Sınıraşan Akiferler Hukuku Taslak Maddeleri Üzerine Bir Değerlendirme

Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu, 19 maddeden oluşan Sınıraşan Akiferler Hukuku’na ilişkin çalışmasını 2008 yılı toplantısında tamamlamış ve bu taslak maddelerini Genel Kurul’a göndermiştir.  Genel Kurul, 11 Aralık 2008 tarihinde 63. toplantısında Sınıraşan Akiferler Hukuku’nu bir kararla kabul etmiştir.

Yeraltı suları günümüzde küresel su arzının yaklaşık P’sini ve tarımsal sulamanın da ’sini sağlamaktadır. Bununla birlikte yeraltı suyunu yüzey suyundan ayırmak genellikle zor ve pahalıdır. Yer altı suları gerek ulusal gerek uluslararası düzeyde nehirler ve göller gibi yüzey sularının aksine genellikle ihmal edilen bir kaynaktır. Bu durum uluslararası hukuk alanında da gözlemlenebilmektedir. Sınıraşan nehir ve göllerle ilgili 400’den fazla anlaşma veya andlaşma bulunmasına rağmen, sınıraşan akiferlerle ilgili sadece dört düzenleme bulunmaktadır. Sınıraşan akiferlerin göz ardı edilmesinin nedeni sadece bu kaynağın görünmez olmasından değil aynı zamanda sınıraşan akiferlere ilişkin kapsamlı ve kantitatif araştırmaların maliyetinin yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.

Sınıraşan Akiferler konundaki bu maddeler 1997 tarihli Uluslararası Suyollarının Ulaşım Dışı Amaçlarla Kullanımına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin devamı olarak kabul edilebilirse de taslağın 3. maddesindeki “devletlerin egemenliği” hükmü sözleşmeden ayrılmaktadır. Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun taslağa ilişkin yorumunda devletlerin doğal kaynakları üzerindeki egemenliğine atıf yapan uluslararası andlaşma ve düzenlemeleri belirtmesine rağmen, taslak maddede egemenliğe yapılan bu vurgu birtakım tartışmalara neden olmuştur.

Bu raporun amacı birçok hükmü ile tartışmalara neden olan sınıraşan akiferler hukuku taslağı ile ilgili bilgi vermektir.