Irak’ta Türkmen Basını

Türkmen basını Osmanlı döneminde sadece 7 yıl devam etmiştir. 1911’de başlayan faaliyetler İngiliz ordusunun 1918 yılında Kerkük’ü işgal etmesi ve Havadis gazetesinin kapanması ile sona ermiştir. Türkçe o zamandan başlayarak ve günümüze kadar devam eden süreçte Irak Türkmenlerinin kültür dili olmuştur. Bu kuralın dışına hiç bir gazete çıkmamıştır. Türkmenlerin kültür dili ister Osmanlıca isterse de Latince yazılsın Türkiye Türkçesidir. 2003’ten sonra Latince (yeni Türkçe) kullanılmıştır. Bu tarihten önce Kardaşlık dergisi 1965 – 1971 yılları arasında ve Irak gazetesi 1966 yılında bazı sayfalarını yeni Türkçe basmıştır. Partizan basın anlayışının gelişmesinin arkasında siyaset ve çeşitli organizasyonlar bulunmaktadır. Bu süreç 1991 yılında Irak rejiminin resmi kuruluşlarını Erbil, Süleymaniye ve Duhok’tan çekmesiyle başlamış ve 2003 yılında Irak’ın işgalinden sonra doruğa ulaşmıştır. Türkmen basınının en önemli özelliği, herhangi bir kesimden yardım ve destek almaksızın ferdi çabalarla faaliyetlerine devam etmesidir. Bu durum 1970 yılında hükümetin aldığı karar sonucu olarak Irak Türkmenlerine kültürel hakların tanınması ve haftalık Yurt gazetesinin çıkması ile başlamıştır. 32 yıl süren Krallık döneminde Kerkük belediyesinin yarı resmi yayın organı Kerkük hariç iki gazete çıkmıştır. Bunlar İleri ve Afak’tır. Cumhuriyet döneminde sadece Beşir gazetesi çıkmış ve 1959’da Genelkurmay Başkanı’nın emriyle Afak gazetesiyle birlikte kapatılmıştır. Daha sonra da Kardaşlık dergisi 1990 yılında kapanmıştır. Irak basınına genellikle siyasi gelişmeler yön vermektedir. Türkmen basınında bu konuda bir istisna söz konusu değildir. Kürt partileri kendi çıkarlarına hizmet etmek ve Türkmenlerin Irak genelinde siyasi, idari ve medya alanlarında boy göstermelerini engellemek için bazı Türkmen gazetelerine hem finansal hem de diğer anlamda destek vermiştir. Bugünkü Türkmen basınını iki kategoride sınıflandırmak mümkündür:

a. Türkmen siyasi parti ve örgütlerinin çıkardığı gazeteler.
b. Kürtlerin çıkarlarına hizmet etmek, Türkmenlerin birlik ve beraberliğini hedef almak, Türkmenlerin siyasi, ulusal ve milli haklarını zaafa uğratmak ve Kerkük sorununa kendi çıkarları yönünde hizmet etmesi için Türkmence yayınlanan ve Kürt siyasal partileri tarafından finanse edilen sözde Türkmen gazeteleri.