Irak Gündemi: 3-16 Şubat 2020

Siyaset
Cumhurbaşkanı Berham Salih tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen Muhammed Tevfik Allavi geçtiğimiz Pazar günü ilân edilmesi umulan kabine listesini beklenen tarih üzerinden üç gün geçmesine rağmen henüz açıklamadı. Kulislerde Allavi’nin kabinesini oluşturduğu ifade edilirken, Iraklı göstericiler ve siyasi partilerin çelişkili talepleri Allavi’nin kabine listesini meclisin onayına sunmasını geciktireceği tahmin edilmektedir. Iraklı protestocuların 2003 sonrası sistemde görev almamış ve partilerden bağımsız kişilerden kurulu bir hükümet talebi olmasına rağmen meclisteki siyasi partilerin beklentisiyse oluşturulacak yeni kabinenin mevcut partilerin de çıkarlarını gözetmesidir. Bu noktada yeni kabine için meclisin onayına ihtiyacı olan Allavi’nin iki tarafın talepleri doğrultusunda uzlaşma yoluyla kabinesini oluşturacağı düşünülmektedir.

Öte yandan Şii lider Mukteda Sadr’ın liderliğindeki Sairun, hükümeti kurmakla görevlendirilen Muhammed Tevfik Allavi'nin kabinesinde parti mensubu isimlerin bulunması durumunda üç gün içerisinde hükümeti devirme tehdidinde bulundu. Sadr'ın askeri konulardaki danışmanı Kazım İsavi, Sadr hareketinin hiçbir şekilde yeni hükümetin bir parçası olmayacağını aktararak hareketin, yeni oluşturulacak kabinede parti mensupları ve Şii silahlı gruplarına mensup kişiler olması durumunda Irak’ı Allavi için cehenneme çevireceğini ve hükümeti üç gün içinde devireceğini bildirdi.

Başkent Bağdat’ın doğusunda bulunan Sadr semtinde, Mukteda Sadr’ın çağrısı doğrultusunda Sadr yanlısı kadınlar cuma namazı sonrasında gösteri yürüyüşünde bulundu. ABD karşıtı ve Sadr lehine sık sık sloganların atıldığı yürüyüşte bazı kadınların temsili kefen giydiği gözlemlenirken, yürüyüşün bir önceki gün Tahrir Meydanı’nda toplanan ve Şii lider Sadr aleyhinde sloganların atıldığı kadın göstericilere tepki olarak toplandığı kaydedildi.

IKBY Başbakanı Mesrur Barzani IŞİD’in son bir ayda Irak’ta sivil ve askeri hedeflere yönelik yaklaşık 60 saldırı gerçekleştirdiğine dikkat çekerek örgütün yeniden örgütlenebileceği uyarısında bulundu. IŞİD’i ortaya çıkaran işsizlik, siyasi istikrarsızlık ve geleceğe dair ümitsizlik gibi faktörlerin ülkede geçerliliğini koruduğu sürece IŞİD veya türevi örgütlerin tehdidinin süreceğini vurgulayan Barzani, örgütün Irak ve Suriye’de 20 bine yakın militanı olduğunu kaydetti.

Güvenlik
Geçtiğimiz yıl 17 Temmuz’da Erbil’de uğradığı silahlı saldırı sonucu şehit olan diplomat Osman Köse’nin failleri için yargı kararları belli oldu. Erbil 2. Ceza Mahkemesi diplomatımızın şehit edildiği olaya ilişkin 6 kişiye ceza verdi. Saldırıda rolü geçen iki kişi idam, bir kişi bir yıl hapis ve kalan üç kişi ikişer yıl hapis cezasına çarptırıldı.

NATO üyesi ülkelerin savunma bakanlarının Brüksel’de düzenlediği toplantıda ittifakın Irak’ta gerçekleştirdiği eğitim misyonu faaliyetlerinin arttırılması kararı alındı. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, ABD’nin başını çektiği IŞİD’e karşı koalisyon faaliyetleri çerçevesinde NATO’nun Irak güvenlik güçlerinin eğitim misyonuna daha fazla katkıda bulunacağını belirtti. Stoltenberg, NATO’nun Irak’taki eğitim misyonlarında daha aktif rol almasının Irak’a daha fazla asker gönderileceği anlamına gelmediğini vurgularken, kararın Irak’ta ve Ortadoğu’da daha fazla NATO katkısı çağrısında bulunan ABD Başkanı Trump’a cevap niteliği taşıdığı düşünülmektedir. Öte yandan, Kasım Süleymani’nin 3 Ocak’ta öldürülmesinin üzerine NATO, Iraklı güvenlik güçlerine sağladığı eğitim ve rehberlik faaliyetlerinin askıya alındığını duyurmuştu. Stoltenberg ittifakın Irak’ta sağladığı eğitim ve rehberlik faaliyetlerinin mümkün olan en yakın zamanda tekrar başlayacağını bildirdi.

