Wagner’in Libya Müdahalesi

Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle beraber ortaya çıkan yeni güvenlik konsepti, uluslararası ilişkiler literatüründeki “devlet” kavramının bazı temel bileşenlerinin sorgulandığı ve devlet dışı aktörlerin ön plana çıktığı bir döneme öncülük etmiştir. Bu anlamda modern devlet anlayışının bir parçası olarak sınırları içinde mutlak egemenliğe sahip olan ve güç kullanma tekelini elinde bulunduran devlet mekanizmalarının zayıflaması ve çatışmaların değişen yapısı, çatışan taraflar nezdinde alternatif güvenlik araçlarının kullanımını bir gereklilik hâline getirmiştir. “Özel Güvenlik Şirketleri” (ÖGŞ) veya Özel Askerî Şirketler (ÖAŞ), bu ihtiyacın bir sonucu olarak daha çok bağımsızlıklarını yeni kazanan Afrika ülkelerinde kendilerine faaliyet alanı bulmuşlardır. Süreç içinde Afrika’nın farklı noktalarındaki (Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Angola, Güney Afrika ve Sierra Leone) iç savaş, çatışma ve kriz alanlarına müdahil olan ÖAŞ’ler içinde Rusya menşeli Wagner Şirketi, 2011 yılında Kaddafi rejiminin devrilmesiyle beraber Libya’da yaşam alanı bulmuştur. Wagner’in Libya’daki güvenlik denklemine dâhil olması, iç savaşın seyrini değiştirmekle birlikte bölgesel ve uluslararası anlamda pek çok tartışmaları beraberinde getirmiştir.

Bu bilgiler ışığında çalışmada Rus Wagner Özel Askerî Şirketinin Libya’daki varlığı, millî uzlaşı sürecine giren Libya’nın önündeki temel engellerden birisi olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda çalışmanın ilk bölümünde devlet dışı aktör olarak ÖAŞ’ler incelenmiş, tarihsel perspektif ve teorik altyapıdan hareketle bu şirketlerin faaliyet alanlarına ve çatışma bölgelerindeki fonksiyonlarına kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde ise Rus Wagner paramiliter oluşumunun yapısı, Afrika özelinde etkin olduğu sahalar ve Libya krizine dahli belli bir kronolojik çerçeve içinde tahlil edilmiştir. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise Wagner’in Libya’daki askerî varlığı, siyasi, toplumsal ve etik boyutlar göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.