Kırgızistan İstikrarı Seçti: Atambayev Cumhurbaşkanı Oldu
Hasan KANBOLAT, ORSAM Başkanı
Kırgızistan’da 30 Ekim’de halk cumhurbaşkanını seçmek için sandığa gitti. İstikrara oy vererek mevcut başbakan Almazbek Atambayev’i cumhurbaşkanı seçti.
Anayasaya göre cumhurbaşkanı adaylarının birinci turda oyların en az yarısını alması gerekiyordu. Aksi halde seçim ikinci tura kalıyordu. Kırgızistan’da son kamuoyu yoklamalarına göre Atambayev oyların yüzde 36’sını alıyordu. Bu nedenle, Atambayev büyük bir sürpriz yapmaz ise cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci tura kalacaktı. Böyle bir durumda Atambayev’in karşısında bütün güney kökenli adaylar birleşebilecekti. Kırgızistan’da Geçici Yönetim kadroları silinebilecek ve ülke mevcut parlamenter demokrasiden tekrar devlet başkanlığı sistemine dönebilecekti. Korkulan olmadı. Siyasi kriz kapıda kaldı. Kesin olmayan sonuçlara göre kullanılan toplam oyların yüzde 63,24’ünü Atambayev aldı. Güneyin oyları iki güçlü güney adayı olan Kamçıbek Taşiev ve Adahan Madumarov arasında bölündü. Ayrıca, Atambayev güney illerinden yaklaşık yüzde 25 oy alarak üçüncü sırada sandıktan çıkabildi. Güney adaylarının milliyetçiliği ön plana çıkarmasına karşın ülke bütünlüğünü savunduğu için güney illerinde yaşayan Özbeklerin ve ülke bütünlüğünü savunan Kırgızların oylarını alabildi. Kırgızistan’ın kuzeyi ise istikrarsızlıktan korktuğu için Atambayev ile bütünleşti. Atambayev, kuzey illerinde oyların yaklaşık yüzde 80’nini alabildi.
Cumhurbaşkanlığı seçimi oldukça demokratik geçti. Ben de AGİT adına Celal-Abad’a bağlı Kerben ilçesinin (rayonunun) köylerinde seçim gözlemcisiydim. Kırgız halkı demokrasiyi özümsemiş. Yardımsever ve iyi niyetli. Bu nedenle, seçim ve seçim sonrası oldukça sorunsuz geçti. Seçimden bir gün sonra Taşiev yanlısı köylüler Celal-Abad ile Oş arasındaki karayolunu birkaç saat kapatarak sonuçları protesto etti. Ancak, aynı yerde aynı köylülerin son 3 ay içerisine 28 defa yolu kestiği bilindiği için protesto önemsenmedi.
Atambayev 1956 doğumlu. Kırgız Sosyal Demokrat Partisi’nin (SPDK) eski başkanı. Başkent Bişkek’in de içinde bulunduğu Çüy vilayeti kökenli. Başarılı bir başbakan. Ülke içinde ve dışında dengeli bir siyaset izliyor. Rusya Federasyonu, Kazakistan, Çin ve Türkiye arasında denge kuruyor. Kırgızistan’da kuzey-güney ayrımı yapmadı. Seçim kampanyasında ‘birlik’ temasını öne çıkardı. Böylece, kuzeyli olmasına karşın hem kuzeyden ve hem de güneyden oy alabildi. Rüşveti ve yozlaşmayı azaltmayı başardı. Eski Devlet Başkanı Bakiyev’in önemli mevkilere yakınlarını atadığı, kamu mallarını akrabalarına bağışladığı, vahşi özelleştirmeler yaptığı süreci durdurdu. Cumhurbaşkanı adayları arasında seçim kampanyası fotoğraflarında gülen tek aday Atambayev’di.
Anayasaya göre cumhurbaşkanlığı seçiminden hemen sonra hükümet dağılacaktır. Mevcut cumhurbaşkanı da Aralık 2011 sonuna kadar görevini sürdürecektir. Atambayev’in Ocak 2012 öncesi yemin edip görece başlaması bekleniyor. Atambayev’in cumhurbaşkanı olmasından sonra boşalan başbakanlık koltuğuna Respublika Partisi’nin 41 yaşındaki genç lideri Ömürbek Babanov’un oturması bekleniyor. Babanov, partisini sıfırdan yarattı. 2010 yılında yapılan parlamento seçimlerinde partisini parlamentoya ve koalisyon ortaklığına taşıyabildi. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de Atambayev’e destek verdi. Güneyden bile oy taşıyabildi. Moskova’ya oldukça yakın olan Babanov sessiz ve sakin bir şekilde yükselen genç bir siyasetçidir.
Kırgızistan, 6-7 Nisan 2010 olayları sonrası kabul edilen yeni anayasa ile başkanlık sisteminden parlamenter sisteme geçmiştir. Kırgızistan’ın parlamenter demokratik sistemi, oligark yapıya dayanan tek lider ve tek partili diktatoryal sistemle yönetilen Orta Asya’daki eski Sovyet Cumhuriyetleri için potansiyel tehlike içermektedir. Bu nedenle, Kırgızistan’ın parlamenter sistemini güçlendiren cumhurbaşkanlığı seçimi sonuçları Orta Asya’daki komşuları tarafından sevinçle karşılanmamıştır. Çünkü, Kırgızistan’ın atlatmaya başladığı devlet başkanlığından parlamenter sisteme geçiş sancılarını henüz yaşamadıklarını ama yaşayacaklarını biliyorlar.
Kırgızistan istikrar istiyor. Daha iyi ve daha özgürce yaşamak istiyor. Atambeyev, Kırgız halkını isteklerini karşılayarak mutlu edebilecek bir liderdir.
2318 Seçim Sandığından Açılan 2317 Sayılan Oyların Dağılımı (% 99,96) Aday İsmi Oy sayısı Yüzde Oranı Almazbek Atambaev 1 173 552 63,24 Adahan Madumarov 273 951 14,76 Kamchybek Tashiev 265 929 14,33 Temirbek Asanbekov 17 117 0,92 Omurbek Suvanaliev 16 085 0,87 Tursunbay Bakir uulu 15 469 0,83 Kubatbek Baybolov 15 350 0,83 Anarbek Kalmatov 13 608 0,73 Arstanbek Abdyldaev 8 752 0,47 Marat İmankulov 6 010 0,32 Kubanychbek İsabekov 3 294 0,18 Kurmanbek Osmonov 2 424 0,13 Akbaraly Aytikeev 2 095 0,11 Torobay Kolubaev 1 938 0,1 Sooronbay Dyikanov 1 344 0,07 Almazbek Karimov 1 291 0,07 Herkese red oyu verenler 9 438 0,51
