Kuzey Afrika Gündemi : 1-7 Ekim 2019

Mısır
BBC’de yayınlanan bir haberde, Mısır Parlamentosu Sözcüsü Ali Abdal Aael’in, Mısır’daki kamu harcamalarını meşru kılmak adına Hitler’in kapsamlı altyapı projelerine atıfta bulunması eleştirildi.

Moody’s, Mısır’ın gayrı safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) 2020’de %5.6 artacağını öngördü. Diğer yandan, Mısır ekonomisindeki gelişmelere rağmen halkın sosyoekonomik koşullara ilişkin memnuniyetsizliği Eylül ayında geniş çaplı protesto gösterileriyle sonuçlanmıştı. Bloomberg’in raporunda ekonominin gelişme kaydettiği ancak bunun halk tarafından koşullarda bir iyileşme gözlemlenemediği öne sürüldü.

Polis teşkilatı, aralarında activist ve akademisyenlerin yer aldığı 1000’in üzerinde tutuklu protestocuya ilişkin tutuklamaların yasal olduğunu ve keyfi tedbirler olarak gerçekleşmediğini ileri sürdü.

Mısır, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Yunanistan Salı günü bir zirve gerçekleştirecek. Doğu Akdeniz’deki işbirliğinin ardından üç ülke radikalleşme ve terörizmle mücadele alanında bölgesel işbirliği ve iletişim koordinasyonu için bir araya gelecek.

Nil Nehri üzerine kurulacak 4 milyar dolarlık baraj projesine ilişkin Mısır, Sudan ve Etiyopya arasındaki diplomatik görüşmeler çıkmaza sürüklendi. Mısır, konuya ilişkin uluslararası arabuluculuk çağrısında bulundu.

Arish kentinde 3 ay önce düzenlenen saldırının ardından ilk kez Kuzey Sina’da Bir Al-Abd kentinde bir güvenlik noktası hedef alınmış, saldırıda 8 Mısır askeri hayatını kaybetmişti. Görgü tanıkları sivillerin alıkoyulduğunu ve IŞİD usulünde infaz edildiklerini belirtmişti. Devlet Başkanı Abdel Fatah El-Sisi, İslam’ın doğru yorumu için radikalleşmeyle mücadelenin bakanlık kanalıyla süreceğini vurguladı. 

Libya
Amerikan National Interest dergisi, Libya’da savaşın sahada kazanılamayacağını öne sürerek ABD’ye çağrıda bulundu ve aylardır Trablus’u ele geçiremeyen Hafter’i bu harekattan vazgeçirmeye teşvik etti.

Salah Badi, UMH bünyesindeki Misrata al-Somoud Tugayı tarafından yapılan açıklamaya göre başkente bağlı milis kuvvetlerinin askeri istihbarat şefi olarak atandı. Badii ABD’nin Libya’ya ilişkin terörle mücadele yaptırım listesinde yer alıyor. BM ve UMH konuyla ilgili herhangi bir yorum yapmazken, Badi’nin 2018 yılında Trablus’taki iç çatışmalarda diğer milisleri Trablus’a saldırmak için desteklediği öne sürüldü.

Rus Wagner Grup’a bağlı olduğu iddia edilen 35 paralı askerin Hafter’e bağlı kuvvetler bünyesinde savaşırken Libya’da öldürüldüğü öne sürüldü. 

Birleşmiş Milletler Libya Misyonu Şefi Hasan Selame, Libya’da Birleşmiş Milletler’in ‘sessiz çoğunluktan’ yana olduğunu ve sürecin asıl mağdurunun Libya halkı olduğunu açıkladı. Libya halkının genelinde güvenlik kuvvetlerinin birleşmesine yönelik bir eğilim olduğunu öne süren Selame, UMH ve Hafter yönetiminin diyaloğa açık olmaları ancak birbirlerini ‘terörist milisler’ olarak nitelendirmelerinin süreci zorlaştırdığını yineledi. Kahire Görüşmeleri adı verilen süreç, ülkenin güvenlik kuvvetlerini etkili ve verimli bir şekilde birleştirmeyi amaçlamaktadır.

