Ortadoğu’ya Türk Soruları

Hasan Kanbolat, ORSAM Başkanı
Arap dünyasında demokratik dönüşüm rüzgarı sürüyor. Rüzgar, Türkiye sınırlarına kadar ulaştı. Kuzey Afrika’daki demokratik dönüşümü medyadan izleyen Türkler, Suriye’deki demokratik dönüşümün başlaması ile olayların evlerinin kapısına kadar dayandığını hissetmeye başladılar. Türk aydını, akademisyeni, üniversite öğrencileri Ortadoğu’da ne olduğunu anlamaya ve kavramaya çalışıyor. Bu nedenle, Türkiye’nin her yerinde üniversiteler, düşünce merkezleri, öğrenci grupları Ortadoğu’daki demokratik dönüşümler üzerine toplantılar düzenlenmeye başladı. Türkiye’de Ortadoğu’daki halk hareketleri üzerine toplantıları genelde üniversite gençliği düzenliyor ve dinliyor. Ortalama yaş grubu 20-25. İşadamları, esnaflar, müteahitlik sektörü başta olmak üzere iş dünyası örgütleri, akademisyenler (Ortadoğu çalışan ve düşünce merkezleri ile ilişkili akademisyenler hariç), partiler (genel merkezler, il ve ilçe teşkilatları), sendikalar, orta yaş ve üstü vatandaşlar ise bu konuya oldukça duyarsız. Ortadoğu’daki halk hareketleri onların gündeminde bulunmuyor.

Türkiye’de üniversiteler de ve düşünce merkezlerinde katıldığım Ortadoğu konulu toplantılar da dinleyicilerin sorularını sürekli olarak not aldım. Bu yazımda bu sorulara yer vermek istiyorum. Böylece, Türk gençliğinin Ortadoğu’yu nasıl kavradığının ve neleri merak ettiğinin ip uçlarını yakalamış olabiliriz:


- ABD’nin Ortadoğu’daki halk hareketlerine desteği var mı?
 
- Ortadoğu’daki halk hareketleri Büyük Ortadoğu Projesi’nin bir parçası mı?
 
- Ortadoğu’daki olaylar halk hareketi ise neden ABD’nin desteklediği petrol zengini ülkelerde halk hareketleri başarılı olmuyor?
 
- ABD ve Batı ülkeleri Kuzey Afrika’daki demokratik dönüşümlere duyarlıyken, Körfez ülkelerindeki demokratik dönüşüm taleplerine neden duyarsız? Bu iki yüzlülük değil midir?
 
- ABD, Ortadoğu demokrasileri desteklediğini ve terör örgütlerini demokrasi içinde mücadeleye davet ettiğini söylüyor. ABD, PKK için de aynı tutum içerisinde midir?
 
- ABD’nin ve NATO’nun Ortadoğu’ya yerleşmek istemesinin nedeni nedir? Bunun Türkiye’ye etkileri nelerdir? Türkiye ne yapmalıdır?
 
- Libya’da Amerikan ve İngiliz ajanları direnişçilere ne kadar destek veriyor?
 
- Libya’ya NATO müdahalesinin nedeni petrol müdür?
 
- Libya’da Türk askerinin bulunması, Obama tarafından pasifleştirilen Amerika karşısında Türkiye’nin Ortadoğu’da söz sahibi olmasını sağlayamaz mı?
 
- Libya’daki iç savaşı Kaddafi kazanırsa Batı’nın ve Türkiye’nin tutumu ne olacaktır?
 
- Sovyetler Birliği’nin dağılması ve solun gerilemesi ile birlikte Avrupa’da demokrasi geriliyor. Demokratik hakların hızla budandığı ve ırkçılığın yükseldiği Avrupa, Kuzey Afrika ülkelerine demokrasi örneği nasıl olabilir?
 
- Mısır’da kurulacak yeni düzende Müslüman Kardeşlerin rolü ne olacaktır? Müslüman Kardeşler, gerçekten değişti mi? İslami rejimden uzak, demokrasiyi destekleyen bir hareket oldu mu?
 
- Arap dünyasındaki bu demokratik dönüşüm İsrail ve Filistin yansıyacak mı? Bu dönüşüm rüzgarı içinde Türkiye, İsrail’e karşı yeni politikalar benimsemeli midir?
 
- Ortadoğu’da büyük bir değişim oluyor. Ancak, bu değişimin belli bir sınıfsal temeli ve ideolojisi yok. Bu ülkelerde devlet dışında tek örgütlü kesim İslami gruplar. O zaman, İslami gruplar yavaş yavaş veya hızla devleti ele geçirmeyecek mi? İran’ın rolü artmayacak mı?
 
