Türk Demokrasi Tarihi Araştırmalarına Bir Katkı: Milli Türk Fırkası ve Parti Programının Değerlendirilmesi

Milli Türk Fırkası, 9 Aralık 1919 tarihinde, İstanbul’da kuruldu. Bir bakıma Milli Meşrutiyet Fırkası’nın politikalarını ve Türkçülük akımını, mütarekenin işgalci ve kozmopolit iklimi içinde sürdürmek amacında olan fırka, 1919 seçiminden önce kurulmuştur. Fırka seçim öncesi çalışmalarına ve seçimlere katılmış, adından az da olsa söz ettirmiştir. Millî Kongre’de diğer fırkalarla fikir ayrılıkları yaşamıştır. Bağımsız bir listeyle girdiği seçimlerde, gösterdiği adaylardan Abdülhak Adnan (Adıvar), Hamdullah Suphi (Tanrıöver), Mehmet Emin (Erişirgil) ve Ahmet Ferit (Tek) mebus seçilmiştir. Yeni kurulmuş ve Türk milliyetçiliğini resmî ideoloji olarak benimsemiş bir fırkanın, mütareke İstanbul’unda bir mebus çıkarabilmesi, kozmopolit bir çoğulculuğa sahip olan başkentin siyasi yönden daha sıhhatli anlaşılabilmesi için önemli bir veridir. Milli Türk Fırkası, İstanbul dışında, hiçbir yerde şube açamamıştır. Kendisini, İfham gazetesi vasıtasıyla kitlelere anlatmaya çalışmıştır. Fırka, Millî Kongre’ye, Ahmet Hikmet’i ve Hamdullah Suphi’yi delege olarak göndermiştir. Anadolu hareketine karşı sert bir tutum takınmadığı için diğer siyasi kuruluşlarla çatışma yaşamıştır. Fırka, Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğindeki Müdâfaa-i Hukuk hareketini ve direnme merkezinin Anadolu’da kurulmasını desteklediği için özellikle Hürriyet ve İtilaf Fırkası çevrelerince ağır bir şekilde eleştirilmiştir. Meclis-i Mebusan’ın basılmasından ve feshedilmesinden sonra, fırka İstanbul’da çalışamaz duruma gelmiştir. Kurucu ve yöneticilerinden Ahmet Ferit, Dr. Adnan Adıvar ve Hamdullah Suphi Ankara’ya geçerek Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne katılmışlardır. Böylece Milli Türk Fırkası’nın siyasi ömrü sona ermiştir.