Danimarka Savunma Bakanlığı 1 Mart’tan itibaren terör örgütü IŞİD ile mücadele kapsamında Irak güvenlik güçlerinin eğitimi için Aynu’l Esed Askeri Üssü’ne tekrar asker göndereceğini açıkladı. Geçtiğimiz Ocak ayında İranlı general Kasım Süleymani’nin Amerikan hava saldırısı sonucu öldürülmesi üzerine olası güvenlik endişeleri nedeniyle Aynu’l Esed Askeri Üssü’nden 130 askeri personelini ülkeye geri çağıran Danimarka Savunma Bakanlığı, Irak’taki güvenlik durumunun Süleymani saldırısından önceki dönemden farklı olmadığını belirterek Danimarkalı askerlerin 1 Mart’tan itibaren Iraklı güvenlik güçlerinin eğitim misyonuna devam edeceğini bildirdi.

Başkent Bağdat’ta hükümet binalarının, ABD Büyükelçiliğinin ve ABD askeri personelinin bulunduğu Yeşil Bölge’ye üç adet Katyuşa füzesiyle saldırı düzenlendi. Saldırıda ölen veya yaralanan olmadığı açıklanırken Washington saldırıların arkasında İran destekli paramiliter gruplar olduğuna dair güçlü şüphelerinin devam ettiğini vurguladı. Öte yandan, Yeşil Bölge’ye yapılan saldırıyı üstlenen çıkmadı. Yeşil Bölge’ye yapılan roket saldırısından üç gün önce ise, ayın 13’ünde ülkenin kuzeyi Kerkük’te ABD askerlerini barındıran K1 Hava Üssü’ne roket saldırısı düzenlenmişti. Saldırıda ölen ya da yaralanan olmazken saldırının ertesinde ABD savaş uçakları bölgede uçuşlar gerçekleştirmişti.

Irak Adalet Bakanlığı İnsan Hakları ve Uluslararası İş Birliği Merkezi Genel Müdürü Kemal Emin Haşim ve Irak Genel Savcı Yardımcısı Zari Cabir Ferhud ile Tahran’da bir araya gelen İran Adalet Bakan Yardımcısı Mahmud Abbasi, iki ülke arasında Süleymani ve el-Mühendis’in öldürülmesinin hukuki boyutunu araştıracak ve uluslararası arenada bu konunun takibini sağlayacak ortak bir hukuk komitesinin kurulması konusunda tarafların mutabık kaldığını açıkladı.

Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu Irak’ta protestoculara karşı düzenlenen silahlı saldırıları kınayarak barışçıl protestoculara karşı ateşli silahların ve patlayıcıların kullanıldığına dair bölgeden sağlam delillerin geldiğini ve Irak hükümetinin protestocuların can güvenliğini sağlamak için aldığı önlemleri fazlasıyla arttırması gerektiğini vurguladı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği Irak Özel Temsilcisi Jeanine Henniz-Plasschaert, 14 ve 16 Şubat tarihleri arasında en az 50 göstericinin taşlı ve silahlı saldırılar sonucu yaralandığını bildirirken sadece Ocak ayı boyunca Kerbela vilayetinde en az 150 kişinin aynı türde saldırılar sonucu yaralandığını bildirdi.

Ekonomi
Petrol fiyatlarını desteklemek için geçtiğimiz aylar boyunca günlük petrol üretimini kademeli bir şekilde kısan Irak, ocak ayında OPEC ülkeleri arasında günlük petrol üretimi en fazla düşüş gösteren ülkeler arasında yer aldı. Irak'ta ocak ayında günlük petrol üretimi bir önceki aya oranla 68 bin varil düşüşle 4 milyon 501 bin varil olarak kaydedildi.

Irak'ta yerli üretimi arttırmak için geçen yıl mayıs ayında Türkiye’den yumurta ithalatına getirilen yasak sonrası Türkiye'den Suriye ve Kuveyt'e yapılan yumurta ihracatı rekor seviyelerde arttı. Irak'a yumurta ihracatı yüzde 66,2 azalırken, Suriye'ye dış satımda yüzde 12 bin 715, Kuveyt'e yüzde 2 bin 981'lik artış kaydedildi. 2019 yılında en çok yumurta ihracatı 96 milyon 320 bin dolarla yine Irak'a yapılırken, Irak’a yumurta ihracatı 2018’e göre yüzde 66,2 azaldı. Irak'a 2018'de 285 milyon 438 bin dolarlık yumurta satılmıştı.

Geçtiğimiz ay Türkiye’de yabancılara yapılan konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,3 artarak 3 bin 907 olurken, ocak ayında Irak vatandaşları Türkiye’den 739 konut alarak bu alanda diğer ülke vatandaşları arasında birinci sıraya yerleşti.

Sosyal Hayat
Irak’ın başkenti Bağdat’ta 12 yıl aradan sonra kar yağdı. Bağdat’ın yanı sıra IKBY, Kerbela, Babil, Necef ve Divaniye gibi bölgelerde de kar yağışı etkisini gösterdi.