Davutoğlu Moskova’da: Türk-Rus İlişkilerinde Yeni Dönem
Hasan Kanbolat, ORSAM Başkanı
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, 25 Ocak’ta bir günlüğüne Moskova’da olacak. Davutoğlu ve Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, iki ülke arasındaki arasındaki “Üst Düzey İşbirliği Konseyi”ne (ÜDİK) bağlı “Ortak Stratejik Planlama Grubu”nun ikinci toplantısına katılacak. İkili görüşmelerde Ortadoğu (İran nükleer programı, Suriye), Balkanlar, Orta Asya, Kafkasya (Dağlık Karabağ), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, enerji, terörle mücadele dahil olmak üzere uluslararası konular gündeme gelecek, iki ülkenin bu bölge ve konularda birlikte ne yapabileceği ele alınacak. Bu konuların yer aldığı “Ortak Bildiri” imzalanacak. Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta 7 Aralık 2011’de gerçekleşen Davutoğlu-Lavrov görüşmesinde Davutoğlu’nun Moskova ziyaretinin hazırlığı yapılmıştı. Birinci toplantı ise Davutoğlu ve Lavrov’un katılımıyla 20 Ocak 2011’de İstanbul’da Çırağan Sarayı’nda yapılmış ve Ortak Stratejik Planlama Grubu Toplantısı Protokolu imzalanmıştı. Davutoğlu’nun Moskova ziyareti sırasında Rusya Başbakanı Vladimir Putin ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı bir telefon görüşmesinde gündeme gelen ortak yatırım bankası kurma kararını açıklanması bekleniyor. Ortak yatırım bankası iki ülke arasındaki projelerin mali kaynağını çözeceği gibi üçüncü ülkelerde de ortak projelerin aktif şekilde yürütülmesine katkıda bulanacak. Yatırım bankası iki ülke arasındaki ticarette yerel para birimlerinin kullanılmasına da katkıda bulunarak ilişkilere ivme kazandıracak.
Rus tarafından Devlet Başkanı’nın ve Türk tarafından Başbakan’ın eş başkan oldukları ve ortak kabine gibi çalışan ÜDİK her yıl bir zirve toplantısı yapıyor. ÜDİK, 11-12 Mayıs 2010’da Medvedev’in Ankara ziyareti sırasında kuruldu ve ilk toplantısı gerçekleştirildi. 15-17 Mart 2011’de Erdoğan’ın Moskova ziyareti sırasında ikinci zirve toplantısı oldu. Üçüncü zirve toplantısının 2012 sonbaharında Türkiye’de yapılması planlanıyor.
ÜDİK’in 3 boyutu bulunuyor. Birincisi, ikili ilişkilerin ticari ve ekonomik boyutunu ele alan “Karma Ekonomik Komisyonu” (KEK). İkincisi, ikili ilişkilerin dış politika ve strateji boyutunu ele alan “Ortak Stratejik Planlama Grubu”. Üçüncüsü, ikili ilişkilerin kültür, eğitim, din ve sivil toplum kuruluşları boyutunu ele alan “Toplumsal Forum”. 2011’de iki ülkede gerçekleşen parlamento seçimlerinin ardından bir türlü işlerliğe kavuşamayan “Toplumsal Forum” 2012 içerisinde yeniden yapılandırılacak.
Türkiye ve Rusya Federasyonu, Soğuk Savaş ve negatif tarihi algılamaları bir yana bırakarak 2000’li yılların başından beri ikili işbirliğinden çok boyutlu ortaklığa geçmek için adımlar atıyor. Böylece, hızla gelişen ekonomik ilişkilerin yanısıra siyasi, kültürel, eğitim, kültür, din ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere çeşitli konularda ve çevre bölgelerde rekabetten tamamlayıcı işbirliğine geçilmek isteniyor. Nitekim, iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2009’da 19,6 milyar Dolarken, bu rakam 2010'da 25,3 milyar Dolara ve 2011’in ilk dokuz ayında (Ocak-Eylül) 22 milyar Dolara çıktı. İki ülke arasındaki dış ticaret hacminin 2015 yılına kadar 100 milyar Dolara çıkarılması hedeflendiği gözönüne alındığında bu hedefe ulaşmak için yeni olanakların araştırılması gerektiği ortaya çıkıyor. Ancak, iki ülke arasındaki dış ticaret hacminde yüzde 80 Rusya’nın ithalatı, yüzde 20 ise Türkiye’nin ihracatı olarak Türkiye’nin aleyhine olduğunu ve bu makasın daha da açıldığını da unutmamız gerekiyor. Nitekim, ortak banka kurma girişimlerinin bu sağlıksız dış ticaret yapısının kaldırılmasını hedeflemektedir. Bu nedenle, Davutoğlu’nun Moskova görüşmeleri iki ülke ve iki ülkenin çevresinde 2012’ye yön verecek ip uçlarını mutlaka içerecektir.
