Etiyopya'nın Ekonomik Kırılganlıkları: Çatışma, Reform ve Kalkınma Yolunda Zorluklar

Giriş
Afrika’nın en fazla nüfusa sahip ikinci ülkesi olan Etiyopya, uzun yıllardır hem ekonomik büyüme potansiyeli hem de bölgesel siyasi etkisiyle dikkat çeken bir ülke olmuştur. Ancak son yıllarda yaşanan ekonomik krizler, siyasi istikrarsızlık ve iç çatışmalar, ülkenin kalkınma hedeflerine ulaşmasını engellemiş ve ekonomisinin temel kırılganlıklarını açığa çıkarmıştır. 2023’te %7,1’lik büyüme oranına ulaşan Etiyopya, Afrika kıtasının en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olmasına rağmen yüksek enflasyon, döviz krizi ve artan dış borç gibi makroekonomik zorluklarla mücadele etmektedir. Bu durum, Etiyopya’nın hem iç hem de dış ekonomik faktörlerden kaynaklanan ciddi yapısal sorunlar yaşadığını ortaya koymaktadır.

Abiy Ahmed’in 2018’de iktidara gelmesiyle birlikte başlatılan ekonomik reformlar, uzun vadeli kalkınma hedeflerini desteklemeyi amaçlasa da iç çatışmalar ve küresel ekonomik gelişmeler Etiyopya’nın reform sürecini önemli ölçüde yavaşlatmıştır. Özellikle 2020’de Tigray bölgesinde başlayan iç savaş hem ekonomik kaynakların kalkınma projelerinden askerî harcamalara kaymasına yol açmış hem de yabancı yatırımcıların ülkeden çekilmesine neden olmuştur. Küresel enerji krizleri, iklim değişikliği ve döviz rezervlerindeki ciddi daralma, Etiyopya ekonomisinin kırılganlığını daha da artırmıştır. Dahası Etiyopya para birimi birrinin son dönemde döviz karşısında hızla değer kaybetmesi, ithalat maliyetlerini artırarak halkın yaşam standartlarını olumsuz etkilemiştir.

Tablo 1: Etiyopya’nın Güncel Ekonomik Göstergeleri

^{Kaynak: Afrika Kalkınma Bankası (AfDB)}

Bu çalışma, Etiyopya’nın yaşadığı ekonomik krizi hem güncel ekonomik veriler hem de siyasi olaylar bağlamında politik ekonomi perspektifinden kapsamlı bir şekilde ele almayı amaçlamaktadır. Çalışmanın temel amacı; Etiyopya’nın ekonomik kırılganlıklarını analiz ederek ülkedeki mevcut ekonomik görünümün temel yapısal nedenlerini ortaya koymak ve olası çözüm yollarını tartışmaktır. Bu bağlamda çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, Etiyopya’nın son yıllardaki ekonomik performansı, büyüme potansiyeli ve makroekonomik zorlukları incelenecektir. İkinci bölümde, siyasi istikrarsızlık, iç çatışmalar ve uluslararası ilişkilerin ülke ekonomisi üzerindeki etkileri mercek altına alınacak; Tigray çatışması ve küresel enerji krizlerinin sonuçları değerlendirilecektir. Üçüncü bölümde, Abiy Ahmed hükûmetinin ekonomi politikaları ve reform süreçleri detaylandırılacak bu politikaların etkinliği ve başarı şansları üzerine bir değerlendirme yapılacaktır. Son olarak dördüncü bölümde Etiyopya’nın ekonomik krizini aşmak için atması gereken adımlar ve reform önerileri tartışılacaktır. Bu çalışma, Etiyopya ekonomisinin kırılganlıklarını analiz etmeyi hedeflemekte olup yalnızca mevcut krizlere ışık tutmakla kalmayacak aynı zamanda ülkenin uzun vadeli kalkınma stratejilerine de katkı sağlayacaktır. Böylece Etiyopya’nın karşı karşıya olduğu ekonomik sorunların daha geniş bir bağlamda anlaşılmasına yardımcı olacaktır.