Irak Gündemi: 17-23 Haziran 2019

Siyaset
Irak Cumhurbaşkanı Berham Salih, İngiltere merkezli faaliyet gösteren bir araştırma merkezinin düzenlediği Irak – İngiliz iş konseyi toplantısına katıldı. Salih, yaptığı konuşmada Irak’ın vekalet savaşlarının yürütüldüğü bir sahaya dönüştüğünü ifade etti. Salih, ayrıca ülkenin İran ile iyi ilişkilerini korumasının Irak’ın yararına olduğunu söyledi ve ABD’nin de Irak için “en önemli ortak” olduğunu vurguladı. Salih’in açıklaması Irak’ın ABD ve İran arasındaki gerilimde sıkıştığını göstermektedir. Ancak Salih’in de belirttiği gibi Irak’ın tek taraflı bir pozisyon olması ülke kırılgan olan siyasetteki kırılmaları hızlandıracaktır. Bu nedenle Salih ülkesinin dengeli pozisyonunu korumaya çalışmaktadır. ABD veya İran’ın Irak’ı açık bir pozisyon almaya itmesi ise ülkedeki ABD ve İran varlıklarının vekil aktörler üzerinden hedef alınmasına neden olabilir.

Ulusal Hikmet Akımı Lideri Ammar el-Hekim, partisinin hükümetten desteğini çektiğini ve muhalefet safına katıldığını açıklamıştır. El-Hekim, hükümeti destekleyen Islah ve Bina Bloku’nun başkanlığından da ayrıldığını açıkladı. El-Hekim sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada “Reform ve İmar Koalisyonu Yönetim Kurulu’ndaki kardeşlerin bize duydukları büyük güveni değerli buluyoruz. Geçtiğimiz dönem boyunca başkanlığı bize verdiler. Emaneti ve üstlendiğimiz sorumluluğu en güzel şekilde yerine getirmiş olduğumuzu umuyoruz. Reform ve İmar Koalisyonu Yönetim Kurulu’ndan içtüzüğü uyarınca yeni bir başkan seçmesini talep ediyor; koalisyona, cömert güçlerine ve yeni başkanına başarılar temenni ediyoruz” dedi. 2018 Irak Parlamentosu seçimlerinden sonra genel öngörü ulusal birlik hükümetlerinin ömrünü tamamladığı ve çoğunluk hükümetinin kurulacağı yönünde oluşmuştur. Ancak parlamentoda en büyük blokun kim olduğu belirlenmeden iki muhtemel en büyük blokun başbakan adayı üzerinde anlaşmıştır. Bu durum başbakanın arkasındaki en büyük destekçisinin muğlaklaşmasına neden olmuştur. Hükümet içerisinde temsil edilmeyen partiler olmasına rağmen her iki büyük blokunda başbakanı desteklemesi ulusal birlik hükümetinin kurulacağı yönünde bir görüntüye neden olmasına rağmen Ammar el-Hekim’in hükümetten desteğini çekmesi yeni bir hükümet tarzının oluşacağına yönelik beklentileri arttırmıştır. Diğer yandan Irak genelinde protestoların artması başka partilerin de hükümetten desteğini çekmesine neden olabilir.

IKBY Başkanı Neçirvan Barzani, 10 Haziran’da başkan seçilmesinin ardından ilk yurtdışı ziyaretine Türkiye’ye gerçekleştirdi. Barzani, "Başkan seçildikten sonra yurt dışına gerçekleştirdiğimiz ilk ziyaret. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmekten memnuniyet duydum. İlişkilerimizin nasıl geliştirileceği üzerine uzun bir görüşme gerçekleştirdik. Görüşmede her iki taraf için de önemli olan konulara detaylı bir şekilde değinildi. Bölgemiz, Türkiye ve Irak ilişkilerinde yeni bir sürecin başlayacağı kanaatindeyim. Ziyaretimin ilişkilerin geliştirilmesine vesile olmasını temenni ediyorum" dedi. IKBY’nin 25 Eylül 2017’de gerçekleştirdiği bağımsızlık referandumunda Türkiye’nin Irak’ın toprak bütünlüğünden yana tavır alması ilişkilerin seviyesinin düşmesine neden olmuştur. Buna rağmen kopmayan ilişkiler iyileşme eğilimine girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Irak ziyareti çerçevesinde Bağdat ve Basra’dan sonra IKBY’yi ziyaret etmesi ve Neçirvan Barzani’nin yemin törenine katılması bu durumun somutlaştığını göstermektedir.

Güvenlik
Bağdat’ın doğusunda yer alan yer alan İmam el-Muntazir Camisi’ne bombalı saldırı düzenlendi. Polis kaynakları olayda yedi kişinin hayatını kaybettiğini ve 20’den fazla kişinin yaralandığını açıkladı. Saldırı, fail olarak IŞİD’i akıllara getirmesine rağmen hiçbir grup üstlenmemiştir. Diğer yandan caminin Sadr City olarak bilinen ve Sadr hareketine yakın toplumsal tabanın yaşadığı semte yakın olması dikkat çekmektedir. Mahallede Şiilerin yoğun olarak yaşamasına rağmen Hıristiyan azınlıkların ve kiliselerinin de olduğu bilinmektedir.  

Ekonomi
Türkiye ile Irak arasında açılması için görüşmelerin sürdüğü Ovaköy Sınır Kapısı, IKBY Başkanı Neçirvan Barzani’nin İstanbul ziyaretinde de gündeme geldi. Barzani, görüşmelerin Ankara – Bağdat hattında yoğunlaşması gerektiğini vurguladı. Barzani, Habur Sınır Kapısı ile ilgili olarak “Bilindiği üzere mevcut sınır kapısının kapasitesi karşılıklı olarak artırıldı. Yeni köprüler ve Türk şirketi tarafından Zaho'da tüneller inşa edildi. Bizim buradaki amacımız Irak, bölgemiz ve Türkiye arasındaki ticaret hacminin artırılması konusunda kolaylıklar sağlamaktır” dedi. Barzani diğer yandan Türkiye – Irak ticaret hacminin arttırılması için adım atılması gerektiğine değindi. Ovaköy Sınır Kapısı’nın açılması ile birlikte Türk ürünlerinin Irak pazarına doğrudan girmesi ile fiyat rekabetinde avantaj sağlaması beklenmektedir. Ancak sınır kapısının IKBY’ye girmeden Irak’ın diğer vilayetlerine ulaşması Türkiye’den Duhok’a açılan sınır kapısındaki yoğunluğu azaltacaktır. Bu nedenle dolaylı olarak IKBY’nin sınır kapısı üzerinden elde ettiği gelirin azalmasına neden olacaktır.