Hafter’e bağlı kuvvetlerin sözcüsü Al Mismari, Libya Ulusal Ordusu’nun Sirte’deki Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) ait silah ve mühimmat depolarına hava saldırıları düzenlediğini açıkladı. Açıklamada Trablus merkezli , Birleşmiş Milletler’in desteklediği UMH’ye bağlı birliklerden ‘terörist milisler’ olarak söz eden Mismari, operasyonların başarılı geçtiğini öne sürdü.

Kaddafi’nin eski sözcüsü Moussa Ibrahim, verdiği ropörtajda Libya’daki güncel durumun 8 yıl önce öngörülen duruma geldiğini, Kaddafi’yi ve yönetiminin işlediği suçlar öne sürülerek, Kaddafi’nin Batılı ülkeler tarafından Afrika’yı birleştirme politikası ve altın bazlı para birimi tasarısı nedeniyle saf dışı bırakıldığını belirtti.

Tunus
Tunus’ta Essebsi’nin vefatıyla öne alınan devlet başkanlığı seçiminin ilk turu sona ermiş, Kayis Said ve Nabil Karoui (hapisteki aday) ikinci tura yükselmişti. Devlet Başkanlığı seçiminin ikinci turundan önce düzenlenen parlamento seçimiyle, yeni Devlet Başkanı seçilmeden önce Tunus siyasetinde aktif bir rol oynayacak meclisteki koltuk dağılımı belirlenmiş olacak. Ennahda Partisi, parlamento seçimlerinde ilk sırada yer alıyor.  Ennahda’yı hapisteki aday Karoui’nin partisi Tunus’un Kalbi (Qalb Tounes) izledi. Tarafların koalisyon kurmak ya da seçimlerin yenilenmesini teklif etmek için iki ay süresi olacak. 217 vekilin yer aldığı Tunus Parlamentosu’nda %3 seçim barajı bulunuyor. Bu bağlamda, Ennahda yeni parlamentoda 40, Tunus’un Kalbi ise 35 koltuk sahibi olabilir.

Karoui’nin devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerindeki başarısı, seküler kesim için olumlu bir gelişme olarak nitelendirilse de, tutukluluğunun sona ermesine ilişkin temyiz davasını kaybetti. Karoui (56), reddettiği para aklama ve vergi kaçakçılığı suçları nedeniyle tutuklu sıfatıyla hapiste bulunuyordu.

Karoui hapishanede açlık grevine başladı. Başkan seçilmesi halinde Karoui’ye ne olacağı belirsizliğini koruyor.

Cezayir
Barış için Toplum Partisi Başkanı Dr. Makri, Cumartesi günü düzenlenen basın toplantısında adil rekabet ve şeffaflıktan yoksun olacağı kaanatiyle Aralık’ta yapılması planlanan devlet başkanlığı seçimlerinde yer almayacaklarını açıkladı. Ancak Makri, diğer ulusal-İslamcı partilerle ortak bir aday belirlemeye açık kapı bıraktı.

Adalet ve Gelişim Partisi’nin lideri Sheikh Abdallah Jab Allah kısa süre önce Aralık’ta düzenlenen seçimlerde yer almayacaklarını açıklamıştı.

İslami partilerin bu hamlesinin, rejimden kopmaya mı yoksa siyasi bir hesaplamaya mı işaret ettiği tartışılıyor.

Fas
Fas’ta siber suçları, kamu alanlarında cinsel tacizi ve kadına yönelik şiddeti suç kapsamına alan 103.13 Kanunu kabul edildi. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları ve Ulusal İnsan Hakları Konseyi’nin düzenlediği çalıştayda konuşma yapan Temyiz Mahkemesi Savcusu Mohammed Abdennabaoui, söz konusu yasanın insan haklarının teşvik edilmesinde önemli bir gelişme olarak adlandırıldı.

Aktivistler ise, pratikte dava sürecine hiçbir katkısı olmadığını ve kadınları yasal açıdan öne çıkıp yargıya başvurmaları yönünde cesaretlendirmediğini öne sürdü.