Seçim Öncesi Son Gözlemler: Duhok’tan Erbil’e

Yrd. Doç. Serhat Erkmen, Bilgay Duman, Oytun Orhan, ORSAM Ortadoğu Uzmanları
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde sonucu merakla beklenen Parlamento seçimi dün güvenlik güçleri ve resmi görevlilerinin oy kullanması ile başladı. Her ne kadar asıl seçim 21 Eylül 2013 tarihinde gerçekleşecek olsa da toplam seçmenlerin yaklaşık yüzde%5inin oy kullandığı bu süreç gözlemlenmeye açık değildir. Seçim yasakları 18 Eylül gece yarısı başlamasına rağmen bölge genelinde bu yasağa uyulduğunu söylemek güçtür. Erbil’de çeşitli siyasi partilerin bayraklarını taşıyan araçları gün boyu görmek şaşırtıcı değildir. Erbil’de seçim öncesinde renklerin savaşının bulunduğu söylenebilir. Sarı KDP’yi yeşil KYB’yi mavi Goran’ı ve kahverengi Kürdistan İslami Birliği’ni temsil etmektedir. Sayıları otuzu bulan diğer parti ve listeler ise arada kaybolmaktadır. Buna karşın Duhok’ta KDP’nin belirgin bir üstünlüğü söz konusudur. Nadiren de olsa Goran, KYB ve Kürdistan İslami Birliği’nin bayrak ve flamalarına rastlanılsa da Duhok’un sarılara büründüğünü söylemek yanlış olmayacaktır. Geleneksel olarak KDP’nin Duhok’ta çok güçlü olduğu zaten bilinmektedir. 2010 yılındaki genel seçimde Duhok’taki oyların yüzde 65’ini alan KDP bugün halen şehrin tek hakimi görünmektedir. KDP’nin Duhok’taki hakimiyetine meydan okuyacak bir güç bulunmasa bile şehirdeki ikinci partinin Kürdistan İslami Birliği olduğu söylenebilir. KYB ve Goran’ın ise bu şehirde pek etkinliği bulunmamaktadır.
 
Tüm bunlar arasında en dikkat çekici hususlardan birisi ise PÇDK’nın konumudur. PKK’nın Irak kolu olan PÇDK’nın 2009 seçimlerine katılmasına izin verilmemiştir. Fakat bu seçimlerde Bölgesel Parlamento’ya çok az sayıda da olsa milletvekili sokma olasılığı bulunmaktadır. Duhok’un özellikle kuzeyinde kısmi bir tabanı bulunan PÇDK’nın seçim öncesinde KDP’ye sert sözlerle yüklendiği görülmektedir. Bu durum KDP ile PKK arasında bir süredir gerilen ilişkilerin bir uzantısı olarak da okunabilir. Buna karşın PÇDK’nın tek varlık gösterdiği yer Duhok değildir. Kandil2in eteklerinde yer alan 70 kadar köyde PÇDK’ya sempati duyulduğu bilinmektedir. PÇDK’nın bu bölgelerde seçim faaliyeti yürütmesi ise KYB ve Goran’ı rahatsız etmektedir. Normalde PÇDK’nın oy potansiyeli büyük partileri rahatsız edecek kadar güçlü olmasa da seçim sonrası parlamento dengelerinin hassas olacağı beklentisi bir sandalyeyi bile önemli kılmaktadır.
 
Seçime ilişkin unutulmaması gereken son nokta ise Türkmenlerin seçim sürecine katılmasıdır. Önceki seçimlere göre Türkmenlerin çok daha heyecanla seçime hazırlandığı söylenebilir. Özellikle Irak Türkmen Cephesi ve Erbil Türkmen Listesi Kuzey Irak’ta yaşayan Türkmenleri sandığa çekebilmek için ciddi bir çaba sarf ediyor. Duhok ve Süleymaniye’de çok nadiren özellikle Irak Türkmen Cephesi adaylarının varlığı hissedilse de Erbil’in her köşesinde Türkmenlerin de seçimin bir parçası olduğu gerçeği açık seçik gözler önündedir. Erbil’deki Türkmen nüfusu ile Türkmenlere Kürt Bölgesel Yönetimi Parlamentosu’na ayrılan kota arasında açık bir orantısızlık bulunmaktadır. Bununla birlikte Erbil’deki Türkmenlerin yalnız bırakılmışlık duygusu ve sisteme entegre olma eğilimleri dikkate alındığında beş vekillik kotanın sandığa giden Türkmen seçmenler için orantılı olduğu söylenebilir. Bunun nedeni Kürt Bölgesel Yönetimi içinde yaşayan Türkmenlerin nüfusu ile ilgili olmayıp sisteme entegre olma adına Türkmen partilerinden daha çok yönetimsel gücü elinde bulunduran taraflara oy veriyor olmalarıdır. Bununla birlikte Türkmenlerin yönetim tarafından milli kimlik bazında sistemin dışında tutulmalarının Türkmen halkın Türkmen partilerine oy vermesinin önüne geçtiği düşünülmektedir. Başka bir ifade ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Parlamentosu’nda Türkmenlere tanınan beş kişilik kotanın sistem içinde yer alma noktasında yeterli olmayacağı kanısının Türkmen halkında yerleşmiş olması nedeniyle Türkmenlerin sistemin yürütücü gücüne destek vermesine yol açtığını söylemek mümkündür. Buradan hareketle 21 Eylül’de yapılacak seçimlerde Türkmenlerin gerçek seçmen ve nüfus potansiyelini ortaya çıkarabilecek nitelikte bir sonucun ortaya çıkması ihtimali düşüktür.