IŞİD’in Yabancı Savaşçıları ve Yarattığı Tehdit: Türkiye’nin Tecrübesi (2014-2016)

Ortadoğu’daki yeni güvensizlik sarmalı bölge genelinde çoklu güvenlik tehditlerini beraberinde getirdi. Başta Suriye ve Irak olmak üzere bölgede süregelen çatışmaların yarattığı yönetişim boşluğu, bölge ve uluslararası sistemin geneli için güvensizlik üreten temel unsurların başında gelmektedir. Bu ortamda, dünyanın farklı bölgelerinde çatışma coğrafyasına savaşma ve diğer saiklerle seyahat eden yabancı terörist savaşçılar uluslararası güvenliğin de gündemine oturdu.

Uluslararası güvenlik gündeminde şüphesiz ki yabancı savaşçı olgusu yeni bir konu değil. Dünya tarihinin farklı dönemlerinde bu olgunun değişik boyutlarıyla karşımızda olduğunu görüyoruz. DAEŞ terör örgütü ve benzeri diğer oluşumların yarattığı ivmeyle yeni bir form kazanan bu olgu, yeni karakteristiklere de büründü. Gerek sayısal anlamda ulaştığı düzeyler, gerekse de şiddet ve yıkıcılıkla özdeşleşme derecesi açısından dünya tarihinde daha önce görülmemiş düzeye erişti. Bu artışta şüphesiz ki yeni iten ve çeken faktörlerin varlığı yadsınamaz. DAEŞ terör örgütünün halifelik ilanı gibi faktörlerin yarattığı çekim kuvveti ile bu kişilerin kaynak ülkelerinde karşılaştıkları zorluklar bu dalgayı besleyen önemli faktörlerdir.

Yabancı savaşçıların bu son dalgasıyla mücadelenin uluslararası alanda düzenlenmesine dönük kararlılık üst düzeydedir. Bu konuda bölgesel girişimlerin yanı sıra, Birleşmiş Milletler düzeyinde de konu ele alınmış ve 2014 yılı itibariyle bu konuya dair belli bir mevzuat oluşmuştur. Yabancı terörist savaşçı kavramsallaştırmasıyla ele alınan bu tehdide karşı uluslararası alanda girişimler tüm hızıyla devam etmektedir. Kaynak ülkelerde alınan önlemler neticesinde ve Suriye ve Irak’taki çatışmaların seyrine bağlı olarak bu çatışma coğrafyalarına yabancı terörist savaşçı akışının azaldığı görülse de bu olgunun oluşturduğu tehdidin tamamen ortadan kalktığı söylenemez.

Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) yabancı terörist savaşçılar ve radikalleşme olgularını farklı boyutlarıyla ele almak amacıyla değişik araştırma projeleri yürütmektedir. Bu konuda sosyal ağ analizini kullanan çalışmalar yanı sıra, yabancı terörist savaşçılar olgusunu tarihsel gelişimi içerisinde ele alan değişik yayınlar çıkarılmıştır.

Elinizdeki çalışma, ORSAM Güvenlik Çalışmaları Koordinatörü Doç. Dr. Haldun Yalçınkaya’nın ORSAM’ın bu alandaki çalışmalarında vardığı bulgularla ortaya koyduğu, ve bu konuda alanındaki en kapsamlı eserlerinden birisidir. Uluslararası İlişkiler Konseyi’nin yayınladığı Uluslararası İlişkiler dergisinin son sayısında yayınlanan makaleden hareketle hazırlanan bu raporun yayınına gösterdikleri kolaylık ve izinler için dergi yönetimine ayrıca teşekkür ediyoruz. Bu sayede bu değerli çalışmanın daha geniş bir kitleye erişimi mümkün kılınmaktadır. Konuya ilgili çevrelere keyifli okumalar dileriz.