| 1960’lı yıllardan itibaren Kıbrıs adasında genel anlamda su sıkıntısı yaşanmaktadır. Yaşanan sıkıntının nedenleri ise sırasıyla; su kaynaklarının kontrolsüz kullanımı, nüfus artışı, kaynakların kirlenmesi, buharlaşmanın fazla olması, yeraltı sularından aşırı çekim yapılması sonucu kıyı akiferlerinin tuzlanmasıdır.
Doğu Akdeniz ikliminin hakim olduğu adada yıllık ortalama yağış 513 mm’dir. Adanın kuzeyinde yer alan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ise bu rakam yaklaşık 400 mm’dir. KKTC’nin kullanılabilir yıllık su miktarı 117,5 milyon metre küp’tür. Suyun, yüzde79’u tarımsal, yüzde 13’ü evsel ve yüzde 8’i sanayi amacıyla kullanılmaktadır. KKTC’de sular genellikle kıyı akiferlerinden çekilmektedir ve adanın en büyük akiferi olan Güzelyurt akiferi Trodos dağlarından beslenmektedir. Rum kesiminde Trodos dağlarında yer alan barajların suyu tutması nedeniyle KKTC’de yer alan yüzey ve yeraltısularında yeterli beslenim sağlanamamaktadır. Geçmiş yıllarda yapılan çalışmalara göre KKTC’nin toplam su ihtiyacı 190-197 milyon metre küp’tür. Kullanılabilir yıllık su miktarının 117,5 milyon metre küp olduğu göz önünde bulundurulursa, ihtiyaç duyulan su miktarı akiferlerin aşırı kullanımı ile sağlanmaktadır. Bu durum KKTC’nin en önemli su rezervleri olan yeraltısu kaynaklarının kısa bir süre sonra kullanılamaz hale gelmesi tehlikesi içinde olabileceğini göstermektedir.
Su, sadece miktar açısından değil sağlanan suyun kalitesi açısından da yetersizdir. KKTC’de içme suyu kalitesi dünya standartların altında yer almaktadır. KKTC’de yılda kişi başına düşen su miktarı 285 metre küp’tür. Bu rakam ülkede su kıtlığı yaşandığını göstermektedir. KKTC’nin su sorununun çözülebilmesi için zaman içinde çözüm yolları düşünülmüştür. Modern sulama tekniklerinin uygulanması, deniz suyu arıtılması, tankerle su taşıma ve su depolama yapılarının inşa edilmesi düşünülen çözüm yollarından birkaç tanesidir. Yaşanan su sıkıntısını ortadan kaldırmaya yönelik bir diğer çözüm yolu olan Türkiye’den su taşınması fikri ise 1990’larda ortaya atılmıştır. Bu doğrultuda 1998 yılında 10.000-40.000 metre küp kapasiteli büyük su balonları ile su taşınmıştır. İçme suyu amacıyla beş yıl boyunca Türkiye’den Anamur’un Aydıncık ilçesi Soğuksu kaynağından, KKTC’de bulunan Kumköy rezervuarına yaklaşık 4,1 milyon metre küp su taşınmıştır. Bu proje teknik aksaklıklar nedeniyle 2002 yılında durdurulmuştur.
KKTC’nin su sorununun çözülmesi için Türkiye’den boru hattı ile su taşınması fikri kesin çözüm yolu olarak ortaya çıkmaktadır. Dünyada ilk kez uygulanması nedeniyle de Asrın projesi olarak anılan denizin 250 metre altında 80 km uzunluğunda inşa edilecek boru hattı ile suyun taşınmasını hedefleyen bu proje, 2 baraj, 107 km uzunluğunda boru hattı ve 2 adet terfi merkezinden oluşacaktır. Hattın deniz kısmında 1600 mm çaplı HDPE kullanılacak. Askıdaki boru iki kıyı arasında yaklaşık 400-500 m aralıklarla, halatlar kullanılarak deniz tabanına bağlanacağı belirtilmiştir. Yılda 75 milyon metre küp suyu taşımayı hedefleyen proje tekrar gündeme gelmiştir. 7 Mart 2011 tarihinde “KKTC İçme Suyu Temin” projesinin önemli ayaklarından biri olan Dragon Çayı üzerinde inşa edilecek Alaköprü Barajı’nın temeli atılmıştır. 31 Mart 2012 tarihinde ise Türkiye’den transfer edilecek suyu KKTC’de depolayacak olan Geçitköy Barajının temeli atılmıştır.
13 Ekim 2012 tarihinde projenin önemli ayaklarından biri olan suyu denizin içerisinden götürecek boru hattı ve kara yapılarının inşası başlatılacaktır.
2014 yılında bitirilmesi planlanan projede, su hattının Türkiye tarafında yer alacak kara yapıları 45,6 milyon lira, deniz geçişi isale hattı için 630 milyon lira, KKTC’de yer alacak kara yapıları için 26,9 milyon lira ve her iki tarafta yer alacak ve inşası başlamış barajlarla birlikte yatırımın 782 milyon 504 bin lira olacağı öngörülmektedir. |