- İran ile Bahreyn Şiileri arasındaki dayanışma artacak mı? İran, Körfez Şiileri üzerinden Körfez ülkelerinde halk hareketlerini daha fazla destekleyecek mi?
 
- Ortadoğu’daki halk hareketleri İran’ın Ortadoğu’daki konumunu güçlendirecek mi yoksa zayıflatacak mı?
 
- İran’da da başlayan halk hareketleri başarılı olabilir mi? İran nükleer güç olmayı başaracak mı?
 
- Tunus ve Mısır örnekleri sivil darbe midir yoksa devrim midir?
 
- Halk hareketleri neden geçen yıllarda değil de 2011’de olmaya başladı? Halk hareketleri Ortadoğu dışında hangi ülkelere yayılabilir ve ne zamana kadar devam edebilir?
 
- Ortadoğu’ya Rusya Federasyonu’nun bakışı nedir? Mokova’nın Ortadoğu’daki halk hareketlerine etkisi nedir?
 
- Kuzey Afrika’daki halk hareketleri Suriye’ye kadar ulaştı. Suriye, yeni bir domino taşı ise, Suriye’den sonra sırada hangi ülkeler olabilir?
 
- Beşar Esad rejimi reform sürecini başarabilecek mi? Yoksa, devrilecek mi?
 
- Suriye’de Baas rejimi devrilirse Müslüman Kardeşler iktidara gelir mi? Müslüman Kardeşler iktidara gelirse Suriye’deki laik rejim sona erer mi?
 
- Suriye’de Baas rejimi devrilirse iç savaş çıkar mı?
 
- Suriye’de başlayan halk hareketleri Türkiye’ye sıçrayabilir mi? Suriye’deki olaylar büyürse, Suriye’den Türkiye’ye yönelik göç dalgası artar mı?
 
- Türkiye’nin güney illerinde yaşayan ve Suriye ile akrabalık bağları bulunan Arap, Türkmen, Kürt ve Çerkes kökenli Türk vatandaşları Suriye’deki olaylar büyürse sessiz kalmayı sürdürecekler mi?
 
- Türkiye, Suriye’de olaylar büyürse Türkiye veya NATO askeri müdahalede bulunabilir mi?
 
- Türkiye, Mısır’da, Tunus’da ve Libya’da halk hareketlerini açıkça destekledi ve yardımcı oldu. Şimdi Suriye’de halk hareketleri başladı. Esad ailesi ile çok yakın ve iyi ilişkiler içinde bulunan hükümet başta suskundu. Şimdi suskun değil. Olaylar daha fazla büyürse hükümet ne yapacak? Türkiye’nin Suriye politikası nasıl olacak? Türkiye’nin Suriye politikası nasıl şekillenecek?
 
- Türkiye’nin Suriye’deki etkisi çok mu? Hangi kesimler arasında Türkiye’nin etkisi daha fazla?
 
- Suriye’de yaşanan olaylar Türkiye açısından nasıl sonuçlar doğuracak?
 
- Türkiye’ye yönelik Suriyeli göçü artarak sürecek mi?
 
- Türkiye’ye yönelik Suriyeli göçü neden sadece Hatay’a?
 
- Hatay’a gelen Suriyeli göçmenler arasında teröristler var mı? Suriyeli göçmenler Hatay’da bulaşıcı hastalıklara neden olabilir mi?
 
- Hatay, yabancı güçler tarafından Suriye gerekçe gösterilerek karıştırılmak mı isteniyor?
 
- Akademisyenler ve öğrenciler olarak Ortadoğu ülkelerine gitmeye çekiniyoruz. Pasaportlarımızda İran, Suriye, Irak, Yemen gibi ülkelerin giriş-çıkış damgalarını gören Batı ülkelerinin vize ve burs vermekte zorluk çıkardığı iddia ediliyor. Bu konuda bizi aydınlatır mısınız?
 
- Akademisyenler ve öğrenciler olarak Ortadoğulu aydınları ve gençleri Türkiye’ye, üniversitelere çağırmaya çekiniyoruz. Ortadoğu’daki toplantılara gitmeye de çekiniyoruz. Hükümet Ortadoğu’ya açılıyor ama Türk derin devleti bu açılımı henüz kavramış değil. Soğuk Savaş algılaması ile Ortadoğu ile ilişki kuranları fişliyor iddiaları var. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
 
- Öğrenciler olarak yıllardır Suriye’ye gitmeye korkuyoruz. Tarih öğretmenliği bölümündeki öğrenciler Suriye’yi gezmeye gittikleri için Türk istihbaratı tarafından fişlendiler ve öğretmen olamadılar iddiaları bulunuyor. Böyle bir Türkiye’de gençler nasıl Ortadoğu’ya gitsinler? Ortadoğulu gençlerle nasıl bir araya gelsinler?
 
- Öğrenciler olarak, İran üzerine ve özellikle İran’ın nükleer çalışmaları üzerine yüksek lisans ve doktora çalışması yaparken zorlanıyoruz. İstihbarat ve YÖK tarafından izleniyoruz. Bu durumda İran üzerine bilimsel çalışma nasıl yapabiliriz?
 
- Türkiye olarak Ortadoğu’daki dönüşümü desteklemeli miyiz yoksa karşı mı çıkmalı mıyız?
 
- Türkiye’de I. Dünya Savaşı’nda Arapların Türkleri arkadan vurduğu, emperyalistlerle birlikte olduğu efsaneleri kulaktan kulağa dolaşır. Bu durumda Ortadoğu’da Türklerin Araplara güvenmesi ne kadar doğru politika olacaktır?
 
- Ortadoğu’da halk hareketleri sonrası kurulan yeni Ortadoğu düzeninde Türkiye’nin yeri ne olacaktır?
 
- Başbakan Erdoğan’ın ve Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nun Ortadoğu politikası doğru mudur?
 
- AK Parti, Ortadoğu’ya yönelik politik açılımlar yapmaya çalışırken CHP ve MHP neden sessiz kalıyor? Muhalafetin Ortadoğu ve Türkiye’nin çevresindeki ülkelerle ilgili politikası neden yok?
 
- Türkiye’de medya tamamen Batı veya hükümet kaynaklı haberlere dayanıyor. Böyle bir durumda doğru bilgilendiriliyor muyuz? Ortadoğu haberleri çarpıtılarak mı Türk halkına veriliyor? Doğru bilgiye nasıl ulaşabiliriz?
 
- Arap Baharı, Kürt Yazı’na neden olabilir mi?
 
- Türkiye’deki Kürtlerin direnişi artarsa ve bu direnişe karşı güç kullanımı olursa Libya’da olduğu gibi NATO ülkeleri müdahale edebilir mi?
 
- Türk özel sektörü neden siyasi analizlere önem vermiyor? Türk düşünce merkezlerinin siyasi analizlerine neden önemsemiyor? Ortadoğu başta olmak üzere dünyadaki siyasi gelişmeleri takip etmemenin acı faturasını neden Türk halkı ödemek zorunda kalıyor? Örneğin, Libya’da 20 milyar Dolardan fazla iş hacmi bulunan Türk müteahitlik sektörü ne Libya olaylarından önce ne de sonra Libya üzerine siyasi analiz yaptırmadı. Buna gerek bile duymadı. Libya’daki işleri için uluslararası sigorta bile yaptırmaya gerek duymadı. Ortadoğu’daki değişimler üzerine ulusal veya uluslararası toplantılara bile gerek duymuyor. Ama, Libya’daki zararlarını hükümete baskı yaparak alabiliyor. Bu haksızlık değil mi?
 
- Türkiye, komşularla sıfır politika izleyeceğim derken komşularla fazla mı iç içe girdi?
 
- Ortadoğu Türkiye için bir bataklık mıdır? Yoksa, Ortadoğu’daki demokratik dönüşümler Türkiye için tarihi bir armağan mıdır?
 
- Türkiye bölgesinde merkezi güç haline mi geliyor?
 
- Türkiye, değişen ve dönüşen Ortadoğu ülkelerine yeni bir model olabilir mi?
 
- Türkiye, Osmanlı Devleti’nden beri Avrupa ile bütünleşmeye çalışıyor ama Avrupa’nın üvey evladı olmaktan da kurtulamıyor. Ortadoğu’da başlayan halk hareketleri ile birlikte Türkiye’nin ekseni tamamen Batı’dan Doğu’ya doğru kayabilir mi?
 
- Türkiye ile Ortadoğu ülkeleri arasında akrabalık temelinde birlik kurulabilir mi? Bu birlik Avrupa Birliği’ni rahatsız etmeden yapılandırılabilir mi? Ortadoğu ülkeleri tarafından desteklenir mi?
 
- Türkiye’nin Ortadoğu’yu anlama isteği giderek artıyor. Ancak, bu istek henüz demokratik dönüşüme yardım etme, dönüşümle bütünleşme, yeni politikalar üretme ve sunma boyutuna varmış değil.


Türkiye’nin Ortadoğu’yu anlama isteği giderek artıyor. Ancak, bu istek henüz demokratik dönüşüme yardım etme, dönüşümle bütünleşme, yeni politikalar üretme ve sunma boyutuna varmış değil.