölgelerde hakim olma isteği ve çabası hem Irak’ın toprak bütünlüğüne hem de Türkmenlerin güvenliğine yönelik çok tehlikeli gelişmelerdir. Bu gelişmelerin herkes tarafından çok yakından takip edilmesi ve zaman kaybetmeden çözüm arayışı içerisine girilmesi gerekmektedir.”
Türkmen Aşiretler ve Ayan Meclisi Kerkük’te olağan toplantısını gerçekleştirdi. Türkmen Aşiretler ve Ayan Meclisi Başkanı Feyzullah Sarıkaya’nın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıya Türkmen eski Milletvekili Fevzi Ekrem Terzioğlu ve Türkmen Haşdi Şabi’den sorumlu bazı yetkililer katıldı. Toplantıda Irak’ta devam eden hükümet karşıtı protesto gösterileri ile Kerkük’teki son gelişmelerin ele alındığı bildirildi.
Kerkük’ün Musalla semtinde Irak Türkmen Cephesi (ITC) Siyasi Teşkilat Dairesi’nin açılışı gerçekleştirildi. ITC Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi açılış esnasında yaptığı açıklamada Türkmen halkının Irak’ta devam eden hükümet karşıtı protestolara tam destek verdiğini belirtti. Açılış törenine ITC Kerkük İl Başkanı Hişam Bayraktar, ITC Teşkilat Başkanı Mardin Gökkaya, sivil toplum kuruluşlarından temsilciler ve Türkmen vatandaşlar da katıldı.
Irak’ta 1 Nisan 2020’de yapılması planlanan yerel seçimlerin ertelendiği açıklandı. Bakanlar Kurulu’nda ele alınan seçimlerin hangi tarihe ertelendiği ve ertelenme sebebi hakkında ise herhangi bir açıklama yapılmadı. Irak Parlamentosu, geçen ay aldığı kararda Irak’taki tüm vilayet meclislerinin faaliyetlerinin gelecek yerel seçimlere kadar durdurulması kararını almıştı. 2020’de yapılması planlanan yerel seçimlerin ertelenme olasılığı özellikle Bağdat ve güney vilayetlerde devam eden protesto gösterilerinin ardından kamuoyunda sıkça konuşulmaktaydı. Özellikle mevcut protestolar devam ederken hükümetin ülkede adil ve şeffaf bir seçim atmosferini nasıl sağlayacağı hususu çokça tartışılan gündem maddelerinden birini oluşturmaktaydı. Ayrıca alınan karar ile birlikte 15 yıldır yerel seçimlerin yapılamadığı Kerkük’te bir süre daha yerel seçimlerin gerçekleşmeyeceği belirlenmiş oldu.
Güvenlik
Kerkük’te el yapımı paltayıcı ile bölgede bulunan İtalyan özel kuvvetlerine saldırı düzenlendiği, saldırı sonucu 5 İtalyan askerinin yaralandığı belirtiliyor. Askerler Bağdat’ta bulunan Amerikan hastanesine nakledilmiş. 3’ünün durumunun ağır olduğu bildiriliyor. Kerkük’ün özellikle kırsal bölgelerinde terör örgütü IŞİD hücre yapılanmaları vasıtasıyla varlığını sürdürmektedir. El yapımı patlayıcılar, füze ve keskin nişancı saldırıları ve ani silahlı baskınlarla bölgede bulunan güvenlik güçlerine ciddi kayıplar verdirmektedirler. Öte yandan özellikle bombalı saldırılar ile bölgedeki sivilleri de hedef almaktadırlar. Bu anlamda her ne kadar Irak’ın kuzeyinde terör örgütü IŞİD alan hakimiyetini 2017 yılı itibariyle kaybetmiş olsa da örgütün hücre yapılanmalarının halen Irak’ın istikrarı için son derece ciddi tehditler yarattığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Kerkük’e bağlı Riyad nahiyesinde gerçekleştirilen operasyonda arananlar listesinde yer alan terör örgütü IŞİD militanı yakalandı. Kerkük Operasyonlar Komutanı Saad Harbiye yaptığı açıklamada “IŞİD militanları için maddi destek toplayan kişi yakalanmıştır” ifadelerini kullanırken, yakalanan şahsın arananlar teröristler listesinde yer aldığını belirtti.
Türkmeneli Televizyonu Genel Müdürü Yalman Haceroğlu, Kerkük’teki Federal Polis 6. Tümen Komutanı Albay Ala Kazım el-Şimeri’yi kabul etti. İkili arasında yapılan görüşmede Kerkük’teki mevcut güvenlik meseleleri ve medya kuruluşlarının güvenlik konularında yaşanan gelişmeleri nasıl aktardığı ele alındı.
Kerkük’e bağlı Dibis ilçesi ile Altunköprü nahiyesi arasında bulunana dağlık bölgede güvenlik güçleri terör örgütü IŞİD’e karşı operasyon düzenledi. Federal polis, Haşdi Şabi ve Kerkük Ortak Operasyonlar Komutanlığı’na bağlı birliklerin katıldığı operasyonda çok sayıda patlayıcının ele geçirilerek imha edildiği bildirildi.
Ekonomi
Diyala’nın Hanekin ilçesinde bulunan Naftana petrol sahasından yapılan ham petrol ihracatının, bölgede bulunan boru hatları kullanım dışı kaldığı için durma noktasına geldiği bildirildi. Tartışmalı bölgeler kuşağında yer alan Diyala vilayeti, 2014-2017 yılları arasında terör örgütü IŞİD’in son derece ciddi ölçüde varlık gösterdiği, belli alan hakimiyetine sahip olduğu bölgelerin başında gelmekteydi. Her ne kadar 2017 sonrası örgüt bölgede bulunan alan hakimiyetini kaybetmiş olsa da halen Irak için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Özellikle Diyala’ya bağlı Hanekin ilçesinde bulunan kırsal bölgelerde IŞİD’in çok sayıda hücre yapılanması bulunmaktadır. Bu yapılanmalar vasıtasıyla gerek Irak güvenlik güçlerine gerekse de sivillere yönelik çok sayıda terör saldırısı gerçekleştirmektedirler. Tüm bu terör tehdidinden özellikle Irak’ın kuzeyindeki vilayetlerde olduğu gibi Diyala da ekonomik olarak son derece etkilenmiştir. Bölgedeki siyasi ve güvenlik istikrarının sağlanamaması, bu bölgedeki kamu hizmetlerini önemli ölçüde sekteye uğrattığı gibi Irak devletinin başlıca finansal geliri olan petrol ihracatı üzerinde de ciddi sıkıntılara yol açmıştır